HUKUKİ NİTELENDİRME, DELİLLERİN VE İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: Derdest dava, Kayseri Genel İcra Dairesinin 2023/11387 Esas sayılı icra takibinden sonra açılmış, işbu takipten/takibe konu çeklerden dolayı davacının davalıya borçlu olmadığının tespiti (menfi tespit) talebine ilişkindir. Davacı, dava dilekçesi ile dava konusu icra takibinin teminatsız ya da mahkemece belirlenecek teminat karşılığında ihtiyati tedbiren durdurulmasını talep etmiştir. Mahkeme, 01/03/2023 tarihli gerekçeli ara kararı ile, İ.İ.K.nın 72/3 maddesi gereğince, icra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yoluyla takibin durdurulmasına karar verilemeyeceğinden bahisle söz konusu ihtiyati tedbir talebinin reddine karar vermiştir. Davacı, vekili işbu ara kararını süresinde istinaf etmiştir....
Davada, icra takibine konu edilen ve takipten önce ödendiği iddia edilen nafaka borcundan dolayı borçlu olmadığının tespiti talep edilmektedir. Menfi tespit davası, davalı tarafından varlığı iddia edilen bir hukuki ilişkinin mevcut olmadığının tespiti için açılan davaya denir. İİK'nın 72,1 maddesine göre; borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında (veya takipten sonra) borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. Borçlunun (davacının) çeşitli nedenlerle borçlu olmadığını belirtmek suretiyle açtığı menfi tespit davasının İcra-İflas Hukuku ile değil maddi hukuk (borçlar hukuku) ile ilgisi vardır....
-İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez. Ancak, borçlu gecikmeden doğan zararları karşılamak ve alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere göstereceği teminat karşılığında, mahkemeden ihtiyati tedbir yoluyla icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesini istiyebilir.” Bu hükümde, icra takibinden önce açılan menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yoluyla icra takibinin durdurulabileceği, icra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ise ihtiyati tedbir yoluyla icra veznesine giren paranın takip alacaklısına ödenmemesine karar verilebileceği öngörülmüştür....
Böyle bir ayrım yapılmasının en önemli nedeni açılacak menfi tespit davasında davacı borçlunun icra takibini ihtiyati tedbir yoluyla durdurabilip durdurmayacağıdır. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında davacı borçlu devam eden takibi ihtiyati tedbirle durduramamakta sadece %15 teminat ödeyerek icra veznesine girecek paranın alacaklıya ödenmesini ihtiyati tedbirle önleyebilmektedir. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında hukuki yararın belirlenmesi icra takibinden önce açılan menfi tespit davasına göre daha kolaydır....
Dava konusu somut olayda, davalılara isabet eden dairelerin davacı kooperatifin borcundan dolayı cebri icra marifetiyle satılması nedeniyle davalılar tarafından davacı kooperatif hakkında yapılan icra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında davacı kooperatif tarafından icra takibinin durdurulması yönünde ihtiyati tedbir isteminde bulunulmuştur. İİK'nın 72/3. maddesi uyarınca icra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemeyeceğinden ve davacı tarafça ihtiyati tedbir yoluyla icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesi de istenmediğinden ihtiyati tedbir talebinin reddine dair verilen kararda bir isabetsizlik bulunmamış ve istinaf itirazları yerinde görülmemiştir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE Talep, senede dayalı icra takibi nedeniyle açılan menfi tespit davasında takibin durdurulması yönünden ihtiyati tedbir istemine ilişkindir. İnceleme, 6100 sayılı HMK’nin 355.maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebeplerle sınırlı, ancak kamu düzenine ilişkin nedenler resen göz önünde tutularak yapılmıştır. Menfi tespit davası, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 72.maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir (İİK 72/2.f). İİK'nın 72/3.maddesinde ise; "İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez....
İcra takibinden sonra açılan menfi tespit ve istirdat davalarında yetkili mahkeme İİK 72/son maddesinde düzenlenmiştir. Hükme göre menfi tespit ve istirdat davaları takibi yapan icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesinde açılabileceği gibi davalının yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilir. Anılan hükümde icra takibinden sonra açılan menfi tespit davaları yönünden yetkili mahkeme özel olarak düzenlenmiştir. Somut olayda icra takibi İstanbul'da başlatılmış olup, davalı şirketlerin muamele merkezleri İstanbul'da bulunduğundan Kilis mahkemeleri yetkili değildir. Mahkemece davalının süresinde yaptığı yetki itirazı gözetilerek yetkisizlik kararı verilmesi gerekirken işin esasına girilerek hüküm kurulması isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün BOZULMASINA, bozma nedenine göre davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin harcın istek halinde iadesine, 20.11.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Mahkemece, dosya kapsamına göre, 18/11/2020 tarihli ara kararı ile, İcra İflas Kanunu'nun 72/3.maddesine uyarınca icra takibinden sonra açılan menfi tespit davalarında icra takibinin durdurulmasına yönelik ihtiyati tedbir kararı verilemeyeceği, eldeki menfi tespit davasının icra takibinden sonra açıldığı gerekçesi ile, İzmir 15. İcra Dairesi'nin 2020/5725 sayılı takip dosyasında borçlu aleyhine başlatılan icra takibinin durdurulmasına yönelik ihtiyati tedbir talebinin reddine karar vermiştir. Mahkeme ara kararına karşı, davacı vekili istinaf kanun yoluna başvurmuştur....
Mahkemece, dosya kapsamına göre, 18/11/2020 tarihli ara kararı ile, İcra İflas Kanunu'nun 72/3.maddesine uyarınca icra takibinden sonra açılan menfi tespit davalarında icra takibinin durdurulmasına yönelik ihtiyati tedbir kararı verilemeyeceği, eldeki menfi tespit davasının icra takibinden sonra açıldığı gerekçesi ile, İzmir 15. İcra Dairesi'nin 2020/5725 sayılı takip dosyasında borçlu aleyhine başlatılan icra takibinin durdurulmasına yönelik ihtiyati tedbir talebinin reddine karar vermiştir. Mahkeme ara kararına karşı, davacı vekili istinaf kanun yoluna başvurmuştur....
İstinaf dilekçesinde ileri sürülen istinaf sebepleri, mahkemece verilmiş ve istinaf edilmiş gerekçeli ara kararında yazılı açıklamaları ile bu aşamadaki mevcut derdest dava dosyası kapsamı birlikte incelenip değerlendirildiğinde; davanın icra takibinden sonra açılmış menfi tespit davası olduğu, İ.İ.K 72 maddesine göre "Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tesbit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tesbit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir.İcra takibinden sonra açılan menfi tesbit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez....
