Maddesi hükmü gereğince; lehine irtifak hakkı kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiçbir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebileceği gibi, yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir. Bir başka anlatımla; irtifak hakkı, zamanın akışı içinde hak sahibi için kesin ve sürekli bir şekilde faydasını yitirmiş ve böylece hakkın kuruluş amacı da ortadan kalkmış ise terkini istenebilir. Güdülen amaç, yüklü taşınmazın gereği gibi kullanılmasını ya da işletilmesini engelleyen, kısmen ya da tamamen gereksiz ve faydasız hale gelen irtifak hakkının ortadan kaldırılmasını sağlamaktır. O halde, irtifak hakkının kuruluşundaki yarar devam ettiği sürece bu hakkın korunması gerekir. Öte yandan, yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir....
Hukuk Dairesi Taraflar arasındaki enerji nakil hattı nedeniyle kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz üzerindeki hattın sökülerek iptal edilmesi nedeniyle taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkının terkini davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kabulüne ilişkin ilk derece mahkemesinin kararına karşı davalı idare vekilinin istinaf başvurusu üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesinin 5. Hukuk Dairesinin istinaf isteminin esastan reddine dair kararı ile birlikte ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/15 E. - 2018/116 K. sayılı kararının Yargıtay'ca incelenmesi davalı idare vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü: - K A R A R - Dava, enerji nakil hattı nedeniyle kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz üzerindeki hattın sökülerek iptal edilmesi nedeniyle taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkının terkini istemine ilişkindir....
Dava, irtifak hakkının terkini istemine ilişkindir. Genel bir anlatımla irtifak hakkı, mülkiyet hakkına tanıdığı yetkilerin mülkiyet hakkından bağımsızlaştırılarak malik tarafından taşınmazın başkasına tahsis edilmesidir. Bu şekilde malik tarafından başkalarına (irtifak hakkı sahibine) bir maldan faydalanma, yararlanma yetkisi veya malike mülkiyet hakkının sağladığı yetkiyi kullanmaktan çekinme borcu yüklenir. Somut olayda da; dava konusu 3450 parsel sayılı taşınmaz üzerine davalı lehine inşaat hakkı tesis edilmiştir. Resmi senet içeriğine dahil edilen ve irtifak hakkının içeriğini ortaya koyan 07.12.1989 tarihli taahhüt senedine göre taşınmaz üzerine yat limanı ve yan üniteleri yapılarak işletmeye açılacaktır. Bu durumda tesis edilen irtifak hakkının Türk Medeni Kanununun 827. maddesinde düzenlenen üst hakkı olduğu kuşkusuzdur....
Hal böyle olunca mahkemece yapılması gereken iş; Çukurova Elektrik A.Ş. lehine irtifak tesis edilen yükümlü taşınmaza ait kayıt ve belgelerin irtifak hakkını ilk tesisinden itibaren gösterir şekilde getirtilmesi, irtifak hakkının terkini yönünde Tapu Sicil Müdürlüğü'ne yapılmış başvuru ya da Medeni Kanun'un 785. maddesi uyarınca açılmış bir davanın bulunup bulunmadığının, bu cümleden olarak irtifak hakkının kaldırılmasının söz konusu olup olmadığının taraflar ve lehine irtifak hakkı bulunan Çukurova Elektrik A.Ş.'den araştırılması; dava konusu 1 parselde fiili olarak irtifak hakkının kullanılmadığından bahisle davalılar tarafından terkin istemi ile yapılmış bir başvuru bulunmadığı takdirde, yukarıda açıklanan ilkeler uyarınca, bölünen taşınmaz üzerinde irtifakın devam ettiği gözönünde tutularak, bilirkişi kurullarından bu irtifak hakkının taşınmazın değeri üzerindeki olumsuz etkisini gözeten ek raporlar alınması ve kamulaştırma bedelinin bu şekilde tespiti olmalıdır....
Korkuteli Sulh Hukuk Mahkemesince, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 12. maddesinde ise "İrtifak haklarına ilişkin davaların, üzerinde irtifak bulunan taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde görüleceğinin" düzenleme altına alınarak kesin yetki kuralı öngördüğü, irtifak hakkının terkini ile yeniden dava dilekçesinde belirtilen şekilde irtifak hakkı tesisi talep edilen taşınmazın ise ... ili, ... ilçesi, ... mahallesinde bulunduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir. ... 5....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 22.10.2004 gününde verilen dilekçe ile irtifak hakkının terkini istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın açılmamış sayılmasına dair verilen 14.02.2008 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Davacı, 3561 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki davalı lehine tesis edilen irtifak hakkının terkini ve irtifak bedelinin tahsili isteğinde bulunmuştur. Yargılama aşamasında, 14.02.2008 tarihli oturumda Baş Hukuk Müşavirliğinden alınmış bulunan yetkiye dayanarak davanın takibinden vazgeçmiştir. Mahkemece, davanın takibinden vazgeçildiğinden söz edilerek davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiş, hükmü davacı temyiz etmiştir....
Dava, geçit irtifakının tapu kaydından terkini isteğine ilişkindir. Bilindiği gibi, geçit irtifakı taşınmazların leh ve aleyhlerine tesis edilen ve hak sahibine irtifakla yükümlü taşınmazdan sınırlı yararlanma, diğer bir anlatımla sadece geçmek için kullanma yetkisi veren bir irtifak türüdür. Yükümlü taşınmaz malikinin irtifak hakkının terkini için açacağı davada da yararlanan taşınmaz maliklerine davasını yöneltmesi gerekir. Somut olayda; davacı davasını Tapu Sicil Müdürlüğüne yöneltmiş, yargılama aşamasında yararlanan taşınmaz malikleri de davada yer almışlardır. Mahkemece irtifak hakkının terkinine karar verilmiş, ancak Tapu Sicil Müdürlüğünün davada pasif dava ehliyetinin bulunmadığı hususu gözardı edilmiştir. Bu husus doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan hükmün BOZULMASINA, 17.12.2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
Hal böyle olunca mahkemece yapılması gereken iş; Çukurova Elektrik A.Ş. lehine irtifak tesis edilen yükümlü taşınmaza ait kayıt ve belgelerin irtifak hakkını ilk tesisinden İtibaren gösterir şekilde getirtilmesi, irtifak hakkının terkini yönünde Tapu Sicil Müdürlüğü'ne yapılmış başvuru ya da Medeni Kanun'un 785. maddesi uyarınca açılmış bir davanın bulunup bulunmadığının, bu cümleden olarak irtifak hakkının kaldın!masının söz konusu olup olmadığının taraflar ve lehine irtifak hakkı bulunan Çukurova Elektrik A.ş.'den araştırılması; dava konusu 2 parselde fiili olarak İrtifak hakkının kullanılmadığından bahisle davalılar tarafından terkin istemi ile yapılmış bir başvuru bulunmadığı takdirde, yukanda açıklanan ilkeler uyannca, bölünen taşınmaz üzerinde İrtifakın devam ettiği gözönünde tutularak, bilirkişi kurullarından bu irtifak hakkının taşınmazın değeri üzerindeki olumsuz etkisini gözeten ek raporlar alınması ve kamulaştırma bedelinin bu şekilde tespiti olmalıdır....
Ancak somut olayda dalyan hakkı tapu kütüğünde bir irtifak hakkı olarak düzenlendiğinden Türk Medeni Kanununun irtifak hakkının terkinine ilişkin hükümlere göre hareket edilmesi gerekmektedir. Bilindiği gibi irtifak hakkı,bir eşya üzerinde hak sahibine o eşyadan yararlanma yetkisi sağlayan sınırlı bir ayni haktır. Ayni hak olarak herkese karşı ileri sürülebilen mutlak bir etkiye sahiptir. Fakat hak sahibine eşya üzerinde sınırlı bir hakimiyet sağlar. Bu sınırlı hakimiyet Türk Medeni Kanununun 718.maddesindeki mülkiyet hakkının sınırlandırılması sonucunu da doğurur. İrtifak hakkı Türk Medeni Kanununun 783.maddesi uyarınca sicildeki kaydın terkini ile sona erer. Terkin talebi yararlanan taşınmaz maliki tarafından yazılı olarak yapılır(TMK.1014). Terkin dışında, yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olması yüklü taşınmazın kamulaştırılması, sürenin sona ermesi halinde de irtifak hakkı son bulur....
Parsel 2) sayılı taşınmazın maliki olduğunu, taşınmazına kat karşılığı inşaat yaptırmak maksadıyla müteahhit Mustafa Avcı ile sözleşme yaptığını, ruhsat alınmadan önce müvekkilinin vekaleti ile hareket eden Mustafa Avcı'nın davalı kuruma irtifak hakkının terkini için müracaat ettiğini, cevabi yazı üzerine Niğde Belediyesinden yapı ruhsatı alındığını, müvekkilinin taşınmazı 1993'lü yılında Niğde Belediyesinden ihale ile satın aldığını, davalı tarafın irtifak hakkı kurarken belediyeye ne kadar ödeme yaptığının ya da yapmadığının irtifak hakkının ne zaman kaldırıldığının verilen dilekçelere karşı cevabi yazılarda belirtilmemiş olduğunu, 10 yıllık zamanaşımı bulunması nedeniyle bedel isteme hakkının zaman aşımına uğradığını, tüm bu sebeplerle ihtiyati tedbiren irtifak hakkının terkinine, müvekkilinin zamanında irtifak hakkı kurulmadığı ve kaldırılmadığından müvekkilinin taşınmazını aldığında boş, fiili olarak herhangi bir kullanım olmadığından herhangi bir irtifak bedeli de almadığından...
