Hukuk Dairesi Başkanlığının 04/06/2021 tarih 2021/3542 Esas - 2021/6001 Karar sayılı Bölge Adliye Mahkemesi kesin kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi istemine dair karar ile; özellikle pandeminin doğrudan doğruya etkisi nedeniyle veya salgın önleme amaçlı idari tedbirler nedeniyle faaliyetleri yasaklanan veya kısıtlanan sektörlerdeki işletmelerin kiracıları işletme cirolarının azalması nedeniyle aşırı ifa güçlüğüne düşüp kiralarını ödeyememe durumunda kalıp, uyarlama davasının sonuçlanmasına kadar temerrüt nedeniyle sözleşmenin feshiyle kiralanandan tahliye edilebilecek ve uyarlama davası ile amaçlanan sözleşmenin ayakta tutulması amacına ulaşılamayacak, yargılama sonucu verilecek uyarlama kararı bir şekilde işlevsiz hale gelecektir....
Sözleşmenin yeni durumlara uyarlanması yapılırken önce sözleşmede, daha sonra kanunda bu hususta intibak hükümlerinin bulunup bulunmadığına bakılır. Sözleşmede ve kanunda hüküm bulunmadığı taktirde sözleşmenin değişen hal ve şartlara uydurulmasının gerekip gerekmeyeceği incelenir. Bazen de sözleşmede olumlu ve olumsuz intibak kaydı bulunmakla beraber, bu kayda dayanılarak sözleşmenin kayıtla birlikte aynen uygulanmasını talep etmek MK.Md.2/2 hükmü anlamında hakkın kötüye kullanılması anlamına gelebilir. Böyle bir durumda sözleşmedeki intibak kaydına rağmen edimler arasında aşırı bir nispetsizlik çıkmışsa uyarlama yine yapılmalıdır. İşlem temelinin çöküşüne ilişkin uyuşmazlıkların giderilmesinde kaynak olarak M.K.’nun 1,2 ve 4 ncü maddelerinden yararlanılacaktır. İşlem temelinin çöktüğünün dikkate alınması dürüstlük kuralının gereğidir. Diğer bir anlatımla durumun değişmesi halinde sözleşmede ısrar etmek dürüstlük kuralına aykırı bir tutum olur....
SULH HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 14/01/2023 Ara Karar NUMARASI : 2022/758- DERDEST DAVA KONUSU : Kira Bedeli Uyarlama Davası (İhtiyati Tedbir İstemli) KARAR : Dairemizde bulunan istinaf başvurusunun yapılan açık incelemesi sonunda, GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ DÜŞÜNÜLDÜ; İstinaf isteminde usul işlemleri tamam olduğundan, ilk derece mahkemesinin dosyasındaki bütün belgeler ve dosya hakkındaki dairemiz üyesince düzenlenen rapor incelendi, istinaf başvuru dilekçesinin ve davanın esası istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılan inceleme sonunda dosyada dairemizce karar verilmesi için eksiklik bulunmadığı anlaşıldı....
İbrahim Kaplan Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi Ankara-1987 Sh. 152. vd; Hatemi/ SEROZAN/ Argacı Borçlar Hukuku Özel Bölüm 1992 sh., 186 vd).Uyarlama davalarına ilişkin ilkeler, uyarlama koşullarının var olup olmadığı araştırılmadan hüküm kurulmaz.Hal böyle olunca, somut olayda sözleşme yapıldığında karşılıklı edimler arasında olan dengenin sonradan şartların değişmesi ile büyük ölçüde davacı aleyhine katlanılamayacak derecede bozulduğunun ve sözleşmenin temelinden çökmüş sayılacağının kabulü hukuken mümkün olmadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken, aksi düşünce ile mahkemenin uyarlamanın koşullarının olduğu kabul edilerek, davanın kısmen kabulüne karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir....
Sözleşmenin yeni durumlara uyarlanması yapılırken önce sözleşmede, daha sonra kanunda bu hususta intibak (uyarlama) hükümlerinin bulunup bulunmadığına bakılır. Sözleşmede ve kanunda hüküm bulunmadığı takdirde sözleşmenin değişen hal ve şartlara uydurulmasının gerekip gerekmeyeceği incelenir. Bazen de sözleşmede olumlu ve olumsuz intibak (uyarlama) kaydı bulunmakla beraber, bu kayda dayanılarak sözleşmenin kayıtla birlikte aynen uygulanmasını talep etmek TMK. nun 2/2 maddesi hükmü anlamında hakkın kötüye kullanılması manasına gelebilir. Böyle bir durumda sözleşmedeki intibak kaydına rağmen edimler arasında aşırı bir isabetsizlik çıkmışsa uyarlama yine yapılmalıdır. İşlem temelinin çöküşüne ilişkin uyuşmazlıkların giderilmesinde kaynak olarak TMK.nun 1, 2 ve 4.maddelerinden yararlanılacaktır. İşlem temelinin çöktüğünün dikkate alınması dürüstlük kuralının gereğidir. Diğer bir anlatımla durumun değişmesi halinde sözleşmede ısrar etmek dürüstlük kuralına aykırı bir tutum olur....
Yargıtay tarafından benimsenen ve sözleşmeye bağlılık ilkesinin istinasını oluşturan, uyarlama davası 6098 Sayılı TBK.nın yasalaştırılması sırasında da benimsenerek, 6098 Sayılı Yasanın 138. maddesinde “Aşırı İfa Güçlüğü” madde başlığı altında düzenlemiş, “ Sözleşmenin yapıldığı sırada taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum, borçludan kaynaklanmayan bir sebeple ortaya çıkar ve sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirir ve borçlu da borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olursa borçlu, hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteme, bu mümkün olmadığı takdirde sözleşmeden dönme hakkına sahiptir. Sürekli edimli sözleşmelerde borçlu, kural olarak dönme hakkının yerine fesih hakkını kullanır....
talep edilebilmesi için sözleşmenin halen devam ediyor olması veya edimin haklar saklı tutularak ifa edilmiş olması gerektiğini, kredi ilişkisinin 30/08/2018 tarihli kat işlemiyle sona erdiğini, hukuken uyarlama talebinin uygun olmadığını, uyarlama davasının koşullarının oluşmadığını, kredilerin kat edilmesine ilişkin ihtara, icra takibine ve konkordato davasındaki alacak bildirimine itiraz etmeyen borçlu davacının menfi tespit talebinin hukuka aykırı olduğunu, kredilerin ödeme tarihlerinin geçmesi üzerine 90. günde kur üzerinden kat edildiğini, kredilerin en geç 30/08/2018 tarihinde kat edilmesinin zorunlu olduğunu, uyuşmazlığın mevduat ilişkisinden değil, ticari nitelikli kredi ilişkisinden kaynaklanmakta olduğunu, uygulanacak faiz oranında sözleşme serbestisi ilkesi gereğince, imzalanan sözleşmeler ile belirlendiğini, davacının uyarlama ve menfi tespit davası açmasının kötü niyetli olduğunu iddia etmiş ve davacının inkar ettiği alacak tutarı üzerinden % 20 inkar tazminatına mahkum...
talep edilebilmesi için sözleşmenin halen devam ediyor olması veya edimin haklar saklı tutularak ifa edilmiş olması gerektiğini, kredi ilişkisinin 30/08/2018 tarihli kat işlemiyle sona erdiğini, hukuken uyarlama talebinin uygun olmadığını, uyarlama davasının koşullarının oluşmadığını, kredilerin kat edilmesine ilişkin ihtara, icra takibine ve konkordato davasındaki alacak bildirimine itiraz etmeyen borçlu davacının menfi tespit talebinin hukuka aykırı olduğunu, kredilerin ödeme tarihlerinin geçmesi üzerine 90. günde kur üzerinden kat edildiğini, kredilerin en geç 30/08/2018 tarihinde kat edilmesinin zorunlu olduğunu, uyuşmazlığın mevduat ilişkisinden değil, ticari nitelikli kredi ilişkisinden kaynaklanmakta olduğunu, uygulanacak faiz oranında sözleşme serbestisi ilkesi gereğince, imzalanan sözleşmeler ile belirlendiğini, davacının uyarlama ve menfi tespit davası açmasının kötü niyetli olduğunu iddia etmiş ve davacının inkar ettiği alacak tutarı üzerinden % 20 inkar tazminatına mahkum...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Uyarlama istemli Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı kira bedelinin tespiti davasına dair karar, davacı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Hükmü temyiz eden davacı vekili Av. ...'in 22.04.2016 tarihli dilekçesi ile temyizden vazgeçtiklerini bildirdiğinden ve vekaletnamesinde temyizden feragat yetkisi bulunduğundan feragat nedeniyle temyiz dilekçesinin REDDİNE, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 15/06/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki kira (uyarlama istemli) davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü. K A R A R Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre yerinde olmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, 04.04.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi....
