İptal istemine konu çek ile ilgili olarak yasal ilanların yaptırılması için Türkiye Ticaret Sicill Gazetesine müzekkere yazılmış, yasal ilan örnekleri celp edilerek incelenmiştir. Dosyamızda iptal istemine konu çek ile ilgili olarak yasal 3 aylık süre içerisinde bonoyu elinde bulunduran kimse tespit edilmediği ve ilan sürelerinin de dolduğu gibi muhatap bankanın cevabi yazısından da isteme konu çekin bankalarına ibraz edilmediği anlaşılmakla; yasal koşulları gerçekleşen zayi nedeni ile iptal talebinin kabulüne dair aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir. GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere; 1- Talebin KABULÜ İLE; talebe konu .... A.Ş. ...Şubesi'ne ait 0431922 çek seri no’lu, 09/04/2021 keşide tarihli, keşide yeri İzmir, keşidecisi ... Deposu Tic....
Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir. Açıklanan nedenlerle, keşideci olan davacının iş bu iptal davasını açmakta hukuki yararının bulunmadığı düşünce ve yargısına varılmış ve HMK'nun 114/h ve 115/1-2 maddelerindeki düzenlemeler dikkate alınmak suretiyle davanın dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
Dava dilekçesindeki açıklamalardan çek ile ilgili talepte bulunanın, çeklerin keşidecisi olduğu anlaşılmaktadır. Çek iptal davasını açma hakkı hamil ve lehtara tanınmış olup, keşidecinin çek iptal davasını açma hakkı yoktur. Tüm bu açıklanan nedenlerle; dava konusu kıymetli evrakın 6102 sayılı TTK'nın 82. Maddesinde belirtilen belgeler kapsamında bulunmayıp, zayii halinde ancak iptal davası açılabilecek olması ve davacının da keşideci olması nedeniyle zayi iptal davası açamayacağı anlaşılmakta olup, davacının aktif husumet yokluğuna dair dava şartı noksanlığı nedeniyle davanın usulden reddine karar vermek gerekmiş, aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
DAVALI : HASIMSIZ - DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 02/12/2022 KARAR TARİHİ : 05/12/2022 GEREKÇELİ KARARIN YAZILDIĞI TARİH : 05/12/2022 Davacı vekilinin mahkememizde açmış olduğu zayi nedeni ile çek iptali davasında dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı mahkememize verdiği dava dilekçesinde özetle; 2011 yılında kapatmış olduğu 2 adet çekin 2005 ve 2006 yılarına ait olduğunu, bankada aktif gözüktüğünü, çek yaprağının kaybedildiğini bildirmiş ve anılan boş çek yapraklarının zayi nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davacının kaybettiğini bildirdiği şeyler “Çek olmayıp“ boş çek yaprağıdır. Çek vasfında olmayan boş çek yaprağı hakkında zayii sebebi ile iptal davası açılamaz. Boş çek yaprağını ele geçirince sahte imza ile ve ilgili bölümler doldurularak çek haline getirilebilme tehlikesinin varlığı kambiyo senetlerinin zayii halinde uygulanacak iptal davası açma hakkını bahşetmez....
Senedin iptaline karar verilmesini mahkemeden zayi olduğu veya ziyanın ortaya çıktığı anda senet üzerindeki hak sabihi olan lehtarın veya senedin devri halinde yetkili hamilin isteyebileceği (TTK 651/2) sabit olduğundan TTK'nın bu düzenlemesi uyarınca senedi düzenleyerek tedavüle çıkaran "keşidecinin" iptal davası açma hakkı yoktur, (Prof. Dr. ..., Prof. Dr. ... Kıymetli Evrak Hukuku Güncellenmiş ve Genişletilmiş 7. Baskı -Ekim 2017 Kitabı) " hükmü ile Adana BAM . HD.'nin 28/12/2018 Tarih, ... , ... Karar sayılı ilamı ile "iptal davası açma hakkı, TTK'nın 651. Maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı bulunan hamile aittir, iptal kararını alan hamil, TTK'nın 652. Maddesinde düzenlendiği üzere hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlemesini isteyebilir, iptal davasının amacı budur. Çek keşidecisinin TTK'nın 818/1-s maddesi yollamasıyla TTK'nın 757. Maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır"....
Tüm dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde; iş bu davanın çek iptali davası olması nedeni ile verilecek iptal kararının ilgilinin borçluluğunu saptamayacağı ve kesin hüküm teşkil etmeyeceği, borçlunun iptal kararına karşı iptal kararı alan kişinin hak sahibi olmadığını öne sürebileceği -----davacının mahkemeye olumlu bir kanaat verecek kadar delili sunmasının yeterli olduğu, aksinin kabulü ile davacının daha fazlasını ispata zorlanmasının zayi nedeni ile çek ve bono iptali hükümlerinin uygulanmasının imkansız hale getireceği , kaldı ki dava sırasında yapılan ilamlar sonucunda hak sahiplerinin ortaya çıkabileceği ve kendilerine karşı istirdat davası açılabileceği , ayrıca hak sahipleri tarafından hasımlı olarak açılacak bir dava ile çek iptali kararının iptal edilebileceği------ talebe konu olayda TTK.nun 762....
Şubesi'ne ait, keşidecisi ...Dayanıklı Tüketim Malzemeleri ve Pazarlama San.Tic.Ltd.Şti olan ... keşide tarihli ... çek numaralı, 150.000,00-TL bedelli çek yönünden vermiş olduğu zayi nedeniyle iptal kararının iptaline, (kaldırılmasına) karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenler ile; 1-Davanın KABULÜ ile; .... 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ... esas... karar sayılı ...A.Ş ......
Kıymetli evrakta hakkın çeke bağlı olması nedeniyle, çekin zayi edildiği durumlarda, çeke bağlı hakkın çeksiz de ileri sürülebilmesi için TTK'nın 651. ve 652.maddelerinde hamile iptal davası açma hakkı getirilmiştir. İptal kararı alan hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. Çek keşidecisinin TTK'nın 757 ve 818/s.maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle, eldeki davayı açmakta hukuki yararı yoktur. Diğer yandan, çekin istinaf isteminde olduğu gibi imzasız olduğunun kabulü halinde de kıymetli evrak niteliğinde olmayan boş çek yaprağının iptalinin istenilmesinde hukuki yarar bulunmamaktadır. Gerekçeli kararda, davaya konu olmayan, iddiaların yazılması maddi hata olup sonuca etkisi buunmamaktadır. Bu kapsamda keşideci davacı, elinden çıkan çek yaprağı için iptal davası açamayacağından ilk derece mahekmesi kararı isabetlidir....
(TTK.652.m) TTK 757,756. maddelerinde yer alan yasal düzenlemeye, yerleşik uygulamaya (1) ve ilmi açıklamalara (2,3,4) göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmadığı gibi (5) TTK. 780,781 maddelerinde belirtilen biçimde yasal unsurları taşımayan- boş- çek yaprakları: yasanın tanımladığı "çek" vasfında bulunmadıklarından; gasp edilmeleri, çalınmaları ve kaybedilmeleri halinde iptalleri de istenemez. Çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmadığı ve boş çeklerin doldurulmak suretiyle ibraz edildiği takdirde; hak talep eden hamile karşı İİK. 72 maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanları mevcut bulunmaktadır. Bu nedenlerle; davanın reddine karar verilmesi gerekmiştir....
madde hükümlerine göre açılmış zayi nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir.TTK'nın 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre, çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.'nın 651/2. maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir. (TTK.652. madde)Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK'nın 72. maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanı da mevcuttur. Yine TTK'nın 651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi, senede bağlı alacak hakkı olan hamildir....
