Diğer taraftan konusunda uzman bilirkişi marifeti ile mahallinde keşif yapılarak davacı tarafça kiralanana yapılan ve kiraya verence de benimsenen faydalı ve zorunlu imalatların nelerden ibaret olduğu ayrıntılı ve tereddüte yer vermeyecek şekilde belirlenerek, faydalı ve zorunlu masrafların imalat tarihi tespit edilemiyor ise kira başlangıç tarihi itibariyle belirlenecek değerinden varsa yıpranma payı düşüldükten sonra tespit edilecek bedelin kalan kira süresinin toplam kira süresine oranına isabet eden kısmı hesaplanarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması da usul ve kanuna aykırıdır. VI. KARAR Açıklanan sebeplerle; 1.Tarafların sair temyiz itirazlarının reddine, 2....
Kira sözleşmesinde işyeri açma ve çalışma ruhsatının alınması konusunda davalı kiraya verenlere bir yükümlülük yüklenmediği ve davacı kiracının ilgili belediyeye ruhsat başvurusu yaptığına dair dosyaya bir delil sunulmadığı anlaşılmış olup, davacı kiracı vekili dava konusu dükkanın ticari alan olmadığı, çatılı mesken olarak gösterildiğini, bu sebeple belediye tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesinin mümkün olmadığını öğrendiğini , kiralanana doğalgaz bağlantısı yapılamadığını, müvekkili tarafından sözleşmenin haklı sebeple feshedildiğini belirterek kiralanana yapılan tamir ve tadilat bedelleri 27.000,00 TL ve peşin ödenen Mart, Nisan 2018 kira bedeli 9.000,00 TL olmak üzere 36.000,00 TL'nin tahsilini talep etmiş ve mahkemece bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de, raporda davacı tarafça kiralanana yapıldığı iddia edilen tadilatların faydalı ve zorunlu ya da lüks imalat kapsamında kalıp kalmadığı, faydalı ve zorunlu imalat kapsamında...
(TBK m. 530) Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir....
Hukuk Dairesince 17.09.2013 tarih ve 2013/9887 E. 2013/12537 K. sayılı ilamı ile; ''...Mahkemece, gerektiğinde yerinde keşif yapılarak kiracının kiralanan üzerine yaptırdığı faydalı ve zaruri imalat ve tesislerin tereddüte yer vermeyecek şekilde tek tek tespit edilip belirlenmesi,bu imalat ve tesislerin taşınmazın değerini artırıcı nitelikte olup olmadıkları araştırılıp değer artırıcı imalatlar ise yapım tarihlerindeki yıpranma payı düşürülmüş değerlerinin tespiti gerekmektedir. Ayrıca davacı kiracı tarafından yapıldığı iddia edilen imalatların taşınmaz üzerinde bulunup bulunmadığı,yıkılıp yıkılmadıkları belirlenmelidir,zira ilgili kurumlarca yıktırılan imalat bedellerinin kiralayandan tahsili mümkün değildir....
Bölge adliye mahkemesince, davacıların istinaf başvurusunun reddine karar verilmiş; hüküm, davacılar tarafından temyiz edilmiştir. 1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı bilgi ve belgelere, özellikle temyiz olunan kararda yazılı gerekçelere göre, davacı şirketin tüm, diğer davacı ...'ın sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 2- Davacı ...'ın bodrum katta yapılan faydalı ve zorunlu masraflara yönelik temyiz talebine gelince; Davacı kiracı tarafından akdi ilişkinin devamı sırasında kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davacı kiracı isteyebilir (TBK 530, BK.nun 414.md.). Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir....
dolmadan sözleşmenin 1. yılında kiralananın tahliye edilmesi nedeniyle davacı kiracının yapılan bu imalat bedellerini davalıdan talep edebileceği, bu durumda mahkemece, gerektiğinde yerinde yeniden keşif yapılarak kiracının kiralanan üzerine yaptırdığı imalat ve tesislerin faydalı, zaruri ve kalıcı imalatlar olup olmadıkları, sökülüp götürülüp götürülemeyeceği, davalı kiraya veren tarafından benimsenerek kullanılıp kullanılmadığı araştırılıp faydalı, zaruri ve sökülüp götürülemeyecek olduklarının anlaşılması halinde bu imalatların yapım tarihlerindeki değerlerinin(sözleşmenin başında yapıldığının kabulü ile) tespiti ve kiralananın 5 yıllık kira süresinin 12. ayında tahliye edildiği de dikkate alınarak davacı kiracının kiralananı kullandığı süreye göre yıpranma payı da düşülmesi suretiyle belirlenecek bu miktar üzerinden davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğinden bahisle ilk derece mahkemesi hükmü bozulmuştur....
Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Somut olayda; Davada dayanılan ve hükme esas alınan 31.03.2011 başlangıç tarihli ve 5+5 yıl süreli kira sözleşmesi konusunda taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Sözleşmenin özel şartlar 5.1 maddesinde "Kiraya verenin kiralanan yeri kullanıma salih halde teslim etme yükümlülüğü bu niteliklerle sınırlı olup, bundan sonraki tesisat ve dekorasyon işleri ile projelere aykırılık teşkil etmeyecek şekilde yapılacak ilave işler ve özel imalatların yapım ve işletme sorumluluğu ve yapım bedellerinin tamamının karşılanması kiracının sorumluluğundadır. Kiracı, kiralanana yapacağı her türlü tadilat, dekorasyon ve ilaveler için kiraya verenden hiçbir hak ve bedel talep edemez, " kararlaştırılmıştır. Tarafların Özgür iradesi ile kararlaştırılan bu şartlar geçerli olup tarafları bağlar....
Yargıtayın yerleşik uygulamaları, sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu zorunlu ve faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Taraflar arasında en son olarak düzenlenen 15.05.2012 başlangıç tarihli 10 yıl süreli kira sözleşmesinin varlığı konusunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır....
Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu yada lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Mahkemece, kiracı olan davacı-karşı davalı tarafından kiralanan taşınmaza yönelik yapılan tadilat ya da masrafların zorunlu ve faydalı masraf niteliğinde olup olmadığı saptanarak, zorunlu ve faydalı masraf olduğunun belirlenmesi halinde imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin tahsiline karar verilmesi gerekirken bundan zühul edilerek eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır....
Davacı kiracı kiralanana ilgili Belediye tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmemesi nedeniyle sözleşmenin haklı sebeple feshedildiğini, kiralananı 14.11.2015 tarihinde tahliye ettiğini belirterek kiralanana yapılan tamir ve tadilat bedelleri, tahliye nedeniyle yapılan masraflar ve idare mahkemesinde açılan davada aleyhine hükmedilen vekalet ücreti, harç bedeli ile belediyeye ödenen idari para cezası karşılığı şimdilik 30.000,00 TL maddi tazminat ve 20.000,00 TL kazanç-kar kaybı olmak üzere 50.000,00 TL'nin tahsilini talep etmiş, mahkemece davanın kısmen kabulü ile kiralanana yapılan faydalı masraf bedelleri 38.763,00 TL ve davacının idare mahkemesi dosyasında ödediği harç, vekalet ücreti ve belediyeye ödenen ceza karşılığı 1.203,85 TL olmak üzere 39.966,85 TL'nin tahsiline karar verilmiştir....
