Komşuluk hukukunun gerektiği haller dışında bir taşınmazın böyle bir mecra ile aynı hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir. İrtifak hakkı, mecra dışardan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle dışarından görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar” şeklindedir. Medeni Kanunun 779.maddesinde; taşınmaz lehine irtifak hakkı bir taşınmaz üzerinde diğer taşınmaz lehine konulmuş bir yük olarak tanımlanmış 780.maddesinde ise; “irtifak hakkının kurulması için tapu kütüğüne tescil şarttır. İrtifak hakkının kazanılmasında ve tescilinde aksi öngörülmüş olmadıkça taşınmaz mülkiyetine uygun hükümler uygulanır. İrtifak hakkının zamanaşımı yolu ile kazanılması ancak mülkiyeti bu yolla elde edilebilecek taşınmazlarda mümkündür.” denmiştir....
Ancak; Kamulaştırma Yasasının 11. maddesinin son fıkrası hükmüne göre kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde kamulaştırma bedeli, bu kamulaştırma nedeniyle taşınmazda oluşacak değer düşüklüğüdür. Başka bir deyişle taşınmazın kamulaştırma öncesindeki değeri ile irtifakın geçmesinden sonraki değeri arasındaki fark kamulaştırma bedelidir. Bu bedel taşınmazın büyüklüğüne, kullanma biçimine arsa yada tarım arazisi oluşuna, irtifakın niteliği ile geçtiği yer ve kapladığı alana göre yüzde olarak belirlenir ve irtifakın taşınmazda doğurduğu bu değer düşüklüğü oranına göre kamulaştırma bedeli bulunur. Ayrıca Yargıtay uygulamalarında üzerinde irtifak hakkı kurulmuş olan taşınmazda bu irtifak nedeniyle oluşacak değer düşüklüğünün (taşınmazın cins ve niteliğine göre uygun kullanımını önemli ölçüde etkileyen özel bir durum yoksa) irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin (arazide) %35’i, arsada ise %50’si oranında olacağı kabul edilmektedir....
Ancak; Kamulaştırma Yasasının 11. maddesinin son fıkrası hükmüne göre kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde kamulaştırma bedeli, bu kamulaştırma nedeniyle taşınmazın tamamında oluşacak değer düşüklüğüdür. Başka bir deyişle taşınmazın kamulaştırma öncesindeki ile irtifakın geçmesinden sonraki değerleri arasındaki fark kamulaştırma bedelidir. Bu bedel taşınmazın büyüklüğüne, kullanma biçimine, arsa ya da tarım arazisi oluşuna, irtifakın niteliği ile geçtiği yer ve kapladığı alana göre yüzde olarak belirlenir ve irtifakın taşınmazda doğurduğu bu değer düşüklüğü oranına göre kamulaştırma bedeli bulunur. Ayrıca Yargıtay uygulamalarında üzerinde irtifak hakkı kurulmuş olan taşınmazda bu irtifak nedeniyle oluşacak değer düşüklüğünün en fazla (taşınmazın cins ve niteliğine göre uygun kullanımını önemli ölçüde etkileyen özel bir durum yoksa) irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin arazide %35’i, arsada ise %50’si oranında olacağı kabul edilmektedir....
Ancak; 1- 2942 sayılı Yasanın 4650 sayılı Yasayla değişik 11. maddesinin son fıkrası uyarınca ve Yargıtay'ın yerleşmiş uygulamalarına göre, kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulmasında, bu kamulaştırma nedeniyle taşınmaz malda oluşacak değer düşüklüğü oranının (dolayısıyla kamulaştırma bedelinin) tespitinde, taşınmaz malın cinsi (arsa veya arazi olması) ve yüzölçümü ile irtifak hakkının kurulduğu alanın yüzölçümü, irtifakın niteliği (boru hattı, enerji nakil hattı vb.) ve konumu gözönünde bulundurulur. Buna göre hesaplanacak değer düşüklüğü oranı (yöntemince kanıtlanmış önemli ve özel bir durum söz konusu olmadıkça) taşınmaz malda irtifak hakkının kurulduğu alanın mülkiyet değerinin arazilerde %35'inden, arsalarda %50'sinden fazla olamaz. Somut olayda arazi niteliğindeki 131.700m2 yüzölçümlü 317 parsel sayılı taşınmazın 4855,32 m2'lik kısmında irtifak hakkı kurulmuş olduğuna göre, bu taşınmaz malda oluşacak değer düşüklüğü oranı en fazla %1,3 olacaktır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Dava dilekçesinde, Kamulaştırma Yasasının 4650 Sayılı Yasayla değişik hükümleri uyarınca, kamulaştırma irtifak bedelinin tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili istenilmiştir. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Y A R G I T A Y K A R A R I Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü: Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasal gerektirici nedenlere ve özellikle kanıtların takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir. Ancak; Davada kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı kurulması ve bunun tapuya tescili istenilmiş olduğu halde, istem aşılarak irtifaka konu 1077 m2'nin mülkiyetinin davacı idareye devrini sağlayacak şekilde tapunun iptali ile tescile karar verilmesi doğru görülmemiştir....
Ancak; 1-Kamulaştırma Yasasının 11. maddesinin son fıkrasına göre, kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, kamulaştırma bedeli bu kamulaştırma nedeniyle taşınmazın tamamında oluşacak değer düşüklüğüdür. Başka bir deyişle taşınmazın kamulaştırma öncesindeki değeri ile irtifakın geçmesinden sonraki değeri arasındaki fark kamulaştırma bedelidir. Bu bedel taşınmazın büyüklüğüne, kullanma biçimine, arsa veya tarım arazisi oluşuna, irtifakın niteliği ile geçtiği yer ve kapladığı alana göre yüzde olarak belirlenir ve irtifakın taşınmazda doğurduğu bu değer düşüklüğü oranına göre kamulaştırma bedeli tespit edilir. Ayrıca Yargıtay uygulamalarında; üzerinde irtifak hakkı kurulu taşınmazda bu sebeple oluşacak değer düşüklüğünün en fazla (taşınmazın cins ve niteliğine göre uygun kullanımını önemli ölçüde etkileyen özel bir durum yoksa) irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin arazide %35’i, arsada ise %50’si oranında olacağı kabul edilmektedir....
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle : Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz malda meydana gelecek kıymet hakkı tesisinden önceki değeri ile irtifak hakkı tesisinden sonraki değeri arasındaki fark kamulaştırma irtifak hakkı bedeli olarak değerlendirildiğini, bilirkişilerce bu ilkelere aykırı davranarak mülkiyet kamulaştırma hesabı gibi irtifak hakkı hesabı yapıldığını, kıymet takdir komisyonunca belirlenen bedel ile yerel mahkeme kararında belirlenen bedel arasında büyük fark olduğunu, taşınmazın gerçek değerinin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı istinaf etmiştir....
Ancak; 1- Dairemizde aynı gün incelenen kuru tarım arazisi olarak değerlendirme yapılan bir kısım dosyada münavebeye buğday ile kavun alınıp 5,96 TL/m² fiyatı üzerinden irtifak bedeli tespit edildiği halde aynı nitelikte kuru tarla olan dava konusu taşınmazın irtifak hakkı bedelinin tespitinde gerekçesi de açıklanmaksızın bu kez münavebeye kavun yerine karpuz ürününün alınarak 6,94 TL/m² üzerinden hesaplama yapılan rapora itibarla hüküm kurulması, 2- Davaya konu taşınmazın 628,50 m² üzerinde irtifak hakkı tesis edildiği halde gerekçeli kararın hüküm kısmında maddi hata yapılarak irtifak kurulan alanın 625,80 m² olarak yazılması, 3- Dava konusu taşınmazda davacı adına daimi irtifak hakkı tesisi ile yetinilmesi gerekirken infazda tereddüt yaratacak şekilde irtifak hakkının ağaç dikmemek, bina vs. yapmamak şartıyla tesciline karar verilmesi, 4- Dava konusu taşınmazın tapu kaydında mevcut ipoteğin bedele yansıtılmamış olması, Doğru görülmemiştir....
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle : Yerel mahkemece bilirkişi raporunun irtifak hakkı bedelinin tespit ettiği bedeli dikkate almasının usul ve esasa aykırı olduğunu, Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarında da, kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde, bu kamulaştırma sebebiyle taşınmaz malda meydana gelecek kıymet düşüklüğünün kamulaştırma bedeli olarak belirleneceği belirtilerek, taşınmazın irtifak hakkı tesisinden önceki değeri ile irtifak hakkı tesisinden sonraki değeri arasındaki fark kamulaştırma irtifak bedeli olarak değerlendirmiş ancak bilirkişiler bu ilkelere aykırı davranarak mülkiyet kamulaştırma hesabı gibi irtifak hakkı hesabı yapıldığını, taşınmazın irtifak izdüşüm ölçümü ile m2 birim fiyatının çarpılması suretiyle bedel tespitine gidilerek açıkca yasaya aykırı rapor tanzim etmişlerdir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisi KARAR Taraflar arasındaki uyuşmazlık 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'ndan kaynaklanan tapu iptali tescil ve bedel isteğine ilişkin bulunduğuna ve davada zilyetliğe dayanılmadığına göre, Yargıtay Başkanlar Kurulu'nun 10.01.2013 tarih ve 1 sayılı Kararı ile hazırlanıp Yargıtay Büyük Genel Kurulu'nun 21.01.2013 tarih 1 sayılı Kararı ile aynen kabul edilen ve 26.01.2013 tarih 28540 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Hukuk Dairelerine ilişkin iş bölümü uyarınca hükme yöneltilen temyiz itirazlarının incelenmesi Yüksek Yargıtay (18.) Hukuk Dairesi'ne ait olmakla gereği için dosyanın anılan Daire Başkanlığı'na GÖNDERİLMESİNE, 20.03.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
