"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Menfi tespit-İstirdat Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı menfi tespit ve istirdat davasına dair karar, davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kira alacağının tahsili için yapılan icra takibi nedeniyle borçlu olmadığının tespiti ve istirdat istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir. 6100 Sayılı Yasanın 4/a maddesinde, kiralanan taşınmazların, 09/06/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak üzere, kira ilişkisinden doğan alacak davaları da dâhil olmak üzere tüm uyuşmazlıkları konu alan davalar ile bu davalara karşı açılan davaların sulh hukuk mahkemesinde görüleceği düzenlenmiştir....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ TARİHİ: 14/02/2023 NUMARASI: 2021/918 E - 2023/155 K DAVANIN KONUSU: Menfi Tespit KARAR TARİHİ: 26/05/2023 Yukarıda tarafları ve konusu yazılı bulunan dava ile ilgili olarak, ilk derece mahkemesince verilen kararın istinaf edilmesi sebebiyle , dava dosyası üzerinde yapılan inceleme sonunda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dilekçesinde özetle; müvekkil ile davalının 15/01/2019 tarihli sözleme ile ... , ... ve ... plakalı araçların müvekkile satışı ve devri konusunda anlaştıklarını, bu araçların satışı karşılığında müvekkilin davalı 15.01.2019 düzenleme tarihli 15.07.2019 ödeme tarihli 220.000-TL bedelli senet verdiği, davalı tarafından sürekli araçların teslimi ve devri yapılacağı konusunda vaatte bulunulduğu bugüne kadar araçları müvekkile devretmediği gibi teslim de etmediği söz konusu araçların devri müvekkile yapılmadığı gibi araçlar karşılığında alınan senet Silivri İcra Müdürlüğü'nün ......
HMK'nın 367/2 hükmüne göre, kişiler hukuku, aile hukuku ve taşınmaz mal ile ilgili ayni haklara ilişkin kararlar kesinleşmedikçe yerine getirilemez. İlam bir bütün olup, ilamda yer alan eklentiler de aynı kurala tabidir. İlamda yer alan tüm alacak kalemlerinin ilamın kesinleştiği tarihte muaccel hale geleceği belirgin olmakla, ilam kesinleşmeden, eklentilerin ayrıca takibe konu edilmeleri de söz konusu olamayacaktır. İİK'nın 72/4- 5 maddesi uyarınca, menfi tespit davasında verilen ilamın, kesinleşmeden takibe konulabilmesi olanaklı değildir. Menfi tespit davasına konu olan alacak ile doğrudan istirdat davasına konu edilen alacak birbirinden farklı olup, doğrudan istirdat davası sonucu verilen karar, kesinleşmeden takibe konulabilir. Ayrıca, İİK'nın 72/7. maddesine göre açılan istirdat davasında verilen kararın icraya konulabilmesi için kararın kesinleşmesi gerekmez....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki menfi tespit-istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Davacı vekili, davalının...üdürlüğü'nün 2013/587 Esas sayılı dosyası ile müvekkilleri hakkında icra takibi başlattığını, İcra dosyasında takip dayanağının müvekkillerinin murisi olan ... tarafından imzalanan 06.04.1999 tarihli ve 4514 sayılı Müşterek ve Müteselsil Borç Senedi olarak gösterildiğini, müvekkillerinin murisi ...'...
Senet üzerine 30 ibaresinin sonradan eklendiğini iddia eden davacının iddiasını ispat edemediği gerekçesiyle menfi tespit davasının reddine karar verilmesi gerekirken hatalı değerlendirme yapılmış olup bu hususların istirdat davasında da değerlendirilmemiş olması hukuka ve yasaya aykırı olup kaldırılması gerekmektedir. Menfi tespit davası sürecinde ilk derece mahkemesi de istinaf mahkemesi de senet üzerinde herhangi bir bilirkişi incelemesi yaptırmamış, hatta senet aslını dahi celp edip incelememiştir. Hukuk yargılamasında; mahkeme hakiminin delilleri bizzat incelemesi gerekmektedir. Davanın temelini oluşturan senet aslının mahkemece incelenmemesi hukuka aykırıdır. Huzurdaki istirdat davasında da gerekli incelemelerin yapılmamış olması kararın kaldırılmasını gerektirmektedir. Yerel Mahkemenin kararının dayanağını oluşturan hukuka aykırı menfi tespit kararına karşı, müvekkil tarafından kanun yararına temyiz ve Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılmıştır....
Mahkemece, davacı tarafından açılan menfi tespit davasının ödemeyle birlikte istirdat davasına dönüştüğü, İİK’nın 72/4. maddesine göre menfi tespit davalarında yetkili mahkeme icra takibinin yapıldığı yer mahkemesi ya da davalının yerleşim yeri mahkemesi olduğu, davalı aleyhine icra takibi yapılmadığı, davalının adresinin ... olduğu gerekçesiyle mahkemenin yetkisizliğine karar verilmiş hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir....
e ciro edildiği çekin karşılığında mal teslim edilmediği için bedelsiz kaldığı, bedelsizlik def’inin senet lehdarına karşı ileri sürebileceği, çeki ciro yoluyla devralan davalılara karşı ileri sürülebilmesi için devralan hamilin senedi devralırken bile bile borçlunun zararına hareket etmiş olduğunu ispat etmesi gerektiği, davacının devralan hamilin senedi devralırken bile bile borçlunun zararına hareket ettiğini ispat edemediği gerekçesiyle davalı .... Şti yönünden davacının menfi tespit ve istirdat isteminin kabulüne, menfi tespit davasının devamı sırasında ödenen 40.000TL bedel yönünden İİK'nun 72/7. maddesi uyarınca davanın istirdat davasına dönüşeceği gözetilerek 40.000 TL'nin davalı .... Şti. 'den alınarak davacıya verilmesine, diğer davalılar.... Ve San. Ltd....
sonra menfi tespit davasının açılamayacağını, borcun ödenmesinden sonra menfi tespit davası açılmasının mümkün olmadığını, bu nedenle davanın istirdat davası olarak kabul edileceğinden dava şartı arabuluculuk hükümlerine tabi olduğundan mahkeme kararının doğru olduğunu belirtilerek davacı tarafın istinaf talebinin reddine karar verilmesini istemiştir....
İİK'nın 72/6 maddesi kapsamında açılan menfi tesbit davası dolayısıyla tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edileceği yasal olarak hüküm altına alındığından başta menfi tespit davası için gerekmeyen zorunlu arabuluculuk şartının yargılama sırasında borcun ödenmesi sebebiyle davanın yasa gereği istirdat davasına dönüşmesi durumunda da aranmayacağı istikrar kazanan Yargıtay içtihatları ile sabittir....
Uygulamada menfi tespit davaları İİK'nın 72.maddesine göre icra takibinden önce ya da sonra açılabilmektedir. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davalarında takibe konu alacağın dava sırasında ödenmiş olması durumunda ise ödenen bedel yönünden kendiliğinden istirdat davasına dönüşeceği de madde kapsamında düzenlenmiştir. Bu durumda takibe konu alacak davadan önce açıldığı takdirde borçlunun menfi tespit davası açmakta da hukuki yararı kalmayacağından istirdat davası açması gerekir. Nitekim istirdat davası özünde bir eda davası olduğundan hem borçlunun borcunun olup olmadığı incelendiği gibi borcun olmadığı ispatlandığında alacaklıdan haksız tahsil edilen alacağın da iadesine karar verildiğinden bir menfi tespit hükmü de içerir. Somut davada borçlu olan davacı tarafından ... tarihinde dava tarihinden önce mezkur borç icra dairesi vasıtası ile ödenmiş olduğundan dava kendiliğinden istirdat davasına dönüşemez....
