ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 07/05/2015 NUMARASI : 2013/351-2015/234 -KARAR- Mahkeme kararındaki nitelendirmeye göre, dava menkul malın kullanımı nedeniyle sebepsiz zenginleşme iddiasına dayalı alacak istemine ilişkindir. Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulunun 19.01.2015 tarih ve 8 sayılı kararı ile aynen kabul edilen ve 22.01.2015 günü Resmi Gazetede yayımlanarak 02.02.2015 tarihinde yürürlüğe giren hukuk dairelerine ilişkin işbölümü uyarınca temyiz incelemesi Yargıtay 3. Hukuk Dairesine ait bulunmaktadır. Hâl böyle olunca, 11.4.2015 tarihinde yürürlüğe giren, Yargıtay Kanunu ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda Değişiklik Yapılması Hakkındaki 6644 sayılı Kanun gereğince dosyanın Hukuk İşbölümü İnceleme Kurulu'na GÖNDERİLMESİNE, 29.9.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ Dava konusu uyuşmazlık, trafik kazasından (ölümden kaynaklı) tazminata ilişkin menfi tespit talebine ilişkin olup, mahkemece kararın gerekçe bölümünde sebepsiz zenginleşme nitelendirmesi de yapılmamıştır. Davanın bu niteliğine göre inceleme görevi Yargıtay 17.Hukuk Dairesinindir. Bu itibarla dosyanın gerekli inceleme yapılmak üzere Yüksek 17.Hukuk Dairesine gönderilmesine, 28.05.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davanın konusu itibariyle sebepsiz zenginleşme değil menfi tespit- ödeme olan kısmı için istirdat davası olduğunu, davacı yanın, banka kredi sözleşmesindeki kefalet ilişkisine dayanmakta olduğundan bahisle davanın borca ve kefalet ilişkisine ilişkin menfi tespit davası olduğunu, istirdata dönüşen menfi tespit davasında davanın ödemeden sonra 1 yıllık süre içerisinde açılması gerektiğinden bahisle hem zaman aşımı hem de hak düşürücü süre yönünden itiraz ettiklerini , Bursa 1 Asliye Ticaret Mahkemesinin 2017/783 esas sayılı dava dosyası ile eldeki davanın konusunun aynı olmasından bahisle birleştirme talebinde bulunduğunu ancak davacı tarafın 2017/783 Esas sayılı davada davasını ispat edemediğinin yargılama safhasında ispat edemediğini ve bu davayı işbu davayı sebepsiz zenginleşme hükümlerine açmış olduklarını , bu sebeple derdestlik itirazında bulunduklarını, davanın daha önce açılan dava ile aynı olması nedeniyle ve davayı açmada hukuki yarar...
Davada, davalıya hatalı olarak fazladan ödenen teşvik piriminin geri tahsili istenilmiş; mahkemece, yargısal inançlar gereği, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi gibi durumlarda geri iade için süre aranmayacak, diğer durumlarda ise süre 60 gün ile sınırlı olup, olayda bu sürenin de geçtiği, sebepsiz zenginleşme hükümleri doğrultusunda istemin dile getirilebileceği 1 yıllık sürenin de bittiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Uyuşmazlık, davacı idarenin davalı memura hatalı olarak fazla teşvik pirimi ödendiği iddiasına dayalı sebepsiz zenginleşmeye ilişkin alacak istemidir. Her ne kadar davalı zamanaşımı savunmasında bulunmuş ise de, zamanaşımının başlaması için zararı ve faili öğrenme tarihinin bilinmesinin yanısıra alacaklı kamu idaresi olduğunda, dava açma hususunda emir vermeye yetkili merciin ıttıla tarihinin araştırılması ve buna göre zamanaşımı süresinin dolup dolmadığının tespiti gerekir....
-YTL.nin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalılar vekili, müvekkillerinin işyerlerini kiralama konusunda davacılar ile anlaştıklarını, bunun duyulması üzerine müvekkillerinin fahiş şekilde zarara uğradıklarını beyan ederek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece davalıların duruşmadaki yeminli beyanları dikkate alındığında davacıların davalılara ait işyerinin kiralanması karşılığında 5.000.00.-YTL.nakit para ve toplam 35.000.00-YTL. bedelli çek verdikleri sözleşmeden caydıkları, bu durumda çeklerden dolayı davalılara borçlu olmadıkları gerekçesiyle davacıların davalılara açtığı sebepsiz zenginleşme nedeniyle tazminat davasının reddine, davacıların açtıkları menfi tespit davasının kabulüyle davacılardan ...'ın davalılara çeklerden dolayı borçlu olmadığının tespitine karar verilmiş, hüküm davalılar vekilince temyiz edilmiştir....
Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Bu açıklamalardan sonra dava konusu iş makinesinin yenileştirme giderleri yönünden yapılan incelemede, davacının iş makinesini satın aldıktan sonra tamir ve yenileştirme giderleri yaptığı, Mahkememizce alınan bilirkişi raporuna göre söz konusu giderlerin makul olduğu, iş makinesinin kayıt maliki olan davacının sebepsiz zenginleşme hükümleri doğrultusunda davalının yapmış olduğu tamir ve yenileştirme giderlerinden sorumlu olduğu kanaati ile davanın kısmen kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir. KARAR :Yukarıda açıklanan nedenlerle, 1-Davanın Kısmen Kabulüne, davacının ......
Sebepsiz zenginleşme, haklı bir sebep olmaksızın bir başkasının malvarlığından ya da emeğinden yararlanma olarak tanımlanır. Sebepsiz zenginleşme için, bir taraf zenginleşirken diğer tarafın fakirleşmesi, zenginleşme ile fakirleşme arasında nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. TBK'nın konuya ilişkin 77. vd. maddelerindeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme; bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır....
Mahkemece de isabetli olarak davanın İİK 72. maddesine dayalı menfi tespit davası olduğu nitelemesi yapılmıştır. Davanın mevcut hali ile menfi tespit davası olması ve dayanılan hukuki sebep itibariyle BK 31 ve TBK 39. maddesindeki 1 yıllık hak düşürücü sürenin uygulanması gerektiğinden, sebepsiz zenginleşmeye uygulanması gereken TBK 82. maddenin uygulama yeri bulunmadığından, davacılar vekilinin TBK 82. maddesindeki; "zenginleşme, zenginleşenin bir alacak hakkı kazanması suretiyle gerçekleşmişse diğer taraf, istem hakkı zamanaşımına uğramış olsa bile, her zaman bu borcunu ifadan kaçınabilir" hükmü kapsamında, sebepsiz zenginleşmeye bağlı zamanaşımı süresinin def'i olarak ileri sürülmemesi, boşanma davası gibi diğer davalar sebebiyle zamanaşımı süresinin kesilmesi vb. sebeplerle talebin sebepsiz zebginleşme açısından zamanaşımına uğramadığının kabulü gerektiği yönündeki istinaf sebebinin reddine karar vermek gerekmiştir....
Somut olayda ise, bozma ilamında bahsi geçen ve irdelenmesinin gereğine işaret edilen “Davacıların bu ödemelerden payına düşen kısmı Borçlar Yasasının sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre isteyip isteyemeyeceği” yerel mahkemece direnme olarak adlandırılan kararın gerekçesinde tartışılarak, “davacıların sadece ... yönünden var olduğu anlaşılan tazminat haklarının, ...'in diğer davalı kardeşlerine kira ödemesi yapması sebebi ile yansımasının mümkün görülmediği, davalı kız kardeşler yönünden dava dilekçesinde yer alan maddi vakıanın sebepsiz zenginleşmeye dayalı olmadığı, esasen davacıların bu davalılar yönünden onlara ödenen kira paralarından dolayı isteyebilecekleri bir payın da olmadığı, bu davalılara hak edilenden daha fazla para ödenirse, ancak bu halde ... yönünden sebepsiz zenginleşme söz konusu olabileceği, davacılar ile davalılar ... ve ... arasında doğrudan sebepsiz zenginleşme sonucu doğuracak bir hukuki ilişki bulunmadığı,” gerekçesiyle direnme hükmü kurulmuştur....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi Uyuşmazlığın TTK 644. maddesinde düzenlenen sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanılarak 2 adet çek bedelinin tahsili istemine ilişkin olmasına ve davanın itirazın iptali veya menfi tespit biçiminde açılmamış olmasına göre kararın temyiz incelemesi Dairemizin görevi dışındadır. SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerle dosyanın temyiz incelemesini yapmakla görevli Yüksek 11. Hukuk Dairesi Başkanlığına gönderilmesine, 08.04.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi....
