Ne varki; Yukarıda açıklanan haller dışında, Türk Medeni Kanununun 785. maddesi hükmü gereğince, lehine irtifak hakkı kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebileceği gibi yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir. Bir başka anlatımla irtifak hakkı, zamanın akışı içinde hak sahibi için kesin ve sürekli bir biçimde faydasını yitirmiş ve böylece hakkın kuruluş amacı da ortadan kalkmış ise terkini istenebilir. Güdülen amaç, yüklü taşınmazın gereği gibi kullanılmasını ya da işletilmesini engelleyen, kısmen ya da tamamen gereksiz ve faydasız hale gelen irtifak hakkının ortadan kaldırılmasını sağlamaktır. Öte yandan, yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacılar vekili tarafından, davalı aleyhine 01.03.2007 gününde verilen dilekçe ile taşınmaz kaydındaki intifa hakkının kaldırılması istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 07.10.2008 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: _K A R A R_ Davacılar, davalının davacı ... ile evli olduğu dönemde 558 ada 1 parsel sayılı taşınmazdaki bağımsız bölüm üzerine davalı lehine intifa hakkı tesis ettirdiğini, bu intifa hakkının ... ile davalının evliliğinin mutlu bir şekilde sürmesini sağlamak amacı ile tesis edildiğini ancak ... ile davalının boşandıklarını, buna da davalının kusurlu hareketlerinin sebebiyet verdiğini ileri sürerek intifa hakkının terkini isteğinde bulunmuşlardır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki enerji nakil hattı nedeniyle kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz üzerindeki hattın sökülerek iptal edilmesi nedeniyle taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkının terkini davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kabulüne dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün duruşmalı olarak Yargıtay'ca incelenmesi davalı idare vekili yönünden verilen dilekçe ile istenilmiş ise de dava değeri 18.560,00-TL'yi aşmadığından duruşma isteminin reddi ile incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verilerek dosyadaki belgeler okunup iş anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü: - K A R A R – Dava, enerji nakil hattı nedeniyle kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz üzerindeki hattın sökülerek iptal edilmesi nedeniyle taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkının terkini istemine ilişkindir....
Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Tapu iptali ve tescil Uyuşmazlık, irtifak hakkının terkini ve irtifak bedelinin tahsili istemine ilişkindir. Bu durumda temyiz incelemesi dairemizin görevi dışında bulunduğundan dosyanın görevli ... ....... Dairesi Başkanlığı'na gönderilmesine, 30.04.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
Asliye Mahkemesinin 2012/271 Esas sayılı dosyasında dava dilekçesinde özetle; müvekkili adına kayıtlı Beşiktaş İlçesi, Bebek Mahallesinde kain 1655 ada (eski 632 ada) 385 parselin okuldan başka bir inşaat yapılmamak suretiyle İstanbul Belediyesi lehine 1 lira üzerinden irtifak hakkı tesis edildiğini akabinde irtifak hakkının tapu sicil müdürlüğünce 20/11/1969 tarihli ve 12156 yevmiye numarası ile tapuya tescil edildiğini, taşınmazın imar planında da okul sahası olarak ayrıldığını, bahsi geçen irtifak hakkının T3 09/05/2006 tarihli ve 724- 705 sayılı kararı ile davalı idareye devredildiği, irtifak hakkının tesisinden itibaren davanın açıldığı tarihe yaklaşık 42 senedir irtifak hakkının gereğinin yerine getirilmediğini, bu çerçevede 4721 Sayılı Kanunun 785 ve devamı maddeleri uyarınca şerhin terkininin gerektiğini, terkinin mümkün olmaması durumunda ise aynı kanunun 831.maddesi uyarınca ve bedelsiz olarak malike devrini, irtifakın kurulması aşamasında bedel ödenmiş olduğunun kanıtlanması...
terkini ile, 22/09/2020 tarihli fen bilirkişisi raporuna ekli krokide sarı renkle gösterilen 232,36 m²’lik kısımda davacılar hissesi oranında daimi irtifak hakkının davalı T4 adına ait olduğunun tapuya kayıt ve tesciline, Giresun ili Merkez ilçesi Gaziler mahallesi 1711 ada 6 parsel sayılı taşınmazda tapu kaydında davalı lehine tescilli bulunan irtifak hakkının terkini ile, 22/09/2020 tarihli fen bilirkişisi raporuna ekli krokide sarı renkle gösterilen 144,52 m²’lik kısımda davacılar hissesi oranında daimi irtifak hakkının davalı T4 adına ait olduğunun tapuya kayıt ve tesciline, Giresun ili Merkez ilçesi Gaziler mahallesi 1711 ada 9 parsel sayılı taşınmazda tapu kaydında davalı lehine tescilli bulunan irtifak hakkının terkini ile, 22/09/2020 tarihli fen bilirkişisi raporuna ekli krokide sarı renkle gösterilen 302,57 m²’lik kısımda davacılar hissesi oranında daimi irtifak hakkının davalı T4 adına ait olduğunun tapuya kayıt ve tesciline, Giresun ili Merkez ilçesi...
Mahkemece, geçit hakkı tesis edildiği tarihte her iki taşınmazın malikinin de davalı ... olduğu, davacının daha sonra geçit irtifakını görerek aleyhine geçit hakkı tesis edilen taşınmazı tapuda devraldığı, bu sebeple ayni hakkına dayanarak daha önceki malik tarafından kurulan geçit hakkının kaldırılamayacağı, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin kişisel bir hak olduğu ve sadece taraflarını bağladığı ve tesis edilen geçit hakkının en uygun güzergahta olduğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü davacı vekili temyiz etmiştir. İrtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer (TMK m.783). Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir (TMK m.785)....
İddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya içeriğine göre dava, irtifak hakkının terkini, sözleşmenin feshinden kaynaklanan 38.823,42 TL tazminatın tahsili isteğine ilişkindir. İrtifak hakkı sahibine başkasına ait eşya üzerinde kullanma ve faydalanma hakkı veren sınırlı bir ayni haktır. 4721 sayılı TMK’nin 779-838 maddelerinde düzenlenmiştir. TMK’nin 783. maddesine göre irtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer. TMK’nin 785. maddesine göre lehine irtifak hakkı kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiçbir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki, bu hakkın terkinini isteyebilir. TMK 831 ve 833. maddelerinde ise üst hakkı sahibi, bu haktan doğan yetkilerinin sınırını ağır şekilde aşar veya sözleşmeden doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı davranmışsa; malik, üst hakkının ona bağlı bütün hak veya yükümlülükleri ile birlikte süresinden önce kendisine devrini isteyebilir....
Ancak; 1-)Dava konusu taşınmazın tapu kaydında mevcut irtifak hakkının taşınmazın değerine olan olumsuz etkisine dair hesaplamada, dava konusu taşınmazdan geçen irtifak hakkının tamamında neden olacağı değer düşüklüğünün zemin değerinden indirilmesi yerine, yasal olmayan şekilde kamulaştırılan kısım üzerinden geçen irtifak hakkının neden olacağı değer düşüklüğünün hesaplanması ve kamulaştırma bedeline ilave edilmesi suretiyle karar verilmesi, 2-)Davacı idarenin harçtan muaf olduğu gözetilmeden harca hükmedilmesi, Doğru olmadığı gibi; 3-)7139 sayılı Kanunla değişik Kamulaştırma Kanununun 10/8 fıkrası gereğince bankaya hak sahibi adına yatırılacak bedel bakımından; 7139 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik hükümlerine göre işlem yapılması gerektiğinden, Hükmün yukarıda açıklanan gerekçelerle davacı idare vekilinin temyiz isteminin kabulü ile BOZULMASINA, 12/12/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Türk Medeni Kanununun 726.maddesinde yapılan tanımlamaya göre üst hakkı; bir üst irtifakına dayalı olarak başkasına ait bir arazinin altında veya üstünde sürekli kalmak üzere inşa edilen yapıların mülkiyetinin irtifak hakkı sahibine ait olmasını ifade eder. Bu şekilde yasa koyucu zeminin mülkiyeti malike ait iken, üst hakkına konu yapıların mülkiyetini hak sahibine bırakmıştır. Türk Medeni Kanununun 780.maddesine göre irtifak hakkının kurulması için, tapu kütüğüne tescil şarttır. Aynı yasanın 781.maddesi uyarınca da irtifak hakkı, bir sözleşmeyle kurulur. Üst hakkı irtifakı sözleşmeyle kurulduğundan, taraflar sözleşmede kararlaştırılan hükümlerle bağlıdır. Her ne kadar Türk Medeni Kanununun 783.maddesinde irtifak hakkının, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona ereceği belirtilmiş ise de, uygulamada ve doktrinde üst hakkı sözleşmesine aykırı davranışların da üst hakkı irtifakının terkini sebebi olacağı kabul edilmektedir....
