ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO: 2016/428 Esas KARAR NO:2023/370 DAVA: Menfi Tespit (Alım Satım), Alacak (Kambiyo Senetlerinden Kaynaklanan Sebepsiz İktisab Nedeniyle) DAVA TARİHİ:04/04/2016 BİRLEŞEN ----------ESAS SAYILI DOSYASI : ESAS NO: 2019/238 Esas KARAR NO:2019/543 DAVA: Alacak (Sebepsiz İktisab Nedeniyle) DAVA TARİHİ:15/05/2019 BİRLEŞEN -----------SAYILI DOSYASI : ESAS NO: 2023/96 Esas KARAR NO: 2023/134 DAVA: Alacak (Kambiyo Senetlerinden Kaynaklanan Sebepsiz İktisab Nedeniyle) DAVA TARİHİ: 08/02/2023 KARAR TARİHİ: 03/05/2023 Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Alım Satım), Alacak (Kambiyo Senetlerinden Kaynaklanan Sebepsiz İktisab Nedeniyle) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:Davacı vekili asıl dava dilekçesinde özetle; davalı -------davacı arasında, mülkiyeti başkasına ait taşınmazın davacı tarafından satın alınıp mülkiyetinin davacıya geçirilmesine yönelik muhtelif görüşmeler yapılmaya başlandığını, davacı tarafından satın alınması planlanan...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacılar vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Davacı vekili; davalı banka şubesi tarafından 07/05/2010 tarihinde müvekkillerinden ...'un şahsi banka hesabında bulunan 110.000,00 TL nakit mevduatın 3. kişi...'ye ait hesaba hiç bir yazılı talimat olmaksızın aktarıldığını, bankacılık mevzuatına aykırı olan bu işlemlerin düzeltilmesi için defalarca görüşüldüğünü, banka aleyhine takip yapıldığını, bankaca 60.000,00 TL'nin davacı ...'a ödendiğini, ancak daha sonra sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak müvekkili şirket aleyhine ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla icra takibi başlatıldığını, talep edilen alacağın zamanaşımına uğramış olduğunu belirterek müvekkili .......
Taraflar arasında temel ilişki bulunmaması halinde ise hamil keşideciye karşı dava tarihinde yürürlükte bulunan 6762 sayılı TTK'nın 644. maddesi uyarınca sebepsiz zenginleşme nedeniyle alacak talebinde bulunabilir. Bu açıklamalar karşısında somut olayın değerlendirilmesine gelince; davalılardan ..., çeke ciro yoluyla hamil olduğundan anılan yasa hükmü uyarınca sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde davacı keşideciden alacak talebinde bulunabilir. Böyle bir durumda sebepsiz zenginleşmediğinin keşideci tarafından kanıtlanması gerekir. Öte yandan, hamilin senedi bile bile borçlunun zararına hareket ederek kötü niyetle iktisap ettiği iddiasının da TTK'nın 599. maddesi hükmü uyarınca keşideci tarafından ispatlanması gerekir. Mahkemece bu yönler gözetilmeksizin eksik inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulduğundan, hükmün davalı ... yararına bozulması gerekirken ilamda yazılı nedenlerle onandığı anlaşıldığından anılan davalının karar düzeltme talebinin kabulü gerekmiştir....
Kanundan kaynaklanan borçlara örnek; haksız fiil, sebepsiz zenginleşme ve doktrinde kabul edildiği üzere vekâletsiz iş görme sebebiyle istenebilecek alacaklardır. Eldeki davada davalı arsa maliki ... ile ... arasında arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmesi bulunduğu kanıtlanamadığından, davalı arsa maliki ...’nun haksız fiil, sebepsiz zenginleşme gibi nedenlerle de davacıya karşı mesuliyetini gerektirecek durumlar söz konusu değildir. Kısaca davacı ancak aralarında sözleşme ilişkisi bulunan davalı ...’a karşı tazminat talebinde bulunabilir. Mahkemece bu saptamalar bir yana bırakılarak ve hükmüne uyulan Dairemiz bozma kararının davalı ... yararına usuli kazanılmış hak oluşturacağı gözetilmeksizin davalı ...’nun tazminatla sorumlu tutulması doğru olmadığından karar bozulmalıdır. SONUÇ: Yukarıda yazılı nedenlerle; davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, 625.00 TL....
Sebepsiz zenginleşmenin söz konusu olduğu bir diğer hâl ise zenginleşmenin gerçekleşmemiş bir sebebe dayalı olmasıdır. Bir edimin ifası, gelecekteki bir olayın gerçekleşme ihtimaline binaen yapılmışsa ve bu ifadan sonra şart gerçekleşmezse edimi ifa eden aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiş olur. Bu durum özellikle koşula bağlı sözleşmelerde karşımıza çıkmaktadır. Zira koşula bağlı alacağın koşul gerçekleşmeden önce ödenmesi durumunda koşul gerçekleşmezse fakirleşen zenginleşmenin iadesini isteyebilir (Eren, s. 901). 21. Hukukî sebebin ortadan kalkmış olması hâlinde de sebepsiz zenginleşme söz konusu olmaktadır. Başka bir deyişle başlangıçta mevcut olmakla birlikte sonradan ortadan kalkan hukukî bir sebep de kazandırmayı sebepsiz zenginleşmeye dönüştürebilir. Kazandırmanın yapıldığı zaman geçerli olan bir sebep bulunmasına rağmen sonradan bu sebep ortadan kalkarsa, ortada sebepsiz zenginleşme olduğundan iadesi istenebilir. 22....
Davacı idare alacağını isterse idari taleple dava açmadan davalıdan isteyebileceği gibi bu yola başvurmadan da her zaman Borçlar Kanunu gereği sebepsiz zenginleşme kurallarına dayanarak hukuk mahkemelerinde dava edebilir....
Asliye Hukuk Mahkemesi ise dava sebepsiz zenginleşme hukuki sebebine dayalı olarak açılan bir alacak davasıdır. Davanın bu niteliğine göre talebin vakfiye konusu taşınmazın aynı ile ilgisi bulunmamaktadır. Bu sebeple davanın taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılmasını gerektiren kesin yetki kuralının uygulanması sözkonusu değildir. Davanın niteliğine göre davada yetkili mahkeme genel hükümlere göre belirlenecektir. "Alacak" davasında davalının ikametgahı mahkemesi genel yetkili mahkemedir. Bu sebeple davaya bakmakta yetkili mahkeme davanın açıldığı ...4. Hukuk Mahkemesi olduğu gerekçesiyle yetkisizlik yönünde hüküm kurmuştur. Somut olayda; vakıf evladı olduğu belirtilen davalıya galle fazlası olarak yapılan yersiz ödemelerin toplamı olan 3.419,73.-TL'nin faizi ile birlikte davalıdan tahsili istenilmektedir....
Maddesinde sayılan hallerden olmadığını, bu nedenle davacının sebepsiz zenginleşme hükümlerinden faydalanamayacağını, müvekkilinin dava dışı ------ firmasına borçlu olmaması nedeniyle alacağın temliki hükümlerinden kaynaklanan bir alacağın da bulunmadığını savunarak; davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir. Asıl dava, İİK'nun 72. Maddesinde düzenlenen menfi tespit istemine; birleşen dava ise, TTK'nun 732. Maddesine dayalı sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir. Mahkememizce; tarafların aktif ve pasif dava ehliyetleri denetlenip uyuşmazlık konuları resen belirlenerek; taraf vekillerinin vermiş olduğu dilekçeler, tarafların ibraz ettiği tüm deliller, dava konusu çek, savcılık dosyası, mahkememizce alınan bilirkişi raporu ile dosya arasındaki tüm kayıt ve belgeler tek tek incelenmiştir....
Sebepsiz zenginleşmeden kaynaklı davalarda zamanaşımının düzenlendiği 82. Madde ise; MADDE 82- Sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkı, hak sahibinin geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar." hükümlerini havidir. Görüleceği üzere, sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ile fakirleşme arasında uygun nedensellik (illiyet) bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekmektedir. Sebepsiz zenginleşme halinde zenginleşen ve fakirleşen arasında kanun gereği bir borç ilişkisi doğmakta olup, bu borcun konusu malvarlığında meydana gelen fazlalığın geri verilmesidir. Davacı yan davalı tarafa yaptığı 24/01/2018 tarihinde 1.475 USD, 05/02/2018 tarihinde ise 11.710 USD ödemeyi sebepsiz zenginleşme hükümleri dahilinde geriye istemektedir....
Asliye Ticaret Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü: - K A R A R - Dava, sebepsiz zenginleşme hukuki nedenine dayalı alacak istemine ilişkindir. Asliye Hukuk Mahkemesince, davanın konusunun bonoya dayalı sebepsiz zenginleşme davası olduğu, TTK.nin 4. ve 5. maddeleri gereğince davanın ticari dava olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiştir. Asliye Ticaret Mahkemesi ise, davanın sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayalı alacak davası niteliğinde olduğu, taraflar arasında hiçbir ticari ilişki bulunmayıp davalının kendisini borçlu zannederek bonoya dayalı ödeme yaptığı, kambiyo hukukuna dayalı bir uyuşmazlık bulunmadığı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiştir....
