Ayrıca tuttukları ticari defterlerine yaptıkları ticari alış verişle ilgili kayıtları TTK 65 ve devamı maddelerinde belirtildiği şekilde işlemek zorunludur. Ticari defterler, ticari davalarda taraflarca delil olarak gösterileceği gibi mahkemece de defterlerin incelenmesine karar verilebilir. Bu durum HMK 222/1 maddesinde “Mahkeme ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verir” şeklinde belirtilmiştir. Şirketler TTK 64. maddesinde belirtilen ticari defterleri tutmak zorundadır. TTK 65. maddesine uygun şekilde de ticari işletmesi ile faaliyetlerini defterlerine işlemek zorundadır. 6100 HMK 222. maddesin de ticari defterlerin delil niteliğinden bahsederken 6762 sayılı TTK 82. maddesinin kenar yan başlığında olduğu gibi “kesin (kati) delil” den açıkça bahsetmemiştir. 6102 sayılı TTK da kesin delil olma hususunda bir düzenleme bulunmamaktadır....
Muhasebeci Bilirkişisi.... 19/04/2023 Tarihli Bilirkişi raporunda özetle; "Davacının 2019, 2020, 2021, 2022 Yılı Ticari değerlerm H.M.K. 222.maddesinde belirtilen ticari defterlerin İbrazı ve Delil olma şartlarını taşımadığı, davacının Ticari defterlerinin Genel kabul görmüş muhasebe standartlarına, ticari defterlerindeki kayıtları Tek düzen hesap planına uygun olarak kaydedilmemiş olduğu, davalının 2019, 2020, 2021, 2022 Yılı Ticari defterlerin HM.K. 222. maddesinde belirtilen ticari defterlerin İbrazı ve Delil olma şartlarını taşıdığı, taraflar arasında ticari münasebetin olduğu, davacının Ticari defterlerin H.M.K, 222. maddesinde belirtilen ticari defterlerin İbrazı ve Delil olma şartlarını taşımadığından hesaplama ve tespitlerin davalının Ticari defterleri, davacının dosyaya sunmuş olduğu cari hesap hareketleri üzerinden yapılmış olduğu, Davalı Rastaban Restaurant Hizmetleri Sanayi Ve Ticaret Limited Şirketi'nin 2022 yılı ticari defterlerinde 20.08.2022 tarih itibariyle davacıya 39.799,77...
Maddesi; MADDE 222 - (1) "Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. (2) Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır. (3) İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. (Ek cümle:22/7/2020-7251/23 md.)...
Hukuk Muhakemeleri Kanununun ticari defterlerin ibrazı ve delil olması başlıklı 222. Maddesi; MADDE 222 - (1) "Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. (2) Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır. (3) İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. (Ek cümle:22/7/2020-7251/23 md.)...
Bilindiği üzere 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) hükümlerine göre: Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir (HMK 222/1). Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır (HMK 222/2). Bu şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması ve defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerektiği ise üçüncü fıkrada düzenlenmiştir. Açılış veya kapanış onayları bulunmayan ve içerdiği kayıtlar birbirini doğrulamayan ticari defter kayıtları, sahibi aleyhine delil olur (HMK 222/4)....
Bu kurallar birlikte değerlendirildiğinde, ticari davalarda ticari defterler ile sözleşme ilişkisinin veya alacak miktarının ispatı mümkündür. Somut olayda, --- tarihli oturumun ---- numaralı ara kararı ile ticari defterlerin ibraz edilmesine karar verilmiş, huzurdaki taraf vekillerine ara kararın sonuçları ihtar edilmiştir....
Maddesine göre; (1) Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir.(2) Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır.(3) İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. (Ek cümle:22/7/2020-7251/23 md.)...
Maddesine göre; (1) Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir.(2) Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır.(3) İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. (Ek cümle:22/7/2020- 7251/23 md.)...
Somut uyuşmazlıkta, talep eden şirket merkezinin bulunduğu adreste çıkan yangında tüm ticari defterlerin zayi olduğunu iddia ederek eldeki davayı açmış, mahkemece talep edenin basiretli bir tacir olarak ticari defter ve belgelerini işletme merkezinde muhafaza etmek ve korunması için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu somut olayda davacı, şirket defterinin yangın nedeniyle zayi olduğun belirtmiş ise de özen yükümlülüğünü sağlamasına rağmen defterlerin zayi olduğunu inandırıcı delillere ispatlamadığından, Vergi Dairesinden gelen yazı cevabında da ilgili şirkete yönelik vergi denetimi olduğu da bildirildiğinden davanın reddine karar verilmiştir. Hasımsız olarak açılan zayi belgesi verilmesine yönelik işbu talepte ileri sürülen iddia yangındır. Talep eden yetkilisi defterlerin zayi nedeninin yangın olduğunu ileri sürmüştür....
(HUMK'nın 332.) maddesindeki bu hüküm, taraflardan birinin delillerini salt karşı tarafın ticari defterlerine hasretmediği hallerde, ticari defterlerin mahkemeye sunulması bakımından da uygulanır. Diğer anlatımla, belirtilen bu durumda ticari defterler de, HMK m. 220. madde (HUMK'nın 330 ve sonraki maddeleri) anlamında “vesika” niteliğindedir....
