Uygulamada çek iptali davalarında çeklerin yargılama sırasında bulunması veya ibraz eden bilgilerine ulaşılması durumunda mahkemelerce davacısına çeki uhdesinde bulunduran kişiye karşı çek istirdatı davası açmak üzere kesin süre verilmektedir. Somut olayda davacının dava dilekçesindeki anlatımdan ve ekli şikayet dilekçesinden söz konusu çeklerin ticari ilişki içerisinde olduğu ---- tarafından çalındığı anlaşılmaktadır. Hatta davacı şikayet dilekçesinde bu şahsı aradığını ve çeklerin bu şahıs nezdinde olduğunu şahsın ikrar ettiğini beyan etmiştir. İstirdat davasında davalı gerçek veya meşru hamilin rızası hilafına elinden çıkan senedi kötü niyetli olarak iktisap eden veya senedi iktisap ederken ağır kusuru bulunan kişidir....
Şirketi olan 01/09/2015 keşide tarihli, ... çek numaralı 100.000,00 TL meblağlı çekin davacının iş yerinden çalınıp davacının imzası taklit edilerek ciro edildiğini (toplamda 17 çekle birlikte çalınmış), bu konuda emniyete hırsızlık başvurusu yapıldığını, ... 4. Asliye Ticaret Mahkemesi ....Esas sayılı dosyada çek iptali davası açıldığını ve bu dosyada çekler için tedbir kararı alındığını, çekin davacının elinden cirosuz çıktığını, daha sonra sahte cirolarla ciro edilip ... 7. İcra Müdürlüğünün ...Esaslı dosyada takibe konulduğunu, çekin keşidecisi ... Şirketi haciz tehdidi altında ihtirazı kayıt koyarak çek bedelini icra dosyasına yatırdığını bu nedenlerle çek bedelinin tedbiren icra alacaklısına ödenmemesi için tedbir kararı konularak (üçüncü şahıslara gönderilen haciz ihbarnamelerinin iptali de dahil), dava konusu çekin haklı hamil olarak davacıya ait olduğunun tespit edilerek çekin istirdatı davası açmıştır. Davalı ......
Dolayısıyla çek istirdatı davalarında HMK'nın genel yetki kuralı olan davalının yerleşim yeri mahkemeleri yetkili mahkeme olarak karşımıza çıkacaktır. Yargıtay 11....
Esas sayılı dosyasında tarafımızdan çek iptali davası açıldığını, yargılama sırasında çekin davalı tarafından bankaya ibraz edildiğinin anlaşılması üzerine yasa gereği davalıya çekin istirdatı davası açılması zorunluluğu hasıl olmuştur. müvekkilim davalı ile hiçbir ticari ve hukuki ilişkisi yoktur. Adresini ve kimlik bilgilerini bilmiyoruz.Muhatap bankadan davalının çeki ibraz eden olarak adresinin ve kimlik bilgisinin celp edilmesini ve o adrese dava dilekçesinin tebliğ edilmesini, keşidecisi ... Tekstil Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi , muhatabı... ... Bankası A.Ş Cumhuriyet Caddesi Şubesi ,lehdarı ve hamili müvekkil olan ...seri nolu 19.12.2018 keşide tarihli 48.500,00 TL tutarlı çekin davalıdan istirdatı ile müvekkile teslime edilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. CEVAP: Davalı vekili cevap dilekçesi sunmamıştır. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE; Dava davacının rızası dışında elinde çıktığı iddia olunan çekin istirdatı davasıdır....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE; Dava, 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesi uyarınca çek istirdatı istemine ilişkindir. Davacının ,davalı tarafça Bakırköy .. İcra Müdürlüğü 'nün ... E. Sayılı dosyası ile takibe konu ettiği , .. Bankası .... Şubesi ... hesap numarasına keşideli, ... çek numaralı, 30.09.2021 tarihli 15.000,00 TL bedelli çekin hırsızlığa konu olup, yetkili hamili olduğunu ve de istirdatını talep ettiği görülmüştür. Bakırköy .... Asliye Ticaret Mahkemesi' nin ... esas sayılı dosyasında yapılan incelemede; halen derdest olduğu; işbu dosyada davacı ve davalının aynı olduğu, aynı hırsızlığa konu farklı bir çekten kaynaklı istirdat talebinde bulunduğu, çekin istirdatı yahut bedelinin istirdatı talepleri kanun maddesi uyarınca kötüniyet hükümlerinin değerlendirilmesi gerektiği bu hali ile her iki dosya arasında ,HMK 166/4 maddesi kapsamında hukuki ve fiili bağlantı bulunduğu anlaşıldığından mahkememiz esasına kayıtlı iş bu dava dosyasının Bakırköy ......
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2024/408 KARAR NO : 2024/369 DAVA : Çek istirdatı DAVA TARİHİ : 06/06/2024 KARAR TARİHİ : 02/07/2024 Mahkememizde görülmekte olan çek istirdatı davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: DAVA : :Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili davacının, davalı ... ile 19.05.2024 günü saat 14:30 sıralarında ----- Caddesi No----- sayılı adreste bulunan müvekkilin ----- isimli iş yerinin önünde müvekkilinin aracında oturdukları sırada müvekkilinin davaya konu 6 adet banka çeki üzerine ----- ile konuştuklarını, müvekkilinin söz konusu çeklerin vadesi gelmediği için çekleri faktoring etmek istemediği ancak davalının çeklerin fotoğrafını çekerek faktoring edebileceğini söylediği, bu sırada müvekkilinin yakında bulunan marketten su almaya gittiği, müvekkilinin araçtan indiğinde çekler araçta davalı ... yanında kalmıştır....
"İçtihat Metni" Mahkemesi :Sulh Hukuk Mahkemesi Tarih : 13/06/2007 Nosu : 235/560 - K A R A R - Uyuşmazlığın , çek lehtarı tarafından kaybedildiği iddiası ile çek istirdatı istemine ilişkin bulunmasına, menfi tespit ve itirazın iptali davası niteliğinde olmamasına göre kararın temyiz incelemesi Dairemizin görevi dışındadır. SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle dosyanın temyiz incelemesini yapmakla görevli Yüksek 11.Hukuk Dairesi Başkanlığına gönderilmesine, 17.06.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Tekstil ile davacı arasındaki ticari satıma ilişkin olup ,davacının verdiği tekstil ürünü karşılığında dava konusu çeki aldığı,Dava konusu çek üzerinde davacının ciro ve imzasının bulunmasa da davacı yanın lehtar olduğu anlaşılmakla; Dava, 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesine dayalı olarak çekin istirdatı istemine ilişkindir. TTK’nın 792. maddesine göre, "Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790'ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.'' TTK'nın 790. maddesinde ise, "cirosu kabil bir çeki elinde bulunduran kişi, son ciro beyaz ciro olsa bile, kendi hakkı müteselsil ve birbirine bağlı cirolardan anlaşıldığı takdirde yetkili hamil sayılır" hükmü düzenlenmiştir....
GEREKÇE Dava, rıza hilafı elden çıkan çekin istirdatı istemine ilişkindir. Dava konusu çek, dava dışı keşideci tarafından ... lehine keşide edilmiş ve sırasıyla davacı da dahil olmak üzere diğer cirantalar tarafından ciro edilerek dava dışı ... ... tarafından tahsil edilmiştir. 6102 sayılı TTK’nın 792. maddesinde "Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790'ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.'' hükmü düzenlenmiş olup, bu madde uyarınca açılacak çek istirdatı davasının çek eline geçmiş bulunan yeni hamile yöneltilmesi gerektiği açıktır....
Mahkemece ibraz edilen ve hakkında çek istirdatı davası açılmayan çek yönünden davanın reddine karar verilmiş,karara karşı davacı vekili istinaf yasa yoluna başvurmuştur. Somut olayda banka cevabi yazısından talebe konu çekin bankaya ibraz edilmiş olduğu ve mahkemece usulüne uygun olarak verilen kesin süreye rağmen davacı vekili tarafından ibraz edene karşı çek istirdatı davası açılmadıgı görülmüştür. TTK 764 /1 maddesi ''Elden çıkan poliçe ,verilen süre içinde mahkemeye sunulmazsa, iptaline karar verilir'' hükmü düzenlenmiştir. Çek iptali davaları, özelliği itibari ile hasımsız açılan davalardan olup, yapılan yargılama sırasında çek hamilinin ortaya çıkması durumunda, çek iptali davasını açan davacıya, mevcut çek hamiline karşı çek istirdadı davası açması konusunda süre verilmeli, istirdat davasının açılması halinde, çek iptali davasının konusuz kaldığından bahisle karar verilmesine yer olmadığına, açılmaması halinde ise çek iptali davasının reddi yönünde hüküm kurulmalıdır....
