Zorunlu ve faydalı masraf alacağına ilişkin uyuşmazlığın TBK'nun vekaletsiz iş görme hükümlerine göre çözülmesi gerekir. Davacı süresinde cevap dilekçesi vermediğinden sonradan kendilerince yapılan masrafların takas edilmesini savunmaları, savunmanın genişletilmesi yasağı kapsamında değerlendirilmesi gerekir. Ne var ki faydalı ve zorunlu masrafları kanıtlama yükümlüğü davacı kiracı da olup yapılmış olunan imalat bedellerinin hangisini kendisi tarafından yapıldığı, imalatları konusunda davacının delil listesinde dayandığı faturalar, ödeme makbuzları kira sözleşmesi ve varsa bu konuda ki tanık ifadeleri ve davalı yanın davacının ticari defterlerine dayandığına göre ticari defterleri ibraz edilmesi istenerek tüm deliller toplandıktan sonra hangi faydalı ve zorunlu masrafların davacı tarafından yapıldığının tespiti amacı ile yeniden keşif yapılarak sonucuna göre belirlenmesi gerekir....
Hizm.Ltd.Şti. dışında diğer davalı önceki malikler ... ,..., ... ve ... ... sebepsiz zenginleşen olduklarından aleyhlerine açılan davada herhangi bir usulsüzlük bulunmamaktadır. Dava konusu taşınmazın 07.07.2014 tarihinde tahliye edilerek yıkıldığı da tarafların kabulündedir. Bu durumda kira sözleşmesinin 12. maddesinde ...nın tezyinat masrafını isteyemeceği kararlaştırılmış olmakla davacı ... kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalatları vekaletsiz iş görme hükümlerine göre talep edebilir. Mahkemece bu husus üzerinde durularak tarafların faydalı ve zorunlu imalatlara yönelik delilleri toplanarak faydalı ve zorunlu imalat bedeli yönünden bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde eksik araştırma ile faydalı imalat bedeli talebinin reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir....
Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda tespit edilen değerlerin hangi tarih itibarıyla belirlendiği belirtilmediği gibi, yapılan faydalı masraflarda denetime elverişli şekilde ne kadarlık bir yıpranma payı düşüldüğü de açıklanmamıştır....
Diğer yandan yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle Borçlar Kanunu'nun, 414. maddesi kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiracıdan isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Kiralananın tahliyesi sonunda kiralayan bunları benimsemiş ve kiracı aleyhine sebepsiz zenginleşme meydana gelmiştir. Bununla birlikte yapıların değerinin tam olarak davacıya verilmesi de yerinde bir uygulama olmayacaktır....
Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. Yargıtay’ın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğudur. Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu yada lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir....
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir. 1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 2-Dava, kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masrafların tahsili istemine ilişkin olup, davacı kiracının, kiralanana bir kısım tadilat ve yenilemeler yaptığı, tespit raporu ve bilirkişi raporundan anlaşıldığı gibi mahkemenin de kabulündedir. Mahkemece, kira sözleşmelerinde davalının imalat bedelinden sorumlu olacağı yönünde bir hüküm bulunmadığı, davacının haklı bir şekilde mecurdan tahliye edildiği, davacının kendi mesleğini icra edebilmek amacıyla yaptığı masrafları talep edemeyeceği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir....
Bu nedenle, davacı kiracı tarafından yapılan tadilatların zorunlu ve faydalı masraf niteliğinde olup olmadığının saptanarak, zorunlu ve faydalı masraf olduğunun belirlenmesi halinde imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin tahliye tarihinden kalan kira süresi ile orantılı olarak tespiti, sökülüp götürülebilecek imalatların sözleşme hükümleri uyarınca istenemeyeceği de nazara alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir. 2-) Bozma nedenine göre davalılar vekilinin temyiz itirazı bu aşamada incelenmemiştir....
Davacı vekili istinafa cevap dilekçesinde özetle; kendilerinin 2008 yılından beri anılan yerde kiracı olduğunu ve bilirkişi raporunda da ağaçların (2019 yılı itibariyle) 10- 12 yıllık olduğunun tespit edildiğini ve daha genç bitki ve ağaçların da olduğunun tespit edildiğini belirterek kararın onanmasını talep etmiştir. Dosya kapsamı, mevcut delil durumu, ileri sürülen istinaf sebepleri ve kamu düzenine ilişkin aykırılık bulunup bulunmadığı gözetilerek Dairemizce yapılan incelemede; Dava; kiracının, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince iadesi istemine ilişkindir. Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme ( BK m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür....
Mahkemece; davacının kendisine tahsis edilen lojmanda bir kısım tadilat yaptırdığı, Türk Borçlar Kanunu'nun 321. maddesi ve Kamu Konutları Yönetmeliği uyarınca davacının, kurumun yazılı rızası veya muvafakati ile taşınmazda yenilik ve değişiklik yapabileceği, davacının buna dair yazılı bir belge sunamadığı , davasını ispat edemediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava; kiracının, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince iadesi istemine ilişkindir. Kiracı tarafından akdi ilişkinin devamı sırasında kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masrafların, 6098 sayılı TBK'nın 530. maddesi ( 818 sayılı B.K.'nın 414. Md. ) kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre kiraya verenden istenebilmesi mümkündür. Kural olarak bu gibi faydalı ve zorunlu masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir....
Kural olarak kiracı, akti ilişkinin devamı sırasında kiralananda yaptığı değer arttırıcı masraf ve harcamalarını TBK'nın 526. ve devamı maddelerinde düzenlenen vekâletsiz işgörme hükümlerine göre kiraya verenden talep etme hakkına sahiptir. Sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece; kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden, yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı bulunmaktadır. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu zorunlu ve faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır....
