HUKUK DAİRESİ YARGITAY KARARI MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Davacı vekili, davalı tarafından davacı aleyhine takip başlatıldığını, takibe konu çekteki imzanın davacıya ait olmadığını, söz konusu çek ile birlikte başka çek yapraklarının da bürosundan çalındığını, konu hakkında suç duyurusunda bulunduğunu, dava ve takibe konu çek nedeniyle borçlu olmadığını belirterek borçlu olmadığının tespitini talep ve dava etmiştir. Davalı vekili, davanın reddini talep etmiştir....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2021/468 Esas KARAR NO : 2021/514 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Zayi Nedeniyle) DAVA TARİHİ : 03/06/2021 KARAR TARİHİ : 04/06/2021 KARARIN YAZILMA TARİHİ : 04/06/2021 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Zayi Nedeniyle) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dava dilekçesinde; ..... Bankası ..... Şubesi’nin İBAN: TR ..... numaralı hesaptan alınan çek numaralı ...... olan 2 adet boş çek yapraklarının zayi edildiğini, söz konusu çek hakkında ödeme yasağı verilmesini ve iptaline karar verilmesini talep etmiştir. İşbu dava; zayii (kaybetme) nedeniyle kıymetli evrakın bir çeşidi olan kambiyo senedi iptali (çek iptali) davasıdır. Türk Ticaret Kanununun 645–849. maddeleri arasındaki üçüncü kitapta kıymetli evrak düzenlenmiştir....
DAVALI : HASIMSIZ DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız) DAVA TARİHİ : 23/09/2022 KARAR TARİHİ : 26/09/2022 GEREKÇELİ KARARIN YAZILDIĞI TARİH : 26/09/2022 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonucunda; Dosya incelendi. GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ : İDDİA VE İSTEK : Davacı vekili sunduğu dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin.... Bankası A.Ş....
Aynı şekilde, boş çek yapraklarının veya çek koçanının kaybedilmesi ya da hırsızlık vb olaylar nedeni ile zayii edilmesi halinde boş çek yaprakları kıymetli evrak vasfında olmadığından zayii nedeniyle iptali istenemez (...). 10. Somut olayda; davacı taraf, boş çek yapraklarının zayii nedeniyle iptalini talep etmiştir. TTK 780 ve 781 maddeleri gereğince imzasız çek yapraklarının çek vasfı taşımadıkları gibi kıymetli evrak zilyetinde de değildir. Bu nedenlerle zayi oldukları gerekçesiyle iptallerine karar verilmesi de mümkün değildir (... ). 11. Dava konusu edilen 30 adet çek yapraklarının boş çek yaprağı olduğunun davacı tarafından dava dilekçesinde beyan edildiği, yukarıda açıklanan nedenlerle boş çek yapraklarının çek niteliğinde bulunmadığı ve keşidecinin boş çek yaprağının iptal etme hakkı bulunmadığından davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
Aynı şekilde, boş çek yapraklarının veya çek koçanının kaybedilmesi ya da hırsızlık vb olaylar nedeni ile zayii edilmesi halinde boş çek yaprakları kıymetli evrak vasfında olmadığından zayii nedeniyle iptali istenemez (...). 10. Somut olayda; davacı taraf, boş çek yapraklarının zayii nedeniyle iptalini talep etmiştir. TTK 780 ve 781 maddeleri gereğince imzasız çek yapraklarının çek vasfı taşımadıkları gibi kıymetli evrak zilyetinde de değildir. Bu nedenlerle zayi oldukları gerekçesiyle iptallerine karar verilmesi de mümkün değildir (... ). 11. Dava konusu edilen 30 adet çek yapraklarının boş çek yaprağı olduğunun davacı tarafından dava dilekçesinde beyan edildiği, yukarıda açıklanan nedenlerle boş çek yapraklarının çek niteliğinde bulunmadığı ve keşidecinin boş çek yaprağının iptal etme hakkı bulunmadığından davanın reddine karar vermek gerekmiştir....
Diğer yandan, henüz keşide edilmemiş, çek vasfında olmayan tamamen boş çek yaprağının tedavüle çıkmış sayılmayacağından, hesap sahibi tarafından zayi nedeniyle iptal davası açılamayacağı, ele geçirenlerce imzalanıp doldurulması sonrasında, çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabileceği, bu nedenle boş çek yaprağına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yarar bulunmadığı kabul edilmelidir. Somut olayda kaybedildiği ileri sürülen çekler imzasız boş çek yaprağı olduğu anlaşılmakla imzasız boş çek yaprağının TTK 757 maddesi uyarınca iptalinin talep edilemeyeceği gibi TTK 818/1-s maddesi yollaması ile 757 maddesi gereğince hamile ait olan kıymetli evrak iptalini talep hakkı keşideciye verilmemiş olduğundan açılan davanın tensiben reddine karar vermek gerekmiş, aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir....
Keşideci - hesap sahibinin kaybettiği, çaldırdığı yada benzer şekilde elinde çıkan çek veya çek yaprağı ile ilgili olarak kendisinden talepte bulunulması halinde, hak iddia edene karşı menfi tespit davası açması mümkündür. Sonuç olarak, iptali istenen boş çek yapraklarının davacıya ait olması nedeniyle, davacının keşideci konumunda olmasından dolayı, davacının aktif husumet ehliyeti olmadığı anlaşıldığından, aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir. HÜKÜM: Yukarıda açıklanan sebep ve gerekçelere göre; 1-Davacının aktif husumet ehliyetinin olmaması nedeniyle , dava şartı yokluğundan davanın reddine, 2-Davacı tarafından yatırılan kullanılmayan gider avansının iadesine , 3-Davacı tarafça yapılan yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına, 4-Peşin alınan harcın mahsubu ile ayrıca alınmasına yer olmadığına, Davacının yokluğunda, dosya üzerinde yapılan inceleme sonucu verilen kararın tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde ......
ele geçirilenlerce imzalanıp doldurulması sonrasında çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabilir. Boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yarar bulunmamaktadır. TTK'nun 818 inci maddesi yollaması ile aynı yasanın 680. madde uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması hâlinde tedaüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup böyle bir çek için TTK'nun 757,758,759 ve devamı maddeleri uyarınca iptalini istemek hakkı sadece hamile aittir. Böyle bir iddiaya sahip keşideci yani imzasını içeren fakat kaybettiği çekin bedelinin kendisinden istenmesi hâlinde aynı kanunun 792. maddesi uyarınca borçlu olmadığının tespiti yönünde dava açmak hakkına sahiptir. Çek iptali davası ile amaçlanan hamilin belgesiz olarak borçludan çek bedeli tahsil hakkı sağlamaktır. Keşidecinin böyle bir alacağı da söz konusu değildir....
ele geçirilenlerce imzalanıp doldurulması sonrasında çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabilir. Boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta hukuki yarar bulunmamaktadır. TTK'nun 818 inci maddesi yollaması ile aynı yasanın 680. madde uyarınca bir çekin kısmen doldurulmuş veya sadece imzalanmış olması hâlinde tedaüle çıkarılması mümkün ve geçerli olup böyle bir çek için TTK'nun 757,758,759 ve devamı maddeleri uyarınca iptalini istemek hakkı sadece hamile aittir. Böyle bir iddiaya sahip keşideci yani imzasını içeren fakat kaybettiği çekin bedelinin kendisinden istenmesi hâlinde aynı kanunun 792. maddesi uyarınca borçlu olmadığının tespiti yönünde dava açmak hakkına sahiptir. Çek iptali davası ile amaçlanan hamilin belgesiz olarak borçludan çek bedeli tahsil hakkı sağlamaktır. Keşidecinin böyle bir alacağı da söz konusu değildir....
Dava, TTK'nun 818/s maddesi yollaması ile çeklerde de uygulanması gereken TTK 757 ve devamı maddeleri uyarınca açılmış zayi nedeniyle çek iptali davasıdır. Davacı, henüz çek vasfı kazanmayan ve iptali istenen çek yapraklarının keşidecisi konumunda olduğu, mahkememize vermiş olduğu ... tarihli dilekçesi kapsamından açıkça anlaşılmaktadır. TTK'nun 651. maddesi gereğince; kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir. Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir. Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili üçüncü kişileri bağlamaz....
