Türk Medeni Kanununun 193. hükmü ile eşlerin birbirleri ve üçüncü kişilerle olan hukuki işlemlerinde özgürlük alanı tanınmış olmakla birlikte Türk Medeni Kanununun 194. madde hükmü ile eşlerin aile konutu ile ilgili bazı hukuksal işlemlerinin diğer eşin rızasına bağlı olduğu kuralı getirilerek eşlerin hukuki işlem özgürlüğü, “aile birliğinin korunması” amacıyla sınırlandırılmıştır. Buna göre, eşlerden biri diğer eşin açık rızası bulunmadıkça" aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez ve aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Bu cümleden hareketle, aile konutunun maliki olan eş, aile konutundaki yaşantıyı güçlüğe sokacak biçimde, aile konutunun ipotek edilmesi gibi tek başına" bir ayni hakla sınırlandıramaz. Bu sınırlandırma “ancak diğer eşin açık rızası alınarak” yapılabilir, Türk Medeni Kanununun 194. maddesi yetkili eşin izni için bir geçerlilik şekli öngörmemiştir....

Türk Medeni Kanununun 194. maddesi tapu maliki olmayan eşi korumak üzere yeni bir hüküm olarak 4721 sayılı Türk Medeni Kanununa uygulansın diye konulmuştur. Yerel mahkemenin Türk Medeni Kanununun 194. maddesi hükmüne ilişkin hiçbir tartışması bile bulunmamaktadır. Hükmün gerekçesi tamamen Türk Medeni Kanununun 1023. maddesine dayalıdır. Türk Medeni Kanununun 194. maddesi hükmünde yer alan “açık rıza” düzenlemesi bu olayda uygulanmayacaksa başka hangi olayda uygulanacaktır? Karı koca arasındaki aile konutu çekişmesi Aile Hukukuna ilişkin özgün düzenleme olan Türk Medeni Kanununun 194. maddesi hükmüne göre değil de Eşya Hukukuna ilişkin Türk Medeni Kanununun 1023. maddesi hükmü ile mi çözülecektir? Aile Hukukuna ilişkin bir çekişme Eşya Hukuku hükümleri ile çözülecekse Aile Hukukunun gelişmesi mümkün müdür?...

"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi DAVALILAR : DAVA TÜRÜ : Tapu İptali ve Tescil - Aksi Halde Bedel İsteğine İlişkin Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davalılardan ... tarafından temyiz edilerek; temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmekle; duruşma için belirlenen 21/05/2018 günü duruşmalı temyiz eden davalı ... vekili Av. ... ile temyiz eden davalı ... vekili Av. ... geldiler. Karşı taraf davacı ... ve vekili gelmedi. Gelenlerin konuşması dinlendikten sonra aynı gün verilen kararla eksikliğin ikmali için dosya mahalline iade edilmiştir. Bu kerre dosya gelmekle bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Dava, tapu iptal tescil, olmadığı takdirde bedel isteğine ilişkindir. Aile konutunun, hak sahibi eş tarafından devri ve konut üzerindeki hakların sınırlandırılması, diğer eşin açık rızasına bağlıdır (TMK m.194)....

İlk Derece Mahkemesi kararı davalılar tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü: I. DAVA 1.Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili ile davalılardan ...'ın ortak ikametgahı olan ve aile konutu niteliğindeki dava konusu... adresindeki taşınmaz üzerindeki tescilinin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 194 üncü maddesi gereğince iptali ile davalı eski malik adına tescili ile aile konutu tesisine karar verilmesini istemiştir. II. CEVAP 1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkili ... ve davacı eş ...'...

Aynı Kanun'un 194. maddesinin 1. fıkrasında ise “Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz” hükmü düzenleme altına alınmıştır. Anılan maddenin gerekçesine göre aile konutu; eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı anılarla dolu bir alan olarak tanımlanmıştır. TMK’nın 193. maddesi dikkate alındığında kural olarak eşlerin birbirleri ve üçüncü kişilerle her türlü hukuki işlem yapma serbestîsi kabul edilmişken, aynı Kanun’un 194. maddesi ile bu kurala istisna getirilmiş ve aile konutu üzerindeki hakların sınırlandırılması esası kabul edilmiştir....

davalıya sattığını, davalı eşinin diğer davalılarla arkadaşlık ve sıkı ilişkiler içerisinde olduğunu, diğer davalıların taşınmazın aile konutu olduğunu bilebilecek durumda bulunduklarını, TMK'nun 194. maddesi gereğince, aile konutu olan bir taşınmazın müvekkilinin rızası alınmadan bir 3. kişiye satılıp devredemeyeceğini, yapılan satışın bu sebeple geçersiz olduğunu belirterek, taşınmazın davalı T5 adına oluşturulan tapusunun iptali ile davalı eş T3 adına tapuya tesciline, tapu kaydına aile konutu şerhi konulmasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir....

"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi Taraflar arasındaki taşınmaz hukukuna ilişkin davada Mersin 2.Asliye Hukuk ve 3.Aile Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü: -K A R A R- Dava,aile konutu olduğu iddiasına dayalı tapu iptali ve tescili istemine ilişkindir. Asliye Hukuk Mahkemesince, aile konutunu düzenleyen Türk Medeni Kanununun 194 ve devamı madeleri gereğince açılan tapu iptali ve tescil istemli uyuşmazlığın Aile Mahkemesinin görevine girdiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir. Aile Mahkemesi de, uyuşmazlığın muvazaa nedenine dayalı tapu iptali ve tescil olduğu gerekçesi ile görevsizlik yönünde hüküm kurmuştur....

Dava; TMK'nın 194. maddesi gereğince tapu iptali ve tescil ile aile konutu şerhi konulması, olmadığı takdirde taşınmazın dava tarihi itibariyle keşifle belirlenecek değerinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili istemine ilişkindir. Aile konutunun, hak sahibi eş tarafından devri ve konut üzerindeki hakların sınırlandırılması, diğer eşin açık rızasına bağlıdır (TMK m.194). Bu rıza alınmadan konutla ilgili yapılan tasarruf işlemi geçersizdir. Bu geçersizliği, rızası gereken eş konutun bu vasfını devam ettirmesi koşuluyla evlilik birliği süresince ileri sürülebilir. Evlilik, boşanma yahut da iptal kararıyla sona ermiş ise, Türk Medeni Kanunu'nun 194 maddesinin "Aile Konutuna" sağladığı koruma da sona erer, diğer eşin rızası alınmadan yapılan tasarruf işlemi yapıldığı andan itibaren geçerlilik kazanır....

İlk derece mahkemesince tensiben davanın gayrimenkulün aynına yönelik olduğu ve HMK'nın 12.maddesi uyarınca taşınmazın bulunduğu yerde davanın görülüp sonuçlandırılması gerektiği ve yetkinin kesin olduğu gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir. Dava, davacının, davalı ile birlikte aldıkları taşınmazın diğer davalıya muvazaalı olarak satıldığını, katılma alacağını azaltma kastıyla devir yapıldığını beyan etmesi nedeni ile TBK 19.maddesi uyarınca muvazaalı tasarrufun iptali olarak nitelenebileceği gibi aile konutunun satışına rızasının bulunmadığı şeklindeki beyan nedeni ile de aile konutu ile ilgili yapılan satışın iptali olarak değerlendirilebilecektir. Bu haliyle davacının talebi açıklamaya muhtaçtır....

Dava tapu iptal ve tescil isteğine ilişkin olup Türk Medeni Kanununun 194. maddesine dayanmaktadır. Davacı kadının eşi ... ...'ın 10.6.2007 tarihinde ölümüyle evlilik sona ermiş, bu dava ise 10.3.2008 tarihinde açılmıştır. Türk Medeni Kanununun 194. maddesi evliliğin genel hükümleri kapsamında yer almakta olup, evlilik devam ettiği sürece uygulanabilecek bir hükümdür. Evliliğin sona ermesiyle birlikte konut da aile konutu olma özelliğini kaybettiğinden; bu hükmün uygulanma imkanı kalmaz. Evliliğin devamı sırasında, hak sahibi eş tarafından aile konutunun devri veya bu konut üzerindeki hakların sınırlanması işlemleri diğer eşin açık rızasına bağlanmıştır. Rızası gereken eş, yapılan devir işleminin geçersizliğini de ancak evlilik birliği devam ettiği takdirde ileri sürebilir. Evlilik birliğinin sona ermesinden itibaren sağ kalan eş bu sebebe dayanarak iptal davası açma hakkını kaybeder....