DAVA KONUSU : Kamulaştırma (Kamulaştırma Yoluyla İrtifak Hakkı Tesisi) KARAR : Taraflar arasında görülen, yukarıda esas ve karar numarası yazılı ilama ilişkin olarak istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine dosya dairemize gönderilmiş olmakla incelendi. TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davalının malik olduğu Trabzon ili, Şalpazarı İlçesi, Turalıuşağı Mahallesi, 160 ada 48 parsel sayılı taşınmazda 242,42 m²'lik kısmının daimi irtifak hakkının ve 84,99 m² kısmının 2 yıllık geçici irtifak hakkı kamulaştırma bedelinin tespiti ile daimi irtifak hakkının tesisi ve daimi irtifak hakkının BOTAŞ lehine tescilini talep etmiştir. CEVAP: Davalı cevap dilekçesi sunmamıştır....
HUKUK DAİRESİ DOSYA NO : 2022/3353 KARAR NO : 2023/695 T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A İ S T İ N A F K A R A R I İNCELENEN KARARIN MAHKEMESİ : ARTVİN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 21/06/2022 NUMARASI : 2020/376 2022/425 DAVA KONUSU : Kamulaştırma (Kamulaştırma Yoluyla İrtifak Hakkı Tesisi) KARAR : Taraflar arasında görülen yukarıda esas ve karar numarası yazılı ilama ilişkin olarak istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine dosya Dairemize gönderilmiş olmakla incelendi....
Ancak; Dava konusu taşınmazın 135,67 m²'si pilon yeri, 240,87 m²'si irtifak kurulması suretiyle kamulaştırılmasına ve bedelin de bu miktarlar üzerinden tespit edilip maliklere ödenmesine karar verilmesine rağmen, hükümde 135,67 m²'lik kısım üzerinde irtifak hakkı tesisi ile tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesi, pilon yeri ile ilgili olarak herhangi bir hüküm kurulmaması doğru değil ise de, bu hususların düzeltilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hükmün birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “135,67 m²'lik kısmının davacı ... adına irtifak hakkı tesisi ile tapuya kayıt ve tesciline" ibaresinin hükümden çıkarılarak yerine "135,67 m²'lik pilon yerinin tapusunun iptali ile davacı idare adına kayıt ve tesciline, kamulaştırma bedelinin 1.107,75 TL olarak tespitine" cümlesi yazılmak ve (b) bendinin hükümden çıkarılarak yerine "b)240,87 m²'lik kısımda davacı idare adına irtifak hakkı tesisi ile tapuya kayıt ve tescili ile irtifak bedelinin 423,64 TL olarak tespitine" cümlesi...
İRTİFAK HAKKININ TESİSİ 2942 S. KAMULAŞTIRMA KANUNU [ Madde 27 ] "İçtihat Metni" Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanunla değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesine göre açılan acele kamulaştırma nedeni ile taşınmazdan geçen irtifak hakkının bedelinin tesbiti ve taşınmazda irtifak hakkı tesisi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kabulüne dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtay'ca incelenmesi davalı vekili yönünden verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla dosyadaki belgeler okunup iş anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü: Dava, 4650 sayılı Kanunla değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesine göre açılan acele kamulaştırma nedeni ile taşınmazdan geçen irtifak hakkının bedelinin tesbiti ve taşınmazda irtifak hakkı tesisi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı vekillerince temyiz edilmiştir....
Ancak; Kamulaştırma Yasasının 11. maddesinin son fıkrası hükmüne göre kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde kamulaştırma bedeli, bu kamulaştırma nedeniyle taşınmazın tamamında oluşacak değer düşüklüğüdür. Başka bir deyişle taşınmazın kamulaştırma öncesindeki değeri ile irtifakın geçmesinden sonraki değeri arasındaki fark kamulaştırma bedelidir. Bu bedel taşınmazın büyüklüğüne, kullanma biçimine, arsa ya da tarım arazisi oluşuna, irtifakın niteliği ile geçtiği yer ve kapladığı alana göre yüzde olarak belirlenir ve irtifakın taşınmazda doğurduğu bu değer düşüklüğü oranına göre kamulaştırma bedeli bulunur. Ayrıca Yargıtay uygulamalarında üzerinde irtifak hakkı kurulmuş olan taşınmazda bu irtifak nedeniyle oluşacak değer düşüklüğünün en fazla (taşınmazın cins ve niteliğine göre uygun kullanımını önemli ölçüde etkileyen özel bir durum yoksa) irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin arazide %35’i, arsada ise %50’si oranında olacağı kabul edilmektedir....
Sözü edilen madde uyarınca "her taşınmaz maliki zararının tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz veya benzerlerine ait boruların, elektrik hattı kablolarının başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmak zorundadır" mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda bu istemin kabulü için öncelikle mecra irtifakı tesisi talep edenin ihtiyaç içinde olup olmadığına bakmak gerekir. Bundan sonra da fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi uyarınca irtifak hakkı ile yükümlü kılınacak taşınmaz malikinin en az zarar göreceği şekilde kurulmalı ve fakat her halde irtifak hakkının bedeli talepte bulunandan alınarak yükümlü taşınmaz malikine ödenmek üzere depo ettirilmelidir....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ : Dava konusu Bursa İli Orhaneli İlçesi Girencik Mahallesinde kain Taşınmazın m² birim bedeli 11,44 TL üzerinden tespiti ile, kamulaştırma yoluyla daimi irtifak hakkı bedelinin 6.971,78 TL olarak tespitine karar verilmiştir. İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ : İstinaf kanun yoluna davacı idare vekili tarafından başvurulmuştur....
Ancak; Kamulaştırma Yasasının 11. maddesinin son fıkrasına göre, kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinde kamulaştırma bedeli; bu kamulaştırma nedeniyle taşınmazın tamamında oluşacak değer düşüklüğüdür, başka bir deyişle taşınmazın kamulaştırma öncesindeki ile irtifakın geçmesinden sonraki değerleri arasındaki fark kamulaştırma bedelidir. Bu bedel taşınmazın büyüklüğüne, kullanma biçimine, arsa veya tarım arazisi oluşuna, irtifakın niteliği ile geçtiği yer ve kapladığı alana göre yüzde olarak belirlenir ve irtifakın taşınmazda doğurduğu bu değer düşüklüğü oranına göre kamulaştırma bedeli bulunur. Ayrıca Yargıtay uygulamalarında, üzerinde irtifak hakkı kurulmuş taşınmazda bu irtifak nedeniyle oluşacak değer düşüklüğünün en fazla (taşınmazın cins ve niteliğine göre uygun kullanımını önemli ölçüde etkileyen özel bir durum yoksa) irtifaktan etkilenen alanın mülkiyet değerinin arazide %35’i, arsada ise %50’si oranında olacağı kabul edilmektedir....
Somut olayda dava konusu edilen arsa niteliğindeki 3615 m2 yüzölçümlü taşınmazın 854,48 m2'lik kısmında davacı idare lehine (ağaç dikmemek, bina vs. ... tesis yapmamak şartı ile) daimi irtifak hakkı kurulmuş bulunduğuna ve irtifaklı alanda ağaç dikilmesi bina vs. ... tesis yapılması yasaklandığına göre bu taşınmaz malda irtifak hakkı kurulması nedeniyle oluşacak değer düşüklüğü oranının irtifakın geçtiği alanın %50'sinden fazla ancak mülkiyet değerini de geçmemesi gerektiği düşünülmeden taşınmazda irtifaklı alanın mülkiyet değerinden daha fazla değer düşüklüğünü içeren bilirkişi raporuna itibarla hüküm kurulması, 2) Davada tespit edilecek bedeli karşılığında dava konusu taşınmazın üzerinde kurulmuş bulunan daimi irtifak hakkının (ağaç dikmemek, bina vs. ... tesis yapmamak şartı ile) davacı idare lehine tescil edilmesi istenilmiş bulunduğuna göre, kamulaştırma yoluyla dava konusu taşınmazda kurulan daimi irtifak hakkının istem gibi davacı idare adına tapuya tesciline karar verilmesi...
Somut olayda dava konusu edilen arsa niteliğindeki 3615 m2 yüzölçümlü taşınmazın 854,48 m2'lik kısmında davacı idare lehine (ağaç dikmemek, bina vs. sabit tesis yapmamak şartı ile) daimi irtifak hakkı kurulmuş bulunduğuna ve irtifaklı alanda ağaç dikilmesi bina vs. sabit tesis yapılması yasaklandığına göre bu taşınmaz malda irtifak hakkı kurulması nedeniyle oluşacak değer düşüklüğü oranının irtifakın geçtiği alanın %50'sinden fazla ancak mülkiyet değerini de geçmemesi gerektiği düşünülmeden taşınmazda irtifaklı alanın mülkiyet değerinden daha fazla değer düşüklüğünü içeren bilirkişi raporuna itibarla hüküm kurulması, 2) Davada tespit edilecek bedeli karşılığında dava konusu taşınmazın üzerinde kurulmuş bulunan daimi irtifak hakkının (ağaç dikmemek, bina vs. sabit tesis yapmamak şartı ile) davacı idare lehine tescil edilmesi istenilmiş bulunduğuna göre, kamulaştırma yoluyla dava konusu taşınmazda kurulan daimi irtifak hakkının istem gibi davacı idare adına tapuya tesciline karar...
