Üst hakkı olarak tanımlanan bu hakkın, bağımsız ve sürekli nitelikte ise hak sahibinin istemi üzerine tapu kütüğüne “taşınmaz” olarak kaydı Türk Medeni Kanununun 826. maddesinin 3. fıkrası hükmü uyarınca mümkündür. En az otuz yıl için kurulan üst hakları sürekli nitelikte kabul edilir. Üst hakkını bağımsız kabul edebilmek için de başkasına devrinin taraflarca kısıtlanmamış olması gerekir Kural olarak üst hakkı tesisi, önce tarafların üst hakkı kurulması konusunda yazılı veya sözlü anlaşmış olmaları, ilgili tapu siciline giderek iradelerini resmi senet düzenlemeye yetkili olan memur huzurunda açıklayıp üst hakkı kuruluş senedi yapmaları, sonra da resmi memurdan üst hakkının bir irtifak hakkı olarak taşınmaz kaydına şerh edilmesi veya tescilini istemeleri suretiyle olur....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 13.09.2011 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkı tesisi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 21.03.2013 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı ... vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, 33 parsel sayılı taşınmaz lehine davalı 46, dahili davalı 32 parsel sayılı taşınmaz üzerinden geçit hakkı tesisi isteğine ilişkindir. Aleyhine geçit kurulması istenen 46 parsel sayılı taşınmazın maliki, fedarkarlığın denkleştirilmesi ilkesi gözetilerek ve en az zarar görecek 32 parsel sayılı taşınmaz üzerinden geçit hakkı kurulması gerektiğini, davanın reddini savunmuştur. Dahili davalılar davaya cevap vermemiştir....
Mülkiyet hakkının kanundan doğan dolaylı sınırlamaları, bir yasa hükmü gereği kendiliğinden doğmayıp ancak belli koşulların varlığı halinde hak sahibine bir talep hakkı tanıdığından bu kısıtlamaların doğması için tapu siciline tescil edilmeleri gerekir. Zorunlu geçit hakkı da, taşınmaza bağlı bir irtifak hakkı olduğundan Türk Medeni Kanununun 780. maddesi uyarınca da bu hakkın doğumu için tescil şarttır. Yine aynı kanunun tapu siciline ilişkin 1000. ve 1008. maddelerinde de bu irtifak hakkının tapu siciline tescil edilmesi gerekliliği belirtilmektedir. Ayrıca Zorunlu geçit hakkının hukuki niteliği gereği leh ve aleyhine geçit tesisi istenen taşınmazların tapu siciline kayıtlı olmaları gerekir. 11.02.1959 tarihli ve 1958/14 Esas, ve 1959/13 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında zorunlu geçit hakkının ancak tapuda kayıtlı taşınmazlar hakkında söz konusu olabileceği hükme bağlanmıştır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ:Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki geçit hakkı tesisi davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmekle, dosya incelendi, gereği düşünüldü: K A R A R Dava konusu; ... İli, ... İlçesi, ...Köyü 662 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının tapu müdürlüğünden istenerek evraka eklendikten sonra temyiz incelemesi yapılmak üzere dosyanın Dairemize gönderilmesi için MAHALLİNE İADESİNE, 12.12.2017 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır. Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile Tapu Sicil Tüzüğünün 60. maddesi uyarınca tapu kaydının beyanlar hanesine yazılması da gereklidir. Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ:Sulh Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 20.11.2007 gününde verilen dilekçe ile tapu kaydındaki geçit hakkı tesisi şerhinin kaldırılması istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 21.05.2008 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Davacı, maliki olduğu 3034 parsel sayılı taşınmazı aleyhine, dava dışı şahısların malik olduğu taşınmaz lehine kurulan geçit tesisine ilişkin şerhin kaldırılmasını istemiş, davalı ... Sicil Müdürlüğü vekili husumet nedeniyle davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir. Dava aleyhine geçit tesisi şerhi bulunan taşınmaz maliki tarafından açılmıştır....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki geçit hakkı tesisi davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen hüküm bir kısım davalılar tarafından temyiz edilmekle, dosya incelendi, gereği düşünüldü: K A R A R Aleyhine geçit hakkı tesis edilen ... İli, Hekimhan İlçesi 5804 parsel sayılı taşınmazın tapu kayıt maliklerinden ...'nin mirasçılık belgesinin ilgilisinden temin edildikten sonra temyiz incelemesi yapılmak üzere Dairemize gönderilmesi için dosyanın MAHALLİNE İADESİNE, 11.03.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
. … İSTEMİN KONUSU : Davacı şirket tarafından, enerji üretim tesisi yatırımı kapsamında, mülkiyeti Maliye Hazinesine ait olan arazi üzerinde lehine 49 yıl süre ile irtifak hakkı kurulması nedeniyle ihtirazi kayıtla ödenen 130.119,50-TL tapu harcının iadesi istemiyle açılan davayı; olayda, davacı şirkete EPDK tarafından verilen elektrik üretim lisansına istinaden kurulacak üretim tesisiyle ilgili mülkiyeti Maliye Hazinesine ait olan taşınmaz üzerinde "tribün sahası" ve "şalt sahası" için davacı şirket lehine irtifak hakkı tesis edilmesi nedeniyle dava konusu tapu harcının ödendiği,davacı tarafından üstlenilen enerji üretim tesisinin tamamlanacağı tarihin tadil edilerek 07/02/2019 olarak belirlendiği ve EPDK kararıyla davacı şirketin üretim tesisi kapsamında yer alan üretim ve yardımcı tesislerin kurulabilmesi için Maliye Hazinesi mülkiyetindeki taşınmaz mallarla ilgili olarak irtifak hakkı tesis edilmesi talebinin uygun bulunduğunun görüldüğü,4628 sayılı Elektrik Piyasası...
Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılması da gerekebilir. Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile yeni Tapu Sicil Tüzüğünün "İrtifak hakları ve taşınmaz yükünün tescili" başlıklı 30. maddesi gereğince kütük sayfasında ayrılan özel sütununa tesciline karar verilmelidir. Geçit hakkı kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır. Yukarıda açıklanan genel ilkeler ışığında somut olaya gelince; aleyhine geçit hakkı kurulan 1263 parsel sayılı taşınmazın 1/2 paylı tapu kayıt maliki Münire Durana Tekgül ile 1265 tapu kayıt malikleri davaya dahil edilmedikleri anlaşılmaktadır....
Ancak; Mahkemece verilen kararda davacı kurum lehine irtifak hakkının kurulmasına karar verilmesi gerekirken istemi aşacak ve uygulamada karışıklığa sebebiyet verecek şekilde tapu iptaline de karar verilmiş olması doğru değil ise de, bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, gerekçeli kararın hüküm fıkrasının 3. maddesinde yer alan "71,03 m²'lik kısmın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare lehine daimi irtifak hakkı tesisi ile tapuya tesciline, kalan 398 m²'lik kısmın davalılar uhdesinde bırakılmasına" sözcüklerinin metinden çıkarılarak yerine "71,03 m²'lik kısımda davacı idare lehine daimi irtifak hakkı tesisi ile tapuya tesciline," ibaresinin yazılması suretiyle hükmün düzeltilmesine ve düzeltilmiş bu şekli ile ONANMASINA, aşağıda yazılı bakiye onama harcının temyiz edene yükletilmesine, 10.06.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi....
