İstirdat davasının açılmasının ikinci şartı ise, maddi hukuk bakımından aslında borçlu olmadığı bir parayı cebri icra tehdidi altında ödemek zorunda kalmış olmasıdır. (İİK.m.72/VII) Burada BK.m.62’dekinin (TBK'nun 77) aksine, davacı (borçlu) yalnız borçlu olmadığı bir parayı ödemek zorunda kaldığını ispat etmekle yükümlü olup, bu parayı hataen, kendisini borçlu sanıp ödemiş olduğunu ispat etmek zorunda değildir. İstirdat davasının borç olmayan paranın tamamen ödendiği tarihten itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre içinde açılması gerekir. Dolayısıyla, borçlunun bu parayı doğrudan doğruya alacaklıya veya icra dairesine ödediği veya borçlunun haczedilen mallarının satılıp, bedelinin icra dairesine ödendiği tarihte, 1 yıllık istirdat davası açma süresi başlar. Paranın icra dairesince alacaklıya ödendiği an, 1 yıllık istirdat davası açma süresinin başlaması bakımından önemli değildir....

GEREKÇE: Dava; kambiyo senetlerine mahsus olarak başlatılan icra takibine yönelik olarak davacının borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir. Kamuoyunun 7. Yargı Paketi olarak adlandırdığı “1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 3 (üç) maddesinde değişiklik içeren 7445 sayılı İcra ve İflas Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 05.04.2023 tarih ve 32154 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Yapılan değişikliklerle beraber ticari davalar ve iş sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar bakımından, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarının zorunlu arabuluculuk kapsamında olduğu düzenlenmiştir. 31. Madde uyarınca; 6102 sayılı Kanunun 5/A maddesinin birinci fıkrasında yer alan “paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında” ibaresi “para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında,” şeklinde değiştirilmiştir. 43....

K A R A R Davacı, davalıya ait taşınmazda kiracı olduğunu,kira borcu olmamasına rağmen davalının aleyhine icra takibi başlattığını ve icra tehdidi altında ödeme yapmak zorunda kaldığını iddia ederek borçlu olmadığının tespiti ile ödediği 1.067.000.000 Tl.nın 9.7.2004 tarihinden faizi ile davalıdan istirdadını istemiştir. Davalı, davanın reddini dilemiştir. Mahkemece, davanın kabulüne, davacının davalıya 1.067.00 YTL. borçlu olmadığının tespitine ve icra takibinin iptali ile %40 kötüniyet tazminatının davalıdan alınmasına karar verilmiş; hüküm, taraflarca temyiz edilmiştir. 1-Mahkemece verilen kısa kararda davanın kabulüne, gerekçeli kararda ise davanın kabulü ile davacının icra dosyasında borçlu olmadığının tespiti ile takibin iptaline dair hüküm kurulmuştur. Davacının istirdat talebi hakkında gerekçeli kararda hüküm verilmemesi nedeniyle kısa ve gerekçeli karar arasında çelişki oluşmuştur....

Yine mahkemece gönderilen ihtarın gereği yerine getirilmez ise dava dilekçesi karşı tarafa tebliğe çıkarılmaksızın mahkemece davanın usulden reddine karar verilmesi ayrıca arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması halinde herhangi bir işlem yapılmaksızın davanın, dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. Somut olayda; davacının davasının; davacının davalıya borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkin olduğu, bu anlamda arabuluculuğa başvurunun eldeki dava yönünden dava şartı olarak kabul edilmesi gerekmektedir....

Davacı vekili, menfi tespitin yanı sıra paranın ödenmesi halinde istirdat isteminde bulunmuş, bu talebini yargılama sırasında tekrar etmiştir. Yargılama sırasında takip dosyasına 115.170,38 TL ödenmiştir. Menfi tespit davasında ödeme olgusunun tespiti ve talep halinde yargılamaya istirdat davası olarak devam edilmelidir. Mahkemece, talep ve ödeme olgusu gözetilerek, davacının borçlu olmadığı miktarın belirlenmesi, belirlenen bu durumda davacı tarafından fazladan yapılan tüm ödemelerin belirlenerek istirdadına karar verilmesi gerekirken, davacının istirdat talebi hakkında hiç bir değerlendirme yapılmayarak, talebin önemli bir kısmı hakkında hüküm verilmediği anlaşılmıştır....

Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında ya da icra takibinden sonra borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. Bu dava maddi hukuk ve usul hukuku bakımından genel hükümlere dayalıdır ve normal bir hukuk davası olarak açılır. Eş söyleyişle kendisine karşı icra takibi yapılmış olan borçlu, ödeme emrine itiraz edilmemiş veya itiraz edilmiş olmakla birlikte yerinde görülmemiş olması sebebiyle icra takibi kesinleşse dahi maddi hukuk bakımından borçlu olmadığını ileri sürebilir. Bunun için, takip devam ederken alacaklıya karşı menfi tespit davası açabileceği gibi, böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya karşı istirdat davası açabilir (Kuru, Baki: İcra ve İflâs Hukukunda Menfi Tespit Davası ve İstirdat Davası, Ankara 2003, s. 233). İspat yüküne ilişkin bu genel kural, menfi tespit davaları için de geçerlidir....

Menfi tespit davasının istirdat davasına dönüşmesi ve davaya istirdat davası olarak devam edilmesi İİK'nın 72/VI. maddesinde düzenlenmiş olup, bu madde hükmüne göre borçlu, açtığı menfi tespit davasında ihtiyati tedbir kararı almamış veya verilen ihtiyati tedbir kararının herhangi bir sebeple kaldırılmış olması nedeniyle dava konusu borcu ödemek zorunda kalmış olursa menfi tespit davası yasa gereği kendiliğinden istirdat davasına dönüşür ve davaya istirdat davası olarak devam edilir. Buna göre menfi tespit davasının devamı sırasında borcun herhangi bir nedenle ödendiği iddiası üzerine mahkemece bu iddia araştırılıp ödemenin kanıtlanması halinde, talep olmasa dahi dava kendiliğinden istirdat davasına dönüşeceğinden açılan menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilmelidir. (Emsal Y. 15. H.D.'nin 30.11.2017 T. 2016/4453 E. 2017/4217 K. sayılı ilamı) Dosya tüm deliller ile birlikte değerlendirildiğinde; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi, .......

"İçtihat Metni"Mahkemesi :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit- istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Dava, taraflar arasında imzalanan 08.11.2000 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin feshi ile ödenilen kira paralarının istirdatı ve kira paralarıyla ilgili takipten dolayı borçlu olunmadığının tespiti istemine ilişkindir. Davalı vekili, davanın reddi gerektiğini savunmuştur. Mahkemece Şişli 2. İcra Müdürlüğünün 2004/9402 sayılı takip dosyasındaki alacaktan dolayı davacının borçlu olmadığının tespitine, istirdat isteminin reddine karar verilmiş, hüküm davalı vekilince ve katılma yolu ile davacı vekilince temyiz edilmiştir....

Tüm dosya kapsamına göre; menfi tespit ve istirdat istemine konu----sayılı icra dosyasındaki ------üzerindeki imzaların ve arka yüzündeki ......

Asliye Hukuk Mahkemesi ... esas sayılı dosyasında çek iptali davası açıldığını, müvekkilinin çekte ciro sahibi davalıyı tanımadığını, aralarında ticari ilişki bulunmadığını, müvekkilin imzasının taklit edildiğini, konuyla ilgili ... Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulduğunu beyan ederek teminatsız olarak icra takibinin durdurulmasını, yargılama neticesinde müvekkilin borçlu olmadığının tespitini talep ve dava etmiştir. SAVUNMA : Davalı cevap dilekçesinde özetle; Davalı yana tebligat yasası hükümlerine uygun şekilde dava dilekçesi ve duruşma günü bildirildiği halde; davalı yan cevap dilekçesi sunmamış ve bu nedenle de münkir kabul edilmiştir. DELİLLER, DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE : Dava, Davacıların .... İcra Müdürlüğü'nün ... Esas sayılı takip dosyası nedeniyle menfi tespit istemlerinin ve davacı ... yönüyle 24/02/2021 tarihli dilekçe kapsamında istirdat istemlerinin yerinde olup olmadığının tespiti istemine ilişkindir....