Davacı vekili yargılamanın ilk celsesinde dava konusu çekler ile ilgili olarak istirdat davası açtıklarını bildirmekle; Mahkememiz’ce açılan istirdat davaları konusunda beyanda bulunmak üzere kendisine süre verilmiştir. Davacı vekilinin beyan dilekçesini sunması üzerine beyan dilekçesinde bildirdiği istirdat ve icra takip dosyalarının örnekleri UYAP üzerinden celp edilerek incelenmiş, dosyamızda dava konusu çekler ile ilgili olarak davacı Şirket tarafından açılan istirdat davalarının derdest olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda, dava dilekçesi ile dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; her ne kadar dava konusu çeklerin zayi edildiğinden bahisle iptali istemi ile dava açılmış ise de; aynı çekler ile ilgili olarak yargılama sürecinde istirdat davası açıldığından, yerleşik içtihatlar gereğince davanın konusuz kalması nedeni ile esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir ....
a karşı istirdat davası açılması için süre verildiğini, bunun üzerine süresinde Bakırköy ... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ... Esas sayılı dava dosyası ile istirdat davası açıldığını ve davanın halen devam ettiğini, sehven istirdat davasının açıldığına ilişkin bilgi yazısını İstanbul ... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin dava dosyasına gönderdiklerini ve Bakırköy .... Asliye Ticaret Mahkemesinin de istirdat davası açılmadığından bahisle çek iptali davasını reddettiğini, zayi edilen çekin üçüncü şahısların ellerine geçmesi halinde müvekkil mağdur olacağını, kötü niyetli üçüncü kişilerin haksız şekilde yararlanarak sebepsiz zenginleşmesine mahal vermemek ve müvekkilin mağdur olmaması ve çeklerin kayıp nedeniyle iptaline karar verilmesini dava konusu çek ile ilgili ilanların yapıldığından yeniden ilan yapılmamasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Dava TTK'nun 651. maddesi gereğince kıymetli evrakın zayi sebebi ile iptaline ilişkindir....
İİK.nun 72/6.maddesi hükmünce, menfi tespit davasının açılmasından sonra yargılama sürecinde borç ödenmiş ise ıslaha dahi gerek olmaksızın davacının talebi üzerine davaya istirdat davası olarak devam olunur. Nitekim yerel mahkeme gerekçesinde de anılan yasa hükmüne değinilmiştir. Ne var ki mahkemece, menfi tespit davasındaki dava değerinin ödenen 6.785,04 TL’ye çıkarılmasına ilişkin yapılmış ıslah talebi de bulunmadığından bahisle menfi tespit davasına konu miktardan fazlası için istirdat kararı verilemeyeceği gerekçesi ile sadece menfi tespit davasına konu bedelinin istirdadına hükmedilmiştir. Oysa takibe konu edilen bedeli yanında ödeme tarihine kadar işlemiş faiz de gözetildiğinde yargılama sırasında ödenen toplam bedelin istirdadına karar verilmesi anılan yasa hükmü gereğidir. Mahkemece, istirdat yönünden yanılgılı gerekçelerle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi(Tüketici Mahkemesi Sıfatıyla) Dava, bankacılık işleminden kaynaklanan ve cebri icra baskısı altında haksız yere ödenen bedelin tahsili (istirdat) istemli olup ... Tüketici ile ... 2....
Bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; istirdat davasının koşullarının oluştuğu durumlarda davanın sebepsiz zenginleşme davası olarak nitelendirilmesinin doğru olmadığı, davacının istirdat davası açma imkanı varken 1 yıllık hak düşürücü süre içerisinde istirdat davası açmadığı anlaşıldığından, davanın usulden reddine dair aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir....
İstirdat davasının borç olmayan paranın tamamen ödendiği tarihten itibaren 1 (bir) yıllık hak düşürücü süre içinde açılması gerekir.Dolayısıyla, borçlunun bu parayı doğrudan doğruya alacaklıya veya icra dairesine ödediği veya borçlunun haczedilen mallarının satılıp, bedelinin icra dairesine ödendiği tarihte, 1 yıllık istirdat davası açma süresi başlar.Paranın icra dairesince alacaklıya ödendiği an, 1 yıllık istirdat davası açma süresinin başlaması bakımından önemli değildir.Borcun ödenmesi takside bağlanmışsa, 1 yıllık dava açma süresi son taksidin ödendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.Kanunda öngörülen 1 yıllık süre, hak düşürücü süre olduğundan taraflarca ileri sürülmese bile, mahkemece re'sen göz önüne alınır.İcra İflas Kanununun 72.maddesinde öngörülen ve yukarıda özellikleri açıklanan istirdat davası, BK.m.61 ve devamı maddelerinde öngörülen istirdat davasının özel bir türü olup, bu nedenle kendine has özellikler taşır....
İİK’nun 72/7. maddesi uyarınca istirdat davası, borçlunun borçlu olmadığı bir parayı icra tehdidi altında ödediği tarihten itibaren bir yıl içinde açılabileceği, bu sürenin zamanaşımı süresi olmayıp hak düşürücü süre niteliğinde olduğu, bunun sonucu olarak mahkemece kendiliğinden gözetilmesi gerektiği, icra takibine konu dosyaya 05/02/2016 tarihinde 350,00 TL, 22/03/2016 tarihinde 400,00 TL tahsilat yapıldığı, istirdat davasının, alacağın tahsil tarihinden itibaren bir yıl içerisinde açılması gerekirken hak düşürücü süre geçirildikten sonra son tahsil tarihinden yaklaşık 2 yıl 6 ay sonra 22/08/2018 tarihinde istirdat talebi itibariyle, İİK’nın 72/7. maddesinde öngörülen bir yıllık hak düşürücü sürenin dolmuş olduğu gerekçesiyle ilk derece mahkemesi tarafından hak düşürücü süre nedeniyle istirdat talebinin reddine karar verilmesi gerekirken, istirdat talebine konu miktarı aşacak şekilde kabul kararı verilmesi doğru olmamıştır (Yargıtay 19....
Borçlu böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya 2004 sayılı İİK'nun 72/7. fıkrası gereğince istirdat davası açabilir. İstirdat davasının biri takip hukukuna diğeri maddi hukuka ilişkin olmak üzere iki şartı mevcuttur. Bundan başka davanın açılması için 1 yıllık hak düşürücü süre öngörülmüştür. İstirdat davası için ilk şart; geri verilmesi istenen paranın icra takibi sırasında icra dairesine ve cebri icra tehdidi altında ödenmiş olması gerekir. Zira süresinde ödeme emrine itiraz etmeyen ve bu nedenle hakkındaki ilamsız icra takibi kesinleşen borçlunun bu takibi durdurabilmek için borcu ödemekten başka çaresi yoktur. Ancak borçlu takip konusu parayı ödeme emrine itiraz süresi içerisinde öderse 72. maddeye göre istirdat davası açamaz. Bu durumda itirazla tikibi durdurma imkanı bulunduğu bir dönemde yaptığı ödeme icra tehdidi altında yapılmış değildir....
İstirdat davasının borç olmayan paranın tamamen ödendiği tarihten itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre içinde açılması gerekir.Dolayısıyla, borçlunun bu parayı doğrudan doğruya alacaklıya veya icra dairesine ödediği veya borçlunun haczedilen mallarının satılıp, bedelinin icra dairesine ödendiği tarihte, 1 yıllık istirdat davası açma süresi başlar.Paranın icra dairesince alacaklıya ödendiği an, 1 yıllık istirdat davası açma süresinin başlaması bakımından önemli değildir.Borcun ödenmesi takside bağlanmışsa, 1 yıllık dava açma süresi son taksidin ödendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.Kanunda öngörülen 1 yıllık süre, hak düşürücü süre olduğundan taraflarca ileri sürülmese bile, mahkemece re'sen göz önüne alınır.İcra İflas Kanununun 72.maddesinde öngörülen ve yukarıda özellikleri açıklanan istirdat davası, BK.m.61 ve devamı maddelerinde öngörülen istirdat davasının özel bir türü olup, bu nedenle kendine has özellikler taşır....
Takdir edilecek zarar, haksızlığı anlaşılan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olamaz. (6)Borçlu, menfi tesbit davası zımmında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir. (7)Takibe itiraz etmemiş veya itirazının kaldırılmış olması yüzünden borçlu olmadığı bir parayı tamamen ödemek mecburiyetinde kalan şahıs, ödediği tarihten itibaren bir sene içinde, umumi hükümler dairesinde mahkemeye başvurarak paranın geriye alınmasını istiyebilir. (8)Menfi tesbit ve istirdat davaları, takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi, davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Davacı istirdat davasında yalnız paranın verilmesi lazım gelmediğini ispata mecburdur. " TÜM DOSYA KAPSAMI BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLDİĞİNDE; Dava kira borcundan kaynaklanan istirdat davasıdır. İstirdat davalarında İİK. 78. Maddesinin 8. Bendinde yetkili mahkemeler belirtilmiştir. İstirdat davalarında iki yetkili mahkeme vardır....
