(İİK, m. 72/3)Borçlu, belirtilen şekilde takipten önce veya sonra alacaklıya karşı bir menfi tespit davası açarak bu davayı kazanırsa, hakkındaki icra takibi iptal edilir ve borcu ödemekten kurtulur. Ancak, borçlu borcunu icra dairesine ödedikten sonra, artık menfi tespit davası açamayacaktır. Zira, borçlunun sırf borçlu olmadığının tespitinde, hukuki bir yararı yoktur. Bundan sonra, ödediği paranın geri alınması için bir dava açması söz konusu olur ki, bu da istirdat davasıdır (Hakan Pekcanıtez, Oğuz ..., Meral S. Özkan, Muhammet Özekes, İcra ve İflas Hukuku, s.156-164) 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK.)'nun 72 maddesi uyarınca yukarıda açıklanan şekilde menfi tespit davası açan borçlunun tazminat isteme hakkı vardır. Anılan maddenin 5. fıkrası aynen; “Dava borçlu lehine hükme bağlanırsa derhal takip durur. İlamın kesinleşmesi üzerine münderecatına göre ve ayrıca hükme hacet kalmadan icra kısmen veya tamamen eski hale iade edilir....
Maddesi ile 6102 sayılı TTK’nın 5/A maddesinin birinci fıkrasında yer alan “paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında” ibaresi “para olan alacak, tazminat, itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında,” şeklinde değiştirilmiştir. Ancak, yapılan değişiklik, 7445 sayılı Kanun’un 43/1-a maddesi uyarınca 1 Eylül 2023 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu nedenle, ...tarihine kadar ticaret mahkemeleri nezdinde açılacak itirazın iptali, menfi tespit ve istirdat davalarında zorunlu arabuluculuğa başvurulmasına gerek bulunmayacaktır. Tüm bu açıklamalardan sonra somut olayda; davanın kambiyo senedinden kaynaklanan menfi tespit istemine ilişkin olduğu, UYAP kayıtlarına göre davanın ......
a borçlu olmadığının tespitine" yazılmış ise de menfi tespit davasına konu icra takip alacaklısının davalı şirket olduğu ve bu yazımın maddi hatadan kaynaklandığı değerlendirilmekle; bu maddi hata HMK nun 304 maddesi uyarınca gerekçeli kararda hükmün altına şerh verilerek resen düzeltilmiştir. HÜKÜM: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere; 1-Davacı ... menfi tespit davasının kabulüne, davacının ......
Bunun için, takip devam ederken alacaklıya karşı menfi tespit davası açabileceği gibi, böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya karşı istirdat davası açabilir (Kuru, B.: İcra ve İflâs Hukukunda Menfi Tespit Davası ve İstirdat Davası, Ankara 2003, s. 233). Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse, menfi tespit davası icra takibinden önce sonuçlanmaz ve ihtiyati tedbir kararı verilmemiş olması (veya ihtiyati tedbir kararının kaldırılması) nedeniyle, (menfi tespit davası görülmekte iken) borç alacaklıya (davalıya) ödenmiş olursa, menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir (m.72/6); yani menfi tespit davası (kendiliğinden) istirdat davasına dönüşür; bu hâlde mahkeme menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam eder (Kuru, B: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara, 2017, s. 146)....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : MENFİ TESPİT, İPTAL VE TESCİL Taraflar arasındaki davadan dolayı Asliye Hukuk Hakimliğinden verilen 04.07.2013 gün ve 272-258 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmiş olmakla, dosya tetkik olunarak gereği düşünüldü. -KARAR- Davaya konu edilen 3 ada 319 parsel sayılı taşınmazın tedavüllü çap(tapu) kaydının Tapu Müdürlüğünden getirtilip evraka eklenmesi ve ondan sonra gönderilmesi için dosyanın yerel mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE, 21.01.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
İlk derece mahkemesi tarafından yapılan yargılama sonunda; " Dava açıldıktan sonra davalı vekili yapılan borç tahakkuk işleminin iptal edildiğini ileri sürerek iptal işlemine ilişkin evrakı sunmuştur. Dava açıldıktan sonra borç tahakkukunun iptal edildiği anlaşıldığından menfi tespit talebinin konusuz kaldığı anlaşılmakla bu hususta karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Davalının dava açılmasına sebebiyet verdiği anlaşıldığıdan menfi tespit talebi yönünden yargılama gideri ve vekalet ücretinin davalıya yüklenmesine karar vermek gerekmiştir...... Davacının şahsına bağlı sağlık, yaşam, isim gibi kanunen korunması gereken kişisel değerlerine bir tecavüz yapıldığı iddiası da mevcut değildir. Bu sebeple manevi tazminat isteğinin şartları oluşmadığı" gerekçesiyle 1- menfi tespit talebi konusuz kaldığından, bu hususta karar verilmesine yer olmadığına, 2- manevi tazminat isteminin şartları oluşmadığından reddine karar verilmiştir....
Elektrik dağıtım şirketinden hizmet alınmış olduğu, davalıdan hizmet alınmadığı bu sebeple davalıya söz konusu faturalar sebebiyle borçlu olunmadığından bahisle işbu menfi tespit davası açılmıştır....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2017/253 Esas KARAR NO : 2018/182 DAVA : Menfi Tespit DAVA TARİHİ : 20/04/2017 KARAR TARİHİ : 22/03/2018 Mahkememizde görülmekte bulunan Menfi Tespit davasının yapılan açık yargılamasının sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili tarafından mahkememize verilen dilekçede özetle: Davalının müvekkili hakkında ... vadeli 25000,00- euro bedelli bonodan dolayı alacaklı olduğunu bu bonoyu ... Bankası'na teslim ettiğini bononun bankada kaybedildiğini belirterek ... esas sayılı dosyada tazminat davası açtığını ... esasında da zayi sebebiyle bono iptali davası açtığını belirterek böyle bir bonodan dolayı borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı cevap dilekçesinde özetle: İş bu davanını derdest ... esas sayılı dava ile aynı olduğunu aynı bono hakkında menfi tespit davası söz konusu olduğunu derdestlik sebebiyle davanın reddine ve tazminat hükmedilmesini talep etmiştir....
Mahkemece davalı ... ... yönünden açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, tapu iptali ve tescil talebi yönünden davanın açılmamış sayılmasına, menfi tespit talebi yönünden ise dava tarihi itibariyle davacının davalıya 28.840,40 TL borçlu olduğunun tespitine dair verilen karar taraf vekillerinin temyiz istemi üzerine Dairemiz 04.11.2015 tarih ve 2014/10348 E.-2015/7058 K. sayılı ilamıyla, davacının tapu iptal ve tecsil istemi yönünden harç yatırılmadığından sadece açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekirken, husumetten reddine karar verilmesinin doğru olmadığı, miktarı belirtilen menfi tespit davasının kabul ve reddedilen kısım üzerinden taraflar yararına avukatlık ücret tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdir edilmesi gerektiği, ayrıca HUMK'nın 416, 417. HMK'nın 326. maddeleri uyarınca davanın kabul ve red oranına göre diğer yargılama masraflarının paylaştırılması gerektiği belirtilerek bozulmuştur....
Somut olayda, eldeki dava davalı tarafından davacı hakkında düzenlenen kaçak elektrik tutanağına dayalı tahakkuk ettirilen borç nedeniyle düzenlenen faturaya dayalı başlatılan icra takibinden dolayı menfi tespit istemine ilişkindir. .....tarihinde icra takibi başlatıldıktan sonra davalı tarafından .....tarihinde icra takibine dayanak yapılan fatura iptal edilmiştir. Her ne kadar davacı tarafından icra takibinde gönderilen ödeme emrine karşı .....tarihinde icra takibinin durdurulmasına karar verilmiş ise de, davanın açıldığı .....tarihinde icra takibinin derdest olması karşısında davacının elde ki menfi tespit davasını açmasında hukuki yararı bulunduğu kabul edilmiştir. İptal edilen faturadan kaynaklı davalının davacıdan herhangi bir alacağı bulunmamaktadır. Davalı tarafından takibe dayanak teşkil eden fatura iptal edildiği halde davalı vekili tarafından sunulan cevap dilekçesinde esasa ilişkin savunma yapılarak davanın reddi gerektiği savunulmuştur....
