Arsa sahipleri ile aralarında 07.04.2006 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi bulunan yüklenicinin şahsi hakkını üçüncü kişiye temlik etmesi nedeniyle üçüncü kişinin ifa talep edip edemeyeceğinin saptanmasında öncelikle yüklenicinin edimini (eseri meydana getirme ve teslim borcunu) yerine getirip getirmediğinin, ardından sözleşme hükümlerindeki diğer borçlarını ifa edip etmediğinin açıklığa kavuşturulması zorunludur. Somut olayda; arsa sahipleri davalılar tarafından yükleniciler aleyhine ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2009/320 esas sayılı dosyasında açılan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili şekilde feshine ilişkin dava sonucunda verilecek karar bu davayı etkileyeceğinden bekletici mesele yapılarak, sonucuna göre de bir değerlendirme yapılmalıdır. Eksik inceleme ve araştırma ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir....
"İçtihat Metni" Mahkemesi :Ticaret Mahkemesi Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün temyizen tetkiki davalılar ... vekili ile ... tarafından istenmiş ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü: - K A R A R - Dava, arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili olarak feshi, cezai şartın tahsili, tapu iptâli tescil istemleriyle açılmış, mahkemece sözleşmenin geriye etkili olarak feshine, tapu iptâli tescil istemlerinin kabulüne, cezai şartın tahsili isteminin reddine karar verilmiş, karar davalı ... vekili ile davalı ... tarafından temyiz edilmiştir. 1-Davalı ... Ankara 1. Asliye Ticaret Mahkemesi Başkanlığı'na vermiş olduğu 16.06.2010 tarihli dilekçe ile temyiz isteminden feragat ettiğini bildirdiğinden, mahkeme yazı işleri müdürü tarafından kimlik tespitinin de yapıldığı anlaşıldığından, davalı ...'...
Noterliği’nce 7585 yevmiye numarası ile yapılmış olan sözleşme, içeriği dikkate alındığında, arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmesidir. Sözleşmeyi taraflar dışında tapu paydaşı olduğu anlaşılan gerçek kişiler de imzalamışlardır. Arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmeleri mahkeme kararıyla feshedilebilir. Bu kuralın istisnası, tarafların sözleşmenin feshi konusunda iradelerinin birleşmesidir. Davada ve sözleşmede taraf olmayan üçüncü kişiler tarafından ... aleyhine Adana 1. İdare Mahkemesi’nin 1993/1091 Esas sayılı dosyası ile arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmesiyle, bu sözleşmeye dayanak olan belediye encümeni ve meclisi kararlarının iptâli için dava açıldığı, İdare Mahkemesi’nce, arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmesinden sözedilmeksizin idari işlemlerin iptâline karar verildiği, bu kararın taraflarca temyiz edilmediği, ancak Danıştay Başsavcılığı tarafından kanun yararına temyiz isteminde bulunulması üzerine, Danıştay 6....
Az yukarıda sözü edildiği üzere, arsa sahibi Kooperatif ile yüklenici arasında var olan 23.01.1995 tarihli sözleşme 21.10.2003 tarihinde fesh edilmiş, ancak yaptığı imalatlara karşılık yükleniciye 7 ve 11 numaralı bağımsız bölümler bırakılmıştır. Yapılan feshin ileriye etkili sonuçlar meydana getirdiği açık-seçiktir. Feshin ileriye veya geriye etkili olması ayırımı, yüklenicinin yapımını üstlendiği inşaatı kısmen tamamlaması, fakat, temerrüdü yüzünden teslim edememesi halinde tasfiyenin nasıl yapılacağı sorunu ile ilgilidir. Çünkü, eğer feshin sonuçları geriye etkili olacaksa sözleşme hiç yokmuş gibi tasfiye edileceğinden yüklenici inşaattan yaptığı kısıma orantılı arsa payı değil, sebepsiz zenginleşme hükümlerince imal ettiği inşaat bedelini alacak, fesih ileri etkili kabul edilirse imalat oranına paralel arsa payının devrini isteyebilecektir.Tarafların aksini kararlaştırmamaları halinde kural olarak, eser sözleşmesinin feshi geriye etkili sonuç meydana getirir....
Noterliği'nce doğrudan düzenlenen 05.01.1989 tarihli ve 1335 yevmiye sayılı “Düzenleme Şeklinde Gayrimenkul Satış Vaadi Daire Karşılığı İnşaat Sözleşmesi” başlıklı arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesine dayanılmış ve arsa sahiplerine teslimi gereken dairelerin teslim edilmemesi sebebiyle 6.000,00 TL kira tazminatı ve taşınmazın davalı ... tarafından otopark olarak kullanılması sebebiyle 1.000,00 TL ecrimisilin ...'dan tahsili istenmiştir. Bursa 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2006/135 Esas ve 2006/227 sayılı kararla birleştirilen davada ise; aynı davacılarca, davalı şirketle yapmış oldukları tarih ve sayısı az yukarıda belirtilen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshi ile 6.000,00 TL kira tazminatı ve 1.000,00 TL ecrimisilin davalı şirketten tahsili dava edilmiştir. 05.01.1989 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesini davacılar ile dava dışı ...ve ... arsa sahipleri; davalı şirket ise, yüklenici sıfatlarıyla imzalamışlardır....
Kararı, taraf vekilleri temyiz etmiştir. 1)Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir. 2)Davacı vekilinin temyiz itirazlarına gelince; Dava, taraflar arasındaki arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili olarak feshi istemine ilişkindir. Davacı tarafça, yapılan inşatın imar mevzuatına, ruhsatına, plan ve projesine aykırı, ekonomik değeri bulunmayan kaçak yapı niteliğinde olduğu ileri sürülerek, sözleşmenin geriye etkili olarak feshi isteminde bulunulmuş, mahkemece, çatı katındaki tuğla duvarı imalatının fazladan ve projeye aykırı olarak yapıldığı, bu aykırılığın yıkım suretiyle giderilmesinin mümkün olduğu, inşaatın geldiği seviye itibariyle geriye etkili fesih koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir....
Örneğin, ayni hak kazanan kişiyle yakın bir ilişkinin bulunması, malın el değiştirmesinin kıssa sürede olması veya düşük bir bedelle el değiştirmesi durumlarında iyiniyet iddiasında bulunulamayacağı karine olarak kabul edilebilir. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi, bünyesinde gayrimenkul satış vaadi ve eser sözleşmesini barındıran bir sözleşmedir. Bu sözleşmede arsa sahibi, sözleşmeye uygun koşullarda arsasını yükleniciye teslim etmek; yüklenici kendisine karşı edimini yerine getirdiğinde ise yükleniciye bırakılan bağımsız bölümlerin tapusunu ona devretmek ile yükümlüdür. Sözleşmenin diğer tarafı olan yüklenicinin edim borcu ise sözleşmede kararlaştırılan koşullarda binayı yapıp arsa sahibine teslim etmektir. Aynı zamanda arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ani edimli bir sözleşmedir. Ani edimli sözleşmenin kural olarak geriye etkili feshi ve tasfiyesi mümkündür. Geriye etkili fesihte sözleşmenin tarafları verdiklerini sebepsiz zenginleşme kurallarına göre geri isteyebilirler....
Somut olayda, birleşen davada davacı arsa sahipleri ile yüklenici ... arasında imzalanan 04.06.2010 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin 23. maddesinde, sözleşmeye konu parsellerin yükleniciye tapuda devrinden sonra 2 ay içerisinde inşaat ruhsatının alınacağı ve ruhsat tarihinden itibaren 24 ay içerisinde de inşaatın tamamlanacağının kararlaştırıldığı, sözleşmeye konu parsellerin 14.06.2010 ve 18.07.2011 tarihlerinde yükleniciye tapuda devredildiği, sadece 14 parsel sayılı taşınmaz üzerinde inşaat yapıldığı, diğer parsellerde ise inşaat faaliyetinde bulunulmadığı, yüklenicinin borçları nedeniyle 14 sayılı parsel üzerine davalı banka lehine 08.12.2010 tarihinde ipotek tesis edildiği, bu ipoteğin 11.08.2011 tarihinde fek edilmesi üzerine, yine yüklenicinin boçları nedeniyle bu kez 12, 15 ve 16 nolu parseller üzerine davalı banka lehine 04.08.2011 ve 19.08.2011 tarihlerinde ipotek tesis edildiği, asıl davada, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiği ve bağımsız bölümlerin...
Noterliğinin 29.04.2013 tarih ve 3059 yevmiye sayılı ihtarnamesinin davalı şirkete keşide edilerek sözleşmenin feshedildiğini bildirdikleri, binanın tamamlanması gereken 30.09.2009 tarihinden yaklaşık 4 yıl sonra 06.05.2013 tarihinde yapılan keşif sonucu düzenlenen bilirkişi raporundan taşınmazın yaklaşık %50'lik bir kısmının tamamlanıp, yarısından fazlasının tamamlanmamış olması nedeniyle yüklenici şirketin sözleşme gereklerini yerine getirmemiş olduğu anlaşıldığından taraflar arasında düzenlenen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili olarak feshine karar verildiği, davalılar ..., ... ve ...'...
ise sözkonusu irtifak tapusunu müvekkiline devrettiğini, ancak yapılan sözleşme gereği 17 nolu bağımsız bölümü müvekkiline teslim etmeyerek, müvekkilini mağdur ettiğini, sebepsiz zenginleşme hükümlerine dair taleplerinin değerlendirilmediğini, mahkemece, kat karşılığı sözleşmesinin geriye etkili olarak feshine karar verildiğini, kat karşılığı inşaat sözleşmenin geriye feshi halinde sözleşme hiç yapılmamış farz edilerek hüküm doğuracağından taraflar karşılıklı olarak birbirlerine verdiklerini sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri alabileceklerini, aksi halde arsa sahiplerinin taşınmazda inşa edilen binanın mevcut hale getirilmesi için yapılan masraf ve kaba inşaat halinin değeri oranında sebepsiz olarak zenginleşeceğini, taşınmazı üzerindeki yapının değerinin arsa sahipleri tarafından üçüncü kişilere ödenmesi gerektiğini, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre arsa sahiplerinin ödemesi gereken yapı değerinin hesaplanması ve müvekkilinin payına düşen kısmının da müvekkili lehine hüküm...
