"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine dair verilen hükmün süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü: -K A R A R- Davacı vekili, davalının yolcusu olduğu, müvekkiline sigortalı aracın kazasında araç içinde yolcu olarak bulunan davalının yaralandığını ve malul kaldığını, davalının zararlarının hem müvekkilince hem de sigortalı tarafından karşılandığını, böylece davalının sebepsiz zenginleştiğini açıklayıp ödenen tazminatın iadesine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı vekili, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, toplanan delillere göre, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava, trafik kazası nedeni ile ödenen tazminatın sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi istemine ilişkindir....
Bu kapsamda uyuşmazlığın; davanın hukuki niteliğinin belirlenmesi, davanın istirdat davası vasfını haiz olup olmadığı, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre takip dosyasına yapılan ödemenin tahsili istemine cevaz verilip verilemeyeceği hususlarında toplandığı anlaşılmıştır. Somut olayda davacı taraf, davasının TBK'da düzenlenen sebepsiz zenginleşme davası olduğunu ileri sürmekte olup davalı taraf istirdat davası olduğunu savunmaktadır. Bununla birlikte bir davada anlatım taraflara, nitelendirme ise HMK'nın 33. maddesi ışığında mahkemeye aittir....
Asliye Hukuk Mah. 2010/125 E. sayılı)Dava, sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak davasıdır. Sebepesiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için, bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olması gerekir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Somut olayda, birleştirilen ... 6. Asliye Hukuk Mah. 2010/125 E. sayılı dosyasının davacıları tarafından, karıştıkları trafik kazasında yaralanan ...'ün hastane masrafları için imzaladıkları senet karşılığında hastaneye 11.800 TL ödeme yapılmış ve ceza yargılaması sonunda (birleştirilen ... 6....
Mahkememizce yapılan yargılama, incelemeler,taraf ve tanık beyanları ve tüm dosya kapsamında bulunan bilgi ve belgeler değerlendirildiğinde; dava sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan tazminat davası olup uyuşmazlık hakkında yetkili ve görevli olan mahkememizce incelenmiştir. Tüm dosya kapsamı incelendiğinde, uyuşmazlık konusu olan taşınmaz üzerinde davalının malik olduğu, davacının dava dilekçesindeki beyanlarına göre taşınmaz üzerinde davalının isteği doğrultusunda ağaçlar dikildiği, yapı inşa edildiği ve bu işlemlerden kaynaklanan masrafların davalı tarafından karşılanmadığı sebebiyle sebepsiz zenginleşmeden kaynaklı tazminat davası açılmıştır. Davalı taraf ise davacının bu masrafa sebep olan işlemleri yaptığı anda zamanaşımı süresinin başladığını ve yapılmasının üzerinden 10 yılın geçmesiyle zamanaşımı süresinin dolduğu sebebiyle zamanaşımı defiiden davanın reddedilmesi gerektiğini savunmuştur....
Bir başka deyişle davacı bu sözleşmeden kaynaklanan taşınmaz maliki olma hakkına kavuşmuştur. Bu aşamadan sonra taşınmaz üzerinde kamulaştırma işlemi yapılmış ve kamulaştırma bedeli belirlenmiş iken herhangi bir kamulaştırma bedeli tespiti davası açılmamış ve kamulaştırma bedeli netleşmiş iken davacı hak sahibi olduğu halde kamulaştırma bedeli murisin kanuni mirasçıları olan davalılara ödenmiştir. Yukarıda belirtilen sebepsiz zenginleşme hükümlerinin aynen burada somut bulduğu görülmektedir. Taşınmaz murisin ölümü ile birlikte ölünceye kadar bakma sözleşmesi alacaklısına geçmiştir. Buna rağmen kamulaştırma bedeli yasal mirasçılara ödenmiş olup, davalı yasal mirasçıların sebepsiz yere zenginleştikleri kabul edilmelidir. Tüm bu hususların tartışılması sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre yapılacak olup, burada görevli daire 4.Hukuk Dairesidir....
Bir başka deyişle davacı bu sözleşmeden kaynaklanan taşınmaz maliki olma hakkına kavuşmuştur. Bu aşamadan sonra taşınmaz üzerinde kamulaştırma işlemi yapılmış ve kamulaştırma bedeli belirlenmiş iken herhangi bir kamulaştırma bedeli tespiti davası açılmamış ve kamulaştırma bedeli netleşmiş iken davacı hak sahibi olduğu halde kamulaştırma bedeli murisin kanuni mirasçıları olan davalılara ödenmiştir. Yukarıda belirtilen sebepsiz zenginleşme hükümlerinin aynen burada somut bulduğu görülmektedir. Taşınmaz murisin ölümü ile birlikte ölünceye kadar bakma sözleşmesi alacaklısına geçmiştir. Buna rağmen kamulaştırma bedeli yasal mirasçılara ödenmiş olup, davalı yasal mirasçıların sebepsiz yere zenginleştikleri kabul edilmelidir. Tüm bu hususların tartışılması sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre yapılacak olup, burada görevli daire 4.Hukuk Dairesidir....
Maddesi uyarınca şimdilik---- maddi tazminat,----manevi tazminat olmak üzere zararın haksız fiil tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsilini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalılara tahmiline karar verilmesini talep ve iddia etmiştir....
Bu durumda kazandırmaya (edime) dayanan sebepsiz zenginleşme; “geçerli olmayan sebebe” veya “gerçekleşmemiş sebebe” veyahut “sona ermiş sebebe” dayalı olarak gerçekleşebilir. 22. Sebepsiz zenginleşme hâlinde zenginleşen ve fakirleşen arasında kanun gereği bir borç ilişkisi doğmakta olup, bu borcun konusu mal varlığında meydana gelen fazlalığın geri verilmesidir. Sebepsiz zenginleşmede sadece mal varlığındaki eksilmenin giderilmesinin talep edilmesi söz konusudur. 23. Haksız fiilde ve sebepsiz zenginleşmede temerrüt için ihtarın gerekmediği yolunda açık bir yasa hükmü bulunmamaktadır. Ne var ki, müşterek hukukun “gasp eden daima temerrüt hâlindedir” şeklindeki genel ilkesi, günümüzde de uygulama alanı bulmaktadır. Bu ilkeye göre, haksız fiilin faili ve sebepsiz zenginleşen daima temerrüt hâlinde bulunduğu için, zaten gerçekleşmiş olan temerrüdü sağlamak üzere alacaklının bunlara ayrıca bir ihtarda bulunması gerekmez. 24....
Maddesine göre, bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumayacağı dikkate alınarak sözleşmenin baştan itibaren geçersiz olduğu ancak geçersiz sözleşmeden dönme durumunun söz konusu olamayacağı, geçersiz sözleşme gereğince ödenen bedelin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre alınabileceği kanaatine varılarak davanın reddine ..." gerekçesiyle karar vermiştir. Söz konusu uyuşmazlık sebepsiz zenginleşmeden kaynaklandığına göre hükmü temyizen inceleme görevi, yürürlükte bulunan iş bölümü uyarınca Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nindir. Her ne kadar, Hukuk İş bölümü İnceleme Kurulu’nun 25.02.2016 tarih, 2016/7723 esas, 2016/8156 karar sayılı ilamı ile dosya Dairemize gönderilmiş ise de, maddi hatanın giderilerek görevli dairenin belirlenmesi için dava dosyasının Yargıtay Hukuk İş bölümü İnceleme Kuruluna gönderilmesine karar vermek gerekmiştir....
Bu durumda taraflar sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre karşılıklı olarak verdiklerini iade ile yükümlüdürler. Hukuken geçersiz sözleşmeden kaynaklanan bu nitelikteki bir uyuşmazlığın sebepsiz zenginleşme kurallarına göre çözümlenip tasfiye edilebilmesi için öncelikle sebepsiz zenginleşmenin kapsamını tespitteki ilke ve esasların açıklanmasında yarar vardır. Geçerli bir sebebe dayanmaksızın bir kişinin mal varlığından diğerinin mal varlığına kayan değerlerin eksiksiz iadesi denkleştirici adalet düşüncesine dayanır. Denkleştirici adalet ilkesi ise, haklı bir sebep olmaksızın başkasının mal varlığından istifade ederek kendi mal varlığını artıran kişinin elde ettiği bu kazanımı geri verme zorunda olduğunu ve gerçek bir eski hale getirme yükümlülüğü bulunduğunu ifade eder. Bilindiği gibi ülkemizde yaşanan enflasyon uzun yıllar boyu yüksek oranlarda seyretmiş ve paramızın değeri (alım gücü) de bununla ters orantılı olarak devamlı düşmüştür....
