(HUMK'nun 445-454.) maddelerinde, yargılamanın iadesi müessesi düzenlenmiş olup; buna göre, kanunun tahdidi olarak saydığı bazı ağır yargılama yanlışlıklarından dolayı kesin hükmün tekrar gözden geçirilmesine ve aynı dava hakkında yeni bir hüküm verilmesine istisnai olarak müsaade etmektedir. Yargılamanın iadesi isteği, HMUK’nun 374 ve devamı maddelerinde açıkça vurgulandığı üzere hukuki niteliği itibariyle bağımsız bir dava olarak açılıp incelenir. Yargılamanın iadesi davasının; mutlaka, duruşma yapılarak incelenmesi gerekmektedir. Mahkemenin, dosya üzerinde inceleme yaparak, yargılamanın iadesi talebini karara bağlaması (yargılamanın iadesi sebeplerinden birinin mevcut olmaması halinde bile) caiz değildir. Tarafların usulüne uygun olarak duruşmaya davet edilip dinlendikten sonra yargılamanın iadesi davasının mesmu (dinlenmeye değer) olup olmadığını kendiliğinden araştırması gerekir. (Prof, Dr. Baki Kuru, Medeni Usul Hukuku, 23. Baskı, sayfa 700 vd.)...
Yargılamanın iadesi sebepleri, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 375. maddesinde (1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun m. 445) sınırlı olarak sayılmıştır. Bunun dışındaki bir sebepten dolayı, yargılamanın iadesi yoluna gidilemez. Bir başka deyişle, maddede sayılan yargılamanın iadesi sebepleri kıyas yolu ile genişletilemez (Kuru, Baki; Hukuk Muhakemeleri Usulü C. V. 6. Baskı, İstanbul 2001, s. 5171; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun ... tarih ...E. ...K. sayılı kararı aynı mahiyette Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun ... tarih ... E. ... K. sayılı kararı). Yargılamanın iadesi talebi üzerine mahkeme, ilk önce yargılamanın iadesinin mesmu olup olmadığını araştırır. Mahkeme burada genel dava şartlarından başka, yargılamanın iadesi davacısının davayı süresi içinde açıp açmadığını, teminat gösterip göstermediğini ve kanunda yazılı bir yargılamanın iadesi nedenine dayanıp dayanmadığını kendiliğinden inceler....
Yargılamanın iadesi sebepleri HMK'nın 375. maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır. Davacı tarafından yargılamanın iadesi talebinin kanuni süre içinde yapılmış olduğu ve yargılamanın iadesi yoluyla kaldırılması istenen hükmün kesinleşmiş olduğu anlaşılmıştır. HMK'nun talebin ön incelemesi başlıklı 379- (1)-c maddesinde " Yargılamanın iadesi talebi üzerine mahkeme tarafları davet edip dinledikten sonra; İleri sürülen yargılamanın iadesi sebebinin kanunda yazılı sebeplerden olup olmadığını, kendiliğinden inceler. (2) Bu koşullardan biri eksik ise hakim davayı esasa girmeden reddeder" düzenlemesi mevcuttur. İstanbul Anadolu 16. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 13/03/2018 tarih ve 2016/175 esas 2018/77 karar sayılı kararı istinaf yasa yolundan geçerek temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir. Yargılamanın iadesi sebepleri HMK'nın 375. maddesinde tahdidi olarak sayılmıştır....
Somut olayda, yargılamanın iadesi istemine konu karar ihalenin feshi isteminin reddi kararı olduğundan davacı tarafça yargılamanın iadesi talebinde bulunulması mümkündür. HMK'nın 378. maddesi uyarınca, yargılamanın iadesi talebini içeren dilekçe kararı veren mahkemece incelenir.Yargılamanın iadesi sonucu verilen karar eski hükmü kaldırdığından geçmişe etkili yenilik doğuran bir karardır. Kural olarak yargılamanın iadesine kararın tarafları başvurabilir. Yargılamanın iadesi olağanüstü bir kanun yolu olsa da, bir üst yargı organından değil aynı mahkemeden talep edilmektedir. Yargılamanın iadesi talebi bir dava niteliğindedir. Bu sebeple yargılamanın iadesinin gerektirdiği özellikler dikkate alınarak davanın açılmasında verilmesi gereken dilekçe verilecektir. Somut olayda, İzmir BAM 8. HD'nin 2021/1771 E. 2021/2448 K. Sayılı kararı ile HMK'nın 353/1/b-2. maddesi uyarınca karar kaldırılarak şikayetin reddi ile davacı aleyhine para cezasına hükmedildiği, BAM kararının Yargıtay 12....
SONUÇ:Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle aleyhine yargılamanın iadesi istenen davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle aleyhine yargılamanın iadesi istenen davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine 04/04/2016 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Hukuk Dairesinin 10.05.2018 tarihli ve 2015/10657 Esas, 2018/10103 Karar sayılı ilamıyla "...yargılamanın iadesi istenilen davanın önceki davanın devamı niteliğinde olmayıp bilâkis yeni bir dava olduğu, bu itibarla mahkemece yargılamanın iadesi istenilen davanın son esas ve karar numarası ile dosya üzerinden "ek karar" niteliğinde hüküm kurulmasının isabetli olmadığı...yargılamanın iadesini isteyen davacı tarafından herhangi bir harç yatırılmadığı, mahkemece bu hususun gözardı edildiği ve davanın ayrı bir dava olarak yeni esasa kaydedilmediği..." gerekçesiyle "hükmün bozulmasına..." karar verilmiştir....
Mahkemenin yargılamanın iadesi davası sonucunda verdiği karar temyiz edilebilir. Ancak aleyhine yargılamanın iadesi yoluna başvurulan karar kanundan dolayı kesin ise yargılamanın iadesi üzerine verilen karar da asıl karar gibi kesindir; yani temyiz edilemez (KURU, Baki Hukuk Muhakemeleri Usulü, 6. Baskı, Cilt: V, ..., 2001, s. 5263). Bu sebeple açılan işe iade davası 7036 sayılı Yasanın 8. maddesi uyarınca kesin olup bu davaya ilişkin açılan yargılamanın iadesi davası temyiz olunamayacağından davacı vekilinin temyiz isteminin REDDİNE, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 23.12.2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
Yargılamanın iadesi talebi kim tarafından istenirse istensin, aslında yeni bir dava niteliğindedir. Yargılamanın iadesini isteyen bu talep açısından davacı, kesin hükmün diğer tarafı ise davalı davalıdır. Yargılamanın iadesi HMK.nın 374. maddesine göre kesin olarak verilen veya kesinleşmiş olan hükümlere karşı istenebilir. Yargılamanın iadesi olağanüstü yasa yollarından biridir. Yargılamanın iadesi sebepleri HMK.nın 375. maddesinde sınırlı olarak sayılmıştır....
Yargılamanın iadesi, yargılama hataları ve noksanlarından dolayı, maddi anlamda kesin hükmün bertaraf edilmesini ve daha önce kesin hükme bağlanmış olan bir dava hakkında yeniden yargılama ve inceleme yapılmasını sağlayan olağanüstü bir kanun yoludur. Yargılamanın iadesi sonucu verilen karar eski hükmü kaldırdığından geçmişe etkili yenilik doğuran bir karardır. Kural olarak yargılamanın iadesine kararın tarafları başvurabilir. Yargılamanın iadesi olağanüstü bir kanun yolu olsa da, bir üst yargı organından değil aynı mahkemeden talep edilmektedir. Yargılamanın iadesi talebi bir dava niteliğindedir. Bu sebeple yargılamanın iadesinin gerektirdiği özellikler dikkate alınarak davanın açılmasında verilmesi gereken dilekçe verilecektir. Yargılamanın iadesi bir dava açarak ileri sürülebileceğinden dava şartları ve davaya ilişkin genel hükümler geçerli olacak, yapılması gereken tüm işlemler yapılacaktır. Gerekli tüm harç ve giderler ödenmelidir....
Gerekçe ve Sonuç Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı, esas davada davalı konumunda bulunan yargılamanın iadesi talebinde bulunan tarafın davasını 6100 sayılı Kanun'un 375 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendine dayandırdığı, ancak yargılamanın iadesi talebinde bulunan tarafın davasının 6100 sayılı Kanun'un 375 inci ve devamı maddesinde sınırlı olarak belirtilen yargılamanın iadesi nedenlerinden hiçbirine uymadığı, zira yargılamanın iadesi isteminde bulunan tarafın iade sebebi olarak dayanmış olduğu yargı kararlarının bu kapsamda değerlendirilebilecek bir delil olamayacağı, 6100 sayılı Kanun'un 374 üncü ve devamı maddelerinde düzenlenmiş bulunan yargılamanın iadesi koşullarının bulunmadığı gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir. V. TEMYİZ A....
