Bilindiği üzere üst hakkı, başkasının taşınmazı üstünde veya altında inşaat yapma veya önceden yapılmış bir inşaatı koruma yetkisi sağlayan ve inşaat üzerinde irtifak hakkı sahibine mülkiyet hakkı kazandıran bir irtifak hakkıdır. Üst hakkına ilişkin hükümlerin Türk Medeni Kanununun 726. ve 826 ila 836. maddelerinde düzenlendiği görülmektedir. Üst hakkı olarak tanımlanan bu hakkın, bağımsız ve sürekli nitelikte ise hak sahibinin istemi üzerine tapu kütüğüne “taşınmaz” olarak kaydı mümkündür. ( TMK m. 826/3) En az otuz yıl için kurulan üst hakları sürekli nitelikte kabul edilir. Üst hakkını bağımsız kabul edebilmek için de başkasına devrinin taraflarca kısıtlanmamış olması gerekir. Öte yandan; irtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer (TMK m.783). Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir....
İrtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer. (TMK m.783). Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir (TMK m.785). Genel yola bağlantısı bulunmayan taşınmazlar için, yol ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan geçit hakkı, bu ihtiyacın sona ermesi ile birlikte ya da yüküne oranla çok az yarar sağladığı kanıtlandığı takdirde hukuksal temelini de kaybedeceğinden, böyle bir durumda yükümlü taşınmazın maliki de bedel karşılığında taşınmazı üzerinde kurulan geçit hakkının kaldırılmasını isteyebilir. Bu tür davalarda yararına geçit kurulan taşınmaz malikleri ile geçit ile yükümlendirilen taşınmaz maliklerinin tamamı taraf olarak davada yer alması gerekir....
Hukuk Dairesi MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 03.12.2012 gününde verilen dilekçe ile irtifak hakkının terkini, tapu iptali ve tescil talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kısmen kabul, kısmen reddine dair verilen 05.01.2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı Hazine vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, tapu iptali ve tescil ile irtifak hakkının terkini istemine ilişkindir. Davacı vekili, davacı şirketin dava konusu ... İli, ......
hakkının terkini ile, 22/09/2020 tarihli fen bilirkişisi raporuna ekli krokide sarı renkle gösterilen 280,00 m²’lik kısımda davacılar hissesi oranında daimi irtifak hakkının davalı T4 adına ait olduğunun tapuya kayıt ve tesciline, Giresun ili Merkez ilçesi Gaziler mahallesi 1711 ada 4 parsel sayılı taşınmazda tapu kaydında davalı lehine tescilli bulunan irtifak hakkının terkini ile, 22/09/2020 tarihli fen bilirkişisi raporuna ekli krokide sarı renkle gösterilen 262,74 m²’lik kısımda davacılar hissesi oranında daimi irtifak hakkının davalı T4 adına ait olduğunun tapuya kayıt ve tesciline, Giresun ili Merkez ilçesi Gaziler mahallesi 1711 ada 5 parsel sayılı taşınmazda tapu kaydında davalı lehine tescilli bulunan irtifak hakkının terkini ile, 22/09/2020 tarihli fen bilirkişisi raporuna ekli krokide sarı renkle gösterilen 232,36 m²’lik kısımda davacılar hissesi oranında daimi irtifak hakkının davalı T4 adına ait olduğunun tapuya kayıt ve tesciline, Giresun ili...
Şayet intifa hakkının tesisine neden olan sözleşmedeki edimler yerine getirilmemiş, intifa hakkının devamı malike yüklediği külfete göre çok az yarar sağlar hale gelmişse malik bozulan yararlar dengesini ileri sürerek hakimden sözleşmeye müdahale edilmesini, intifa hakkının sona erdirilmesini isteyebilir. Kaldı ki, bu gibi durumlarda intifa hakkı sahibinin hakkın sürdürülmesini istemesi hakkın kötüye kullanılmasıdır. Her ne kadar intifa hakkının sona ermesi sebeplerini sayan Türk Medeni Kanununun 796. v.d. maddelerinde eşyaya bağlı irtifak haklarında olduğu gibi şahsi bir irtifak hakkı olan intifa hakkının sona erdirilmesini malikin talep edebileceğine ilişkin bir hüküm yoksa da burada Türk Medeni Kanununun 785. maddesinin kıyasen uygulanması gerekir. TMK 785.madde hükmüne göre, "Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiçbir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir....
Mahkemece, kaynak irtifakı hakkının terkini isteğinin reddine, 4 no'lu kaynağın davacılara ait olduğunun tespitine karar verilmiş, hükmü davacılar ve davalı ... temyiz etmiştir. Dava, kaynak irtifakının terkini isteğine ilişkindir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 756.maddesinde "Kaynaklar, arazinin bütünleyici parçası olup, bunların mülkiyeti ancak kaynadıkları arazinin mülkiyeti ile birlikte kazanılabilir. Başkasının arazisinde bulunan kaynaklar üzerindeki hak, bir irtifak hakkı olarak tapu kütüğüne tescil ile kurulur" denilmektedir. Yine aynı kanunun 837.maddesinde "Başkasının arazisinde bulunan kaynak üzerinde irtifak hakkı, bu arazinin malikini suyun alınmasına ve akıtılmasına katlanmakla yükümlü kılar" hükmü yer almaktadır.Bu maddelerden anlaşılacağı gibi, kaynak hakkı, başkasının taşınmazındaki bir kaynağın sularından yararlanmak, başka bir deyişle bir kaynağın sularını almak ve akıtmak yetkisini veren bir "irtifak hakkıdır"....
Buna göre irtifak hakkı tescilin terkini ile sona erebileceği gibi yüklü veya yararlanan taşınmazın yok olmasıyla da terkin gerçekleşmeden sicil dışı sona erebilir. Yine Kanun'un 785 inci maddesi gereği de terkin borcunun yerine getirilmemesi, lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı yararın ortadan kalkması veya yüke oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının varlığı söz konusu olursa, yüklü taşınmaz malikinin mahkeme kararı ile irtifak hakkını sona erdirmesi mümkündür. 11....
Sözleşmenin 14. maddesi uyarınca 3 yıl irtifak hakkı bedelinin ne kadar olduğu hakkında bilirkişiden rapor alınıp, akabinde mahkeme irtifak hakkının terkini hususunu ve 3. yıl irtifak hakkı bedelinin tahsili yönündeki talebi değerlendirilmeli yine karşı dava yönünden de asıl davanın irtifak hakkının terkini talebi yönünden ret kararı verilmesi halinde karşı davanın konusuz kalması durumu yönünden değerlendirme yapılmalıdır. Yine asıl dava yönünden 3. yıl irtifak bedeli ve gecikme tazminatı yönünden değerlendirme yapılmalıdır. Mahkemenin kabulüne göre ise karşı davadaki alıkoyma talebi hakkında olumlu-olumsuz bir karar verilmemesi de hatalı niteliktedir....
Sulh Hukuk Mahkemesinin 2009/192E. sayılı kesinleşmiş kararına dayanılarak kurulan geçit hakkının kaldırılmasının talep edildiği, bu hakkın kaldırılmasının kesin hüküm nedeniyle mümkün olmadığı, kesin hüküm nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir. Dava, geçit hakkının kaldırılması isteğine ilişkindir. İrtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer. (TMK m.783). Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir (TMK m.785)....
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 12/01/2021 NUMARASI : 2020/247 ESAS - 2021/3 KARAR DAVA KONUSU : Tapu Kaydındaki Şerhin Terkini KARAR : K A R A R TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; mülkiyetinde bulunan İstanbul ili Silivri ilçesi Selimpaşa Mah Güvercintepe Mevkii 62 pafta 6952 parsel sayılı taşınmaz üzerinde Dissa Destilasyon Sanayi ve Ticaret Limited Şirketinin irtifak hakkı bulunduğunu, söz konusu irtifak hakkının 23/05/1968 tarihinde tesis edilmiş olup tapu siciline tescil edildiğini, ancak irtifak hakkını koyan Dissa Destilasyon Sanayi ve Ticaret Limited Şirketinin günümüzde mevcut olmayıp şirket kayıtlarına İTO kayıtlarından da ulaşılamadığını, bu nedenle dava konusu İstanbul ili Silivri ilçesi Selimpaşa mah Güvercintepe Mevkii 62 pafta 6952 parsel sayılı taşınmaz üzerinde tapuda tesis edilen irtifak hakkının terkinini talep ve dava etmiştir....
