Yine kurulmamış, eksik kurulmuş, geçersiz hukuki nedene dayalı yahut hukuki sebebi sona ermiş kazandırmaların da "sebepsiz zenginleşme" oldukları aşikardır. TBK'nın 79 ve 80.maddelerinde, sebepsiz zenginleşmede geri verim borcunda kural olarak "aynen geri verim" ilkesi benimsenmiş, iadenin kapsamı da nedensiz zenginleşenin iyi niyetli olup olmamasına göre tayin edilmiştir....
Eldeki menfi tespit davası 13.03.2014 tarihinde açılmış olup, dava tarihi itibariyle davacının sebepsiz zenginleşme sorumluluğu devam etmektedir. Bu sebeple davanın reddi sonuç itibariyle doğrudur. Ancak gerekçede yer alan sebepsiz zenginleşme hükümlerinin uygulanmasına ilişkin süre geçmeden ibrazın sağlandığı, başka bir deyişle sebepsiz zenginleşmeden doğan hakların dermeyan edildiği yönündeki saptama uygun değildir. Zira çeklerin tahrif edilmiş keşide tarihlerine göre muhatap bankaya ibraz edilmesi ve karşılıksızdır şerhi alınması davalının davacıya yönelik talebi olarak değerlendirilemez. Bununla birlikte yapılan bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK. 438/son maddesi hükmü uyarınca sonucu itibarı ile doğru olan hükmün gerekçesinin yukarıda açıklandığı şekliyle değiştirilerek onanması uygun görülmüştür. (2) Davanın reddi halinde karar ve ilam harcının maktu olarak alınması gerekmektedir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi Tarih ve numarası yukarıda yazılı hükmün incelenmesi sırasında Özel Daireler arasında meydana gelen görev uyuşmazlığının giderilmesi istenilmekle, 2797 sayılı Yasa uyarınca toplanan Başkanlar Kurulu'nca dairelerin görevsizlik kararlarıyla dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü: Dava, sebepsiz zenginleşme nedeniyle menfi tespit istemine ilişkindir. Uyuşmazlığın bu niteliği itibariyle hükmün temyiz inceleme görevi Yargıtay 3.Hukuk Dairesine aittir. S O N U Ç : 3. Hukuk Dairesinin görevsizlik kararının KALDIRILMASINA, dosyanın bu Daireye gönderilmesine, 13.09.2012 gününde oybirliği ile karar verildi....
Hukuk Dairesinin 26.03.2015 tarihli ve 2014/10038 E., 2015/5067 K. sayılı kararı ile; davalının sair itirazları reddedilip dava sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak olarak nitelendirildikten sonra “…Temyize konu uyuşmazlık, davacıların, davalıya ödenen taşınmaz bedelini, taşınmaz üzerine sonradan yapılan yapı ve dikilen ağaç bedelleriyle birlikte davalıdan talep edip edemeyecekleri noktasında toplanmaktadır. Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için, bir taraf zenginleşirken, diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır....
Bu durumda takip dayanağı bononun takip tarihi itibariyle hem kambiyo senedi vasfını kaybettiği, hem de 6762 sayılı TTK'nın 644. maddesi gereğince sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre keşideciye karşı açılacak davanın bir yıllık zamanaşımı süresinin dolduğu açıktır. Ancak ödeme emrine karşı zamanaşımı def’isine dayalı olarak itirazda bulunmayan davacı keşideci ...’ün sonradan bu sebebe dayalı olarak açtığı menfi tespit davası dinlenmez. Bu itibarla davanın davacı keşideci ... yönünden reddedilmesi sonucu itibariyle doğru olmuştur. 2-Fakat takip ve dava konusu bonoda keşideciye aval veren davacı ...’ün bononun 10.08.2007 vade tarihinden itibaren 3 yıl geçmekle 10.08.2010 tarihinden sonra kambiyo vasfını kaybetmesiyle birlikte avalist olarak sorumluluğu sona ermiştir. Artık kambiyo vasfı sona ermiş bir bonoya dayalı olarak avaliste karşı takip yapılamaz....
Sebepsiz zenginleşmeye dayalı olarak iade isteminde bulunulabilmesi için bir tarafın malvarlığının diğer tarafın malvarlığı aleyhine çoğalması gerekir. Buna göre sebepsiz zenginleşme kapsamında bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Zenginleşen, başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. (TBK m.77/1) Açıklanan nedenlerle, öncelikle iade borcunun kapsamı belirlenmeli, fakirleşme ve zenginleşme zamanı tespit edilmelidir. Davalı-karşı davacının, taşınmaza yaptığını iddia ettiği giderleri sebepsiz iktisap hükümleri uyarınca davalılardan isteyebilmesi için yaptığı giderlerin mal varlığından çıkmış ve davacı-karşı davalı tarafın mal varlığına geçmiş olması gerekir....
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılamada iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, davacı ile davalının 20.09.2014 tarihli alım satım sözleşmesi yaptıkları, bu sözleşmede aracın devrini doğurur yani davacının zenginleşmesine sebep olacak nitelikte maddenin bulunmadığı, sadece komisyon ve araç bedeline ilişkin maddelerin bulunduğu, sebepsiz zenginleşenin kötü niyetinin tespit edilemediği, TBK 117/2. Maddesi gereği iyi niyetli sebepsiz zenginleşene bildirim olarak icra dosyasındaki ödeme emrinin tebliğinin kabulü gerektiği gerekçesiyle davanın reddine, faiz başlangıç tarihinin ödeme emrinin tebliği tarihi olan 30/04/2011 tarihinin olduğuna karar verilmiştir. Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir. 1-Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin bütün temyiz itirazları yerinde değildir. 2- Dava, icra takibine dayalı menfi tespit istemine ilişkindir....
İade borcunun kapsamını belirlemede öncelikle fakirleşme ve zenginleşme zamanının tespit edilmesi gerekir. Sebepsiz zenginleşme borçlusunun bu muhdesatın yapıldığı anda ekonomik açıdan zenginleştiği, yapanın ise o anda fakirleştiği ileri sürülemez. Zira, vücuda getiren paydaş tarafından kullanılan muhdesatın, diğer paydaşlara herhangi bir katkısı bulunmamaktadır. Ekonomik yönden zenginleşme ve fakirleşmenin, satış suretiyle taşınmazdaki ortaklığın giderildiği anda gerçekleştiğinin kabulü gerekir. Daha açık deyişle, sebepsiz zenginleşme; satışın yapılıp bedelinin ödendiği tarihte gerçekleşir. İyileştirmeden doğan sebepsiz zenginleşme nedeniyle hükmedilecek miktar, iyileştirmenin satış tarihinde taşınmazın değerinde meydana getirdiği artış oranında olmalıdır....
Somut olayda davacı, idareden ve özel şahıslardan kiraladığı taşınmazların davalılar tarafından kullanılmaları nedeniyle davacı tarafından yapılan ödemelere ve giderlere katılmamalarından kaynaklı davalıların sebepsiz zenginleştiği iddiasına dayanmaktadır. 6098 sayılı TBK. m.77/1'e göre; zenginleşen başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. Geri verme borcunun konusu ve kapsamı; TBK. m. 79 ve 80'de "aynen geri verme ilkesi"ne göre düzenlenmiştir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır....
Somut olayda davacı, idareden ve özel şahıslardan kiraladığı taşınmazların davalılar tarafından kullanılmaları nedeniyle davacı tarafından yapılan ödemelere ve giderlere katılmamalarından kaynaklı davalıların sebepsiz zenginleştiği iddiasına dayanmaktadır. 6098 sayılı TBK. m.77/1'e göre; zenginleşen başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. Geri verme borcunun konusu ve kapsamı; TBK. m. 79 ve 80'de "aynen geri verme ilkesi"ne göre düzenlenmiştir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır....
