Davacının denkleştirme tazminatı istemine gelince; SK. m 23/16 ve TTK m 122 gözönüne alındığında, özellikle sigorta acentelerinin denkleştirme tazminatı isteminin koşulları, sözleşmenin sona ermesi, yeni müşteriler sayesinde sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra önemli menfaatler elde edilmesi, müvekkilinin menfaatı ve hakkaniyeti ile denkleştirme ödemesinin hakkaniyete uygun olması, olarak karşımıza çıkar. Ayrıca, 1. Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren TTK m 122/2'de denkleştirme tazminatının hesap yöntemide düzenlenmiştir. Bunun yanında, öncelikle yeni müşteri çevresi yaratıldığını, var olan müşterilerle ilişkinin pekiştirilip genişletildiğini ve bu müşteriler sebebiyle müvekkilinin önemli menfaatler elde ettiğini ispat yükü acente üzerindedir. Buna mukabil müvekkil denkleştirme talebinin hakkaniyete uygun olmadığını ve bedelin indirilmesi gerektiğini ispat yükü altındadır....
Yine maddenin 3. fıkrasında müvekkilin haklı bir eylemi olmadan acentenin sözleşmeyi feshetmesi veya sözleşmenin müvekkil tarafından haklı sebeple feshedilmesi halinde denkleştirme tazminatı talep edilemeyeceği düzenlenmiştir. Tespit edilecek denkleştirme tazminatı acentenin son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı yıllık komisyon veya diğer ödemelerin ortalamasını aşamaz. Acente, denkleştirme tazminatından önceden vazgeçemez. Acentenin denkleştirme tazminatı talebini sözleşme ilişkisinin sona ermesinden itibaren bir yıl içinde ileri sürmesi gerekir. Bir yıllık süre dava açılması bakımından hak düşürücü bir süredir. Denkleştirme tazminatının şartları İstanbul BAM 43....
Buna mukabil sigortacı, denkleştirme talebinin hakkaniyete uygun olmadığını veya bedelin indirilmesi gerektiğini ispat yükü altındadır(Yargıtay 11. HD'nin 24/02/2020 Tarih ve 2019/1475 E.- 2020/1949 K. Sayılı kararı). TTK 122 m. uyarınca, acentenin talep edebileceği denkleştirme tazminatı miktarı, son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı tüm ödemelerin (komisyon, prim vs.) yıllık ortalamasını aşamaz. Beş yıldan daha az süren acentelik ilişkilerinde talep edilebilecek denkleştirme tazminatında azami miktar, faaliyet gösterilen sürenin yıllık ortalamasıdır....
TTK 122 m. uyarınca, acentenin talep edebileceği denkleştirme tazminatı miktarı, son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı tüm ödemelerin (komisyon, prim vs.) yıllık ortalamasını aşamaz. Beş yıldan daha az süren acentelik ilişkilerinde talep edilebilecek denkleştirme tazminatında azami miktar, faaliyet gösterilen sürenin yıllık ortalamasıdır....
Toplanan deliller ve tüm dosya kapsamından: Dava, taraflar arasındaki acentelik sözleşmesinin feshinden kaynaklanan denkleştirme bedeli istemine ilişkindir. Denkleştirme tazminatı ya da diğer adıyla “portföy tazminatı”, sözleşmenin sona ermesi sonucunda müşteri çevresini kaybeden ve ekonomik bakımdan güç durumda kalan acentenin bu yüzden talep edebileceği bir ödence olduğu, taraflar arasında acentelik ilişkisi bulunduğu, ------- maddesi uyarınca denkleştirme (portföy) tazminatı talep edebilmesi için davacıya sözleşmede tekel hakkı verilmiş olması gerektiği, taraflar arasındaki 14/06/2016 tarihli sözleşmenin 29'uncu maddesinde " Bu Sözleşme'nin süresi (bir) yıldır. Şirket tarafından sürenin bitiminden 15 fonbeş) gün öncesine kadar Sözleşme'nin uzatılmayacağı yönünde yazılı ihtarda bulunulmadığı takdirde ilgili Sözleşme aynı şartlarla birer yıllık sürelerle yenilenmiş sayılır.”...
Maddesi uyarınca denkleştirme tazminatı talebinde bulunmuştur. SAVUNMANIN ÖZETİ Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; TTK’nun 122. maddesinde belirtilen hak düşürücü sürenin geçtiğini, davacı şirketin sözleşmeye aykırı davrandığını, denkleştirme tazminatına hak kazanmadığını belirterek, davanın reddini istemiştir. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ Yerel mahkemece toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporu doğrultusunda; davacının sözleşme feshedilene kadar davacının davalı ürünlerinin satılımı için çaba sarf ettiği masraflar yaptığı, bu faaliyetler sonucunda belirli bir müşteri potansiyeline ulaşıldığı, davacının bu nedenle TTK’nun 122. maddesi uyarınca denkleştirme tazminatı istemekte haklı olduğu gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir....
Dava, acentelik sözleşmesinden kaynaklanan denkleştirme tazminatı talebine ilişkin alacak davasıdır. Sigorta alanında uzman bilirkişi ..., sözleşmeler alanında uzman bilirkişi ... ve mali müşavir bilirkişi ...'...
Bilirkişi raporundan sonra, denkleştirme tazminatı yönünden talep ıslah edilmiş, mahkemece, denkleştirme tazminatının ıslahla artırılan miktarı hak düşürücü süre nedeniyle reddedilmiş, bu talebin reddedilen kısmı yönünden davacı, kabul edilen kısmı yönünden ise davalı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Genel olarak denkleştirme tazminatı, acentelik sözleşmesi sona erdikten sonra, bu ilişki devamı boyunca acentenin kişisel gayretiyle yarattığı müşteri çevresinden akidinin halen yararlanması, acentenin ise yararlanmaması nedeniyle uğradığı kaybın karşılığıdır....
acentesi olduğunu, ancak sözleşmesinin feshedildiğini, davalı tarafın ihtarnamede belirttiği fesih gerekçelerine itiraz ettiklerini, davalının sözleşme uyarınca teminat almış olduğu bonoyu iade etmediğini, denkleştirme tazminatı ödemediğini ileri sürerek, hukuki ilişkinin tespitini, müvekkilinden teminat amacıyla alınan 122.000,00 TL bedelli bononun iadesini, denkleştirme tazminatı ödenmesini talep ve dava etmiştir. Davalı vekili, davacı ile müvekkili arasındaki tüm hukuki ilişkinin 26/08/2014 tarihinde ibralaşma ile tasfiye edildiğini, feshin haklı nedene dayalı olduğundan davacının taleplerinin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir....
TTK 122 m. uyarınca, acentenin talep edebileceği denkleştirme tazminatı miktarı, son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı tüm ödemelerin (komisyon, prim vs.) yıllık ortalamasını aşamaz. Beş yıldan daha az süren acentelik ilişkilerinde talep edilebilecek denkleştirme tazminatında azami miktar, faaliyet gösterilen sürenin yıllık ortalamasıdır. İlk derece mahkemesince hükme esas alınan ve bankacı bilirkişi tarafından düzenlenen raporda, hangi müşterilerin, davacı acentenin acentelik sözleşmesinin sona ermesinden sonra da devam ettiği ve davalı ... şirketinin de bu müşterilerden menfaat temin ettiği konusunda bir tespit yapılmadan davacı tarafından dosyaya sunulan belgelerle sınırlı olarak davacı acentenin talep edebileceği denkleştirme tazminatının üst sınırı belirlenmiş, hakkaniyet ilkesi gereği denkleştirme tazminatı verilmesinin gerekip gerekmediği hususları tartışılmamıştır....
