İnsan haklarının en önemlilerinden birisi olan dernek kurma özgürlüğü yoluyla kişilerin kültürel, siyasi, dini, mesleki, sportif veya sosyal amaçlarla bir araya gelmeleri sağlanır. Dernek kurma özgürlüğünün en basit ve anlaşılabilir faydası özellikle günümüzün yalnızlaşan bireyleri için, bir ifade biçimi ve faydalı olma duygusuyla birlikte kendilerini iyi hissetmelerinin bir yolu olmasıdır. Bireylerin derneklere üye olup, dernek faaliyetlerine katılmaları, onların artan bir şekilde yardım, spor, şehir yaşamı, sağlık, eğitim, müzik ve sanat etkinliklerine katılmalarının bir yoludur. Dernek kurma özgürlüğü aracılığıyla sosyal ve kültürel yaşamın gelişimi sağlanır. 1982 Anayasası da 1961 Anayasasında olduğu gibi dernek kurma özgürlüğünün yanı sıra, siyasi parti ve sendika özgürlüklerini ayrıca güvence altına almıştır....
Yazıya eklenen ve yerel mahkemece karara gerekçe edilen belgeler şunlardır; Dernek Kuruluş Bildirimi, tarih 21.6.2006, Genel Kurul Sonuç Bildirimi, tarih 9.12.2006- Dernek Tüzüğü, tarih 6.7.2006.Netice itibariyle işbu dava dosyasının içeriğinde yapılmış tüm işlemler Samsun Sanayi Siteleri T3 hakkındadır. Ancak dava açılışında husumet müvekkil derneğe yöneltildiğinden kendiliğinden sona ermenin tespiti kararı müvekkil dernek hakkında verilmiştir.Müvekkil dernek, kuruluş amacı doğrultusunda 1993 yılından beri faaliyetine devam eden bir dernektir. Kuruluşundan beri tüzüğüne uygun olarak olağan genel kurul toplantısını yapmış müvekkil derneği son olağan genel kurul toplantısı da 25.01.2018 tarihinde dernek ofisinde yapılmıştır. (Ek : Son genel kurul toplantısına dair haber)Yukarıda izah edildiği üzere, müvekkil derneğin faaliyetlerinde TMK 87/5 hükmüne aykırılık bulunmamaktadır....
Yasal düzenlemelerden de anlaşıldığı üzere, derneğin yerleşim yerleri ile dernek merkezinin aynı olmadığı, yerleşim yerinin kuruluş belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerin yönetildiği yer, dernek merkezinin ise derneğin yerleşim yerinin bulunduğu il ve ilçeyi ifade ettiği açıktır. Dernekler ile ilgili mevzuatta düzenlenen dernek ile üyeler arasındaki davanın, dernek merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede bakılacağına dair yetki kuralı kesin nitelikte olup, kamu düzenine ilişkin olduğundan, mahkemelerce re'sen gözetilmesi gerekir. (Yargıtay 20.Hukuk Dairesi 2018/4202 Esas 2018/5667 Karar - Yargıtay 8.Hukuk Dairesi 2017/9083 Esas 2017/5845 Karar) Davalı derneğin dosyada mevcut tüzüğüne göre, derneğin merkezi İzmir'dir....
Dernekler Kanununun 32. maddesinin "b" bendi gereği ise Genel kurulu süresinde toplantıya çağırmayan, “l” bendi gereği ise genel kurul toplantısı ile organlara seçilenleri kanunda belirtilen süre içerisinde idareye bildirmeyen dernek yöneticilerine idari para cezası verileceği “Cezaların uygulanması” başlıklı 5253 s. Dernekler Kanunu'nun 33. madde gereği ise; 5253 s. Dernekler Kanunu'nun 32. maddesinde geçen “dernek yöneticileri” ibareleri dernek yönetim kurulu başkanını ifade ettiği, bu Kanunda yazılı olan idarî yaptırımlara karar vermeye mahalli mülki amirin yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır. Özetle dernek genel kurulunda dernek üyeleri tarafından seçilen derneğin yürütme ve temsil organı olan yönetim kurulu görevlerini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getirmek zorundadır....
Bozma ilamında özetle; dernek üyeliğinden ihraç kararının iptali istenilen derneğin tüzüğünde merkezinin ... (... Adliyesi yargı çevresinde) olarak belirtildiği, derneklerle ilgili mevzuatta düzenlenen dernek ile üyeler arasındaki davaların dernek merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemede bakılacağına dair yetki kuralı kesin nitelikte olup kamu düzenine ilişkin olduğundan Mahkemece re'sen gözönüne alınması ve derneğin merkezi olan ... Asliye Hukuk Mahkemesinin davada kesin yetkili olması sebebi ile yetkisizlik kararı verilmesi gerektiği hususlarına değinilmiştir. İlk Derece Mahkemesince bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda; HMK'nin 114/1-c ve 115/2 maddeleri uyarınca kesin yetki (yetkisizlik) nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarfından temyiz edilmiştir....
Derneklerle ilgili mevzuatta düzenlenen dernek ile üyeler arasındaki davaların dernek merkezinin bulunduğu yerdeki Mahkemede bakılacağına dair yetki kuralı kesin nitelikte olup kamu düzenine ilişkin olduğundan Mahkemece re'sen gözönüne alınması gerekir. Bu durumda Mahkemece kesin yetki kuralı gereği derneğin merkezinin bulunduğu ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin yetkili olduğu gözetilerek dava dilekçesinin yetkisizlik nedeniyle reddine karar verilmesi yerine işin esasına girilerek davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir....
Vergi Mahkemesinin ... gün ve E:...; K:...sayılı kararının; Veraset ve İntikal Vergisi Kanununun 3'üncü maddesinin (b) bendinde muafiyetin, tüzel kişilerin kendilerine değil, bunlara ait teşekküllere tanındığı, davacı derneğin kendisi tüzel kişilik olup, bağlı teşekkül sayılamayacağı; ayrıca dernek ve vakıflara vergi muafiyeti tanınması ve kamu yararına dernek olarak belirlenmesinin Bakanlar Kurulunun yetkisinde olduğu, söz konusu derneğin ise Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan dernek ve vakıflar arasında bulunmadığı, sözü geçen kanuna göre sağlar arasındaki kuru mülkiyet intikallerinin istisna dışı bırakıldığı ileri sürülerek bozulması istenilmektedir. Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir. Tetkik Hakimi ...'...
Bir derneğin feshedilebilmesi için o derneğin suç sayılan eylemlerin kaynağı haline geldiğinin süregelen ve birden çok eylemin varlığının tespiti halinde mümkün olup ancak o takdirde dernek kurucularının asıl amaçlarının dernek faaliyeti yürütmek olmayıp dernek adı altında suç işlemeye veya ahlaka aykırı çalışmalar yapmaya yasal zemin hazırlamak olduğundan söz edilebilir. Dernekte ilk kez yapılan aramada ele geçirilen suç unsurunun varlığı veya dernek başkan ve üyelerinin bireysel nitelikte suç işlemeleri derneğin feshi için yeterli neden kabul edilemez. Öte yandan bir tüzel kişi olan dernekler, ancak organları olarak hareket eden gerçek kişilerin fiillerinden sorumludurlar. Somut olayda ise; 08.03.2015 tarihinde davalı dernekte yapılan aramada, kumar oynandığı gerekçesiyle tutanak düzenlendiği anlaşılmaktadır. Dosyadaki bilgi ve belgeler ile suça konu tek eylem davalı derneğin bu suçun "kaynağı" haline geldiğini göstermeye yeterli nitelikte kabul edilemez....
Bir derneğin feshedilebilmesi; için o derneğin suç sayılan eylemlerin kaynağı haline geldiğinin, süregelen ve birden çok eylemin varlığının tespiti halinde mümkün olup ancak o takdirde dernek kurucularının asıl amaçlarının dernek faaliyeti yürütmek olmayıp dernek adı altında suç işlemeye veya ahlaka aykırı çalışmalar yapmaya yasal zemin hazırlamak olduğundan söz edilebilir. Dernekte ilk kez yapılan aramada ele geçirilen suç unsurunun varlığı veya dernek başkan ve üyelerinin bireysel nitelikte suç işlemeleri durumunda derneğin feshi için yeterli neden kabul edilemez. Öte yandan bir tüzel kişi olan dernekler, ancak organları olarak hareket eden gerçek kişilerin fiillerinden sorumludurlar. Somut olayda ise; davalı dernekte yapılan aramada, kumar oynandığı gerekçesiyle dernek başkanı hakkında ... Sulh Ceza Mahkemesine kumar oynanması için yer ve imkan sağlamak suçundan dava açıldığı, yargılama sonunda suçun işlendiği sabit olduğundan mahkumiyet kararı verildiği anlaşılmaktadır....
Bu nedenlerle, dava dilekçesinde dernek yöneticilerinin davalı olarak gösterilmesinin temsilcide yanılma olduğu kabul edilerek, dava dilekçesi ve duruşma gününün dernek tüzel kişiliği adına ve dernek merkezinin bulunduğu adrese tebliğ edilmesi, dernek yetkilileri veya vekilleri duruşmaya geldikleri takdirde davaya karşı diyeceklerinin ve delillerinin ibraz etme imkanı tanındıktan sonra toplanan deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken taraf teşkili sağlanmadan davanın esası hakkında karar verilmesi doğru değildir. ( Yargıtay 18.Hukuk Dairesi'nin 2014/2218E - 2014/6855K sayılı ilamı ) Kabule göre de, davanın kabulüne karar verildiğine göre kendisini vekille temsil ettiren davacı kurum yararına karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdir edilmemesi de hatalı olmuştur.. (Yarg. 8....
