Nezdinde yukarda açıklanan nitelikte bir muhtesat tespiti davası açılmış olan asliye hukuk mahkemesi; yukarda açıklanan şekilde güncel hukuki yararın bulunup bulunmadığını bir dava şartı olarak inceleyecektir. Mahkeme hukuki yararın davanın devam ettiği süre içinde de mevcut olmasını arayacaktır. Mahkeme usul hukuku yönünden yapacağı bu incelemeden sonra, hukuki yararın mevcut olduğu sonucuna varır ise, gösterilen delilere göre maddi hukuk yönünden incelemeye girişecek, keşif ve bilirkişi incelemesi de yapacaktır. Somut olayda, dava açıldığı sırada taşınmaz tapuda davalı adına kayıtlı olup sonradan davalı tarafından dava dışı diğer oğlu ...’e satış suretiyle devir ve temlik edilmiştir. Taşınmazın ortaklığının giderilmesini gerektirecek bir mülkiyet dağılımı söz konusu değildir. O halde muhtesat tespiti davası açılmasında güncel bir hukuki yarar da mavcut değildir....
Davacı ..., adına kayıtlı 280 ada ... parselin bir kısmının 280 ada ... parsel sayılı taşınmazda kaldığı, 280 ada ... parsel sayılı taşınmaz üzerinde tapuda yazdığı şekilde ambar bulunmayıp kendi yaptığı iki katlı evi bulunduğu ve bu evin alt kat bir odası hariç kendisine ait olduğu ile davalının bu eve girmesini engellediği iddialarına dayanarak tapunun kısmen iptali ve adına tescili ile davalının müdahalesinin önlenmesi ve muhtesat aidiyetinin tespiti istemiyle dava açmıştır. Mahkemece yapılan yargılama sonunda davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı ... tarafından temyiz edilmiştir. Mahkemece, davacının tek bir dava dilekçesiyle müdahalenin men-i, tapu iptali ve tescil ile muhtesat aidiyetinin tespiti istemiyle açtığı davada başvuru harcının her bir talep için ayrı ayrı yatırılmadığı ve bunun dava şartı olduğu kabul edilerek davanın reddine karar verilmiş ise de; mahkemenin kabulü dosya kapsamına uygun düşmemektedir....
Dosyada dinlenen tüm tanıklarımız paralel beyanlarda bulunduğu ortada olduğunu, davalı tanıklarından Ömer Kandemir davalı T8'in öz kardeşi olup taraflı beyanda bulunduğunu, bu istinaf incelemesine konu davanın konusu Muhtesatın Aidiyetinin Tespitidir. “Muhtesat” deyimi ile anlatılmak istenen; taşınmazın dikey ve yatay kapsamında (TMK.md.718) kalan, bir şekilde taşınmazla bağı bulunan ve taşınmaz değerini arttırıcı nitelikteki ekonomik bir değer taşıyan sonradan meydana getirilmiş maddi unsurlardır. Bunlar taşınmazın üstünde olabileceği gibi, altında da olabilir.Yine, muhtesat eşya olarak “bütünleyici parça (TMK.md.684)” veya “eklenti (TMK.md.686)” niteliğinde de olabilir. Muhtesat tespiti davası bakımından önemli olan, bu maddi unsurların ana taşınmazla ekonomik bir bütünlük gösterip ana taşınmazla birlikte satılacak ve satış değerini arttırıcı etki yapacak nitelikte olmasıdır....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:Reşadiye Asliye Hukuk Mahkemesinin 2021/395 esas, 2022/336 karar sayılı dava dosyasında verilen muhdesat aidiyetinin tespiti talebinin reddine karşı, davalı vekili tarafından istinaf yoluna başvurması üzerine, dosyanın yapılan inceleme sonucunda; İddia ve savunmaya mahkemece toplanıp değerlendirilen deliller ile duruşma tutanaklarına yansıyan bilgi ve belgelere göre; İstinaf incelemesine konu ve esas teşkil eden eldeki dava; muhdesat aidiyetinin tespiti istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince yapılıp bitirilen yargılama sonucunda, "... -Davanın hukuki yarar yokluğu nedeni ile REDDİNE, " karar verilmiştir. Karara karşı, davalı vekili tarafından süresinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. 6100 sayılı HMK’nun 355. maddesi uyarınca inceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır, kamu düzenine aykırılık olup olmadığı ise re'sen gözetilir; Yine; HMK'nun 357....
Açıklanan bu ilke ve esaslara göre, kural olarak muhdesatın arz malikinden başkasına aidiyetinin tespiti istenemez. Tespit davası, kendine özgü davalardan olup dava sonucunda istihsal edilecek ilamın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. Bilindiği üzere, tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması (6100 s.lı HMK 106/2 m) ve dava sonuçlanıncaya kadar da güncelliğini kaybetmemesi gerekir. Tespit davaları eda davalarının öncüsüdür, bu nedenle eda davası açılmasının mümkün olduğu hallerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup, yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi, hakim tarafından da re'sen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti halinde davanın, dava şartı yokluğu gerekçesiyle usulden reddine karar verilmelidir (HMK 114/1-h, 115 m.)...
Öte yandan; muhtesat aidiyetinin tespiti davalarında ortaklığın giderilmesi davasının yargılaması sırasında muhtesatın davacı tarafça meydana getirildiğini açıkça kabul edenler dışında kalan ve muhtesatın üzerinde bulunduğu taşınmazda paydaş olan tüm tapu maliklerinin davada taraf olmaları zorunludur. Ne var ki, mahkemece ortaklığın giderilmesine ilişkin dava dosyasının aslı veya onaylı örneği getirtilmediğinden, davanın sonuçlanıp sonuçlanmadığı, sonuçlanmamış ise dava dışı tüm paydaşların ortaklığın giderilmesi davasının yargılaması sırasında davaya konu muhtesatın davacı tarafa ait olduğunu kabul edip etmedikleri anlaşılamamaktadır. Hal böyle olunca davada hukuki yararın var olup olmadığı, var ise taraf koşulunun oluşup oluşmadığı belli değildir....
Açıklanan bu ilke ve esaslara göre, kural olarak muhdesatın arz malikinden başkasına aidiyetinin tespiti istenemez. Tespit davası, kendine özgü davalardan olup dava sonucunda verilecek ilamın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak da bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. Bilindiği üzere, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 106/2. Maddesi gereğince tespit davalarının görülebilmesi için güncel hukuki yararın bulunması ve dava sonuçlanıncaya kadar da güncelliğini kaybetmemesi gerekir. Tespit davaları eda davalarının öncüsüdür. Bu nedenle eda davası açılmasının mümkün olduğu hallerde, tespit davası açılmasında hukuki yararın bulunmadığı kabul edilmektedir. Hukuki yararının bulunması dava şartı olup, yargılamanın her aşamasında taraflarca ileri sürülebileceği gibi, hakim tarafından da resen gözetilir. Hukuki yararın bulunmadığının tespiti halinde davanın, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 114/1- h ve 115....
(Yargıtay 8.HD 28.03.2018 tarih 2018/8404 E.- 2018/10113 K.sayılı ilamı) İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sırasında toplanan deliller kapsamından; dava konusu taşınmaz hakkında derdest bir ortaklığın giderilmesi davası, kentsel dönüşün uygulaması veya kamulaştırma işlemi bulunmadığı anlaşıldığından, davacı tarafın binaların aidiyetinin tespiti hususunda hukuki yararının bulunmadığı gerekçesiyle davacının muhtesatın tespiti davasının reddine dair karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı sonucuna varılmıştır....
HUKUK DAİRESİ DOSYA NO : 2021/1960 KARAR NO : 2022/1502 T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A İ S T İ N A F K A R A R I İNCELENEN KARARIN MAHKEMESİ : YALVAÇ ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 01/04/2021 NUMARASI : 2019/217 2021/304 DAVA KONUSU : Muhdesat Aidiyetinin Tespiti KARAR : Taraflar arasında görülmekte olan Muhdesat Aidiyetinin Tespiti istemine ilişkin açılan dava hakkında kurulan hükmün istinaf incelenmesi davacı vekili ve davalılar vekili tarafından istenilmekle dosya incelendi; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle: davacı ile davalıların Isparta İli, Yalvaç ilçesi, Yukarıkaşıkara Köyü, 155 ada 19 parsel sayılı taşınmaz üzerinde birlikte malik olduklarını, bahse konu taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi için Yalvaç Sulh Hukuk Mahkemesinde 2017/894 E sayılı dava açıldığını, açılan davada 15.05.2019 tarihli ara karar gereği dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan yapılara ilişkin muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açmak üzere taraflarına...
Ne var ki, çoğun içinde az da vardır kuralı gereğince, muhdesatın mülkiyetinin aidiyetinin tespiti ve tapunun beyanlar sütununa tescili isteğinin, muhdesatı meydana getirenin tespiti isteğini de kapsadığı kabul edilmelidir. Bu tür davalarda, güncel hukuki yararın mevcut olması ve iddianın kanıtlanması durumunda, muhdesatın davacı tarafça meydana getirildiğinin tespiti isteğinin kabulüne, muhdesatın mülkiyetinin aidiyeti ve tapunun beyanlar sütununa tescili isteğinin ise reddine karar verilmesi gerekir. Dosyanın içeriğine, toplanan delillere ve tanık beyanlarına göre; davanın açılmasında taraflar arasında derdest ortaklığın giderilmesi davası bulunması nedeniyle güncel hukuki yararın bulunduğu ortadadır....
