"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki imar uygulaması sırasında davacı payına takdir edilen karşılığının artırılması davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın kabulüne dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtay'ca incelenmesi, davalı idare vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü: -K A R A R- Dava, imar uygulaması sırasında bedele dönüştürülen davacı payına takdir edilen karşılığın artırılması istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş; hüküm, davalı idare vekilince temyiz edilmiştir....
ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 29/11/2021 NUMARASI : 2020/397 Esas - 2021/751 Karar DAVA KONUSU : İmar Uygulamasından Doğan İpotek Bedel Artırım KARAR : Yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün istinaf incelemesi talep edilmiş olmakla, dairemizce dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul İli, Esenyurt İlçesi, Kıraç Mah. 440 parsel sayılı taşınmazın davalı idarece yapılan imar uygulaması nedeniyle bedele dönüştürülen kısmına takdir edilen bedelin artırılmasını talep ve dava etmiştir. Mahkemece davanın kabulü ile; 143.450,80- TL bedele hükmedilmiş olup, verilen karara karşı davalı idare vekilince istinaf yoluna başvurulmuştur. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartının yerine getirilmediğini, emsal seçimi ve değerlendirmesinin hatalı yapıldığını, belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürmüştür....
Davalı ... vekili, 2009 yılında ipotek kurulurken saptanan bedelin dava tarihi itibariyle parasal bir önemi kalmadığını, ipotek bedelinin günün koşullarına ve rayiç değerine göre yeniden saptanıp depo edilmek suretiyle davacının talebinin değerlendirilmesi gerektiğini, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, dava kabul edilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir. Davada kanuni ipoteğin terkini talep edildiğinden, terkin halinde ödenecek bedel davacının taşınmazına davalıya ait taşınmazdan imar parseli oluşturabilmek için kaç metrekare yer eklenmiş ise o miktardaki yerin dava tarihindeki rayiç değeri belirlenerek bu bedelin depo ettirilmesinden sonra ipoteğin kaldırılmasına karar verilmelidir....
Hükmü, davalılar vekili temyiz etmiştir. 19 ada 8 parsel sayılı taşınmazın, 08.11.1993 tarihli, 4049 yevmiye sayılı imar uygulaması işlemi sonucu davacı adına tescil olunduğu, aynı tarih ve yevmiye sayısı ile davalılar murisi ... lehine 6.949.000,00 ETL bedelle ipotek tesis edildiği, dosya içerisindeki ipotek dağıtım cetvelinin incelenmesinde; davacının 1019 parsel sayılı taşınmazın maliki iken yapılan imar uygulaması sonucu 19 ada 8 sayılı imar parselinin adına tescil olunduğu, m2’si 150.000,00 ETL olmak üzere 44.64 m2’ye tekabül eden 6.696.000,00 ETL ipotek bedeli karşılığında davalılar murisi lehine ipotek tesis edildiği, başka bir anlatımla terkini istenen ipotek şerhinin, imar işlemi sonucu konulmuş olduğu anlaşılmaktadır....
a aktarılıp, bu hisse karşılığında davacılar lehine 93.000,00 ETL'lik ipotek tesis edilmesi üzerine, imar uygulaması sırasında bedele dönüştürülen hisse için takdir edilen karşılığın arttırılması için, işbu davanın açıldığı anlaşılmıştır. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun geçici 6. maddesinde değişiklik yapan ve 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Yasanın 21. maddesi ile; “24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı Kanun hükümlerine göre yapılan imar uygulamalarından doğan ve ipotekle teminat altına alınanlar da dâhil olmak üzere her türlü alacak ve bedeller, borçlu idarelerce, ipotek veya uygulama tarihinden itibaren 3095 sayılı Kanunda belirtilen kanuni faiz oranı uygulanmak suretiyle güncellenerek ilgililerine ödenir.Bu hüküm devam eden davalarda da uygulanır” hükmü getirilmiş olup, söz konusu yasal düzenleme açıkça "ipotek borçlusunun" kamu idareleri olması haline ilişkin olup, 2981 sayılı Kanun hükümleri uyarınca yapılan imar uygulamalarında, ipotek borçlusunun belediye, valilik...
Dosyadaki belgelerin incelenmesinde; imar uygulaması sonucu oluşan 5832 ada 2 parselde davacıya 69 m2 pay verildiği, daha sonrada payının davalı lehine ... tarafından kamulaştırıldığı, ancak tapu kaydında davacı lehine davalı payı üzerine ipotek şerhi oluşturulmadığı anlaşılmıştır. İmar uygulamasını yapan ...nın, davacının payına düşen ve bedele dönüştürülen 69 m2 payı için davalıyı borçlandırdığı şuyulandırma cetvelinde gösterilmiş ise de, davalının taşınmazı üzerine ipotek şerhi konulmadığı anlaşılmıştır. Bedele dönüştürme işlemlerinde imar düzenlemesi yapan idarenin sorumluluktan kurtulabilmesi için; bedele dönüştürülen payı belli şahsın taşınmazına dahil etmesi ve dahil ettiği taşınmaz malikini de ipotek borçlusu yapması gerekir. Tapu kaydında davalının ipotek borçlusu yapıldığına dair herhangi bir kayıt mevcut değildir. Bu durumda ......
GEREKÇE; Dosya kapsamı, mevcut delil durumu, ileri sürülen istinaf sebepleri, istinaf sebepleri ile bağlılık ve kamu düzeni ilkesi dikkate alındığında; Arsa niteliğindeki taşınmaza imar uygulamasının tapuya tescil edildiği tarih değerlendirme tarihi olarak esas alınmak suretiyle tespit edilen ipotek bedelinin Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan yurt içi üretici fiyat endeksi tablosunun dava tarihine güncellenerek ipotek bedelinin artırılmasına karar verilmesi doğru olduğu gibi, işbu davanın adli yargının görevi içine girdiği ve bu tür davalarda uzlaşmanın dava şartı olmadığı, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 09/04/2008 tarih ve 2008/5- 300 Esas, 2008/308 Karar sayılı kararı uyarınca idarece imar uygulaması nedeniyle bedele dönüştürme işlemi ile ilgili usulüne tebligat yapılmadığı için hak sahiplerinin her zaman dava açma hakkı bulunduğu ve zamanaşımı yada hak düşürücü süre uygulanamayacağı , hükme esas alınan bilirkişi heyetinin K.K.'nun 15....
Alacaklı bu müddet içinde gelmediği veya gelip de kanunen makbul bir sebep beyan etmeksizin parayı almaktan ve ipoteği çözmekten imtina eylediği takdirde, borçlu borcunu icra dairesine tamamiyle yatırırsa icra mahkemesi verilen paranın alacaklı namına hıfzına ve ipotek kaydının terkinine karar verir. Bu karar tapu dairesine tebliğ edilerek ipotekli taşınmazın siciline geçilir” hükmünü içermektedir. İpoteğin, 2981 Sayılı İmar Kanunu gereğince, imar uygulaması sonucu oluştuğunun tespiti halinde, tarafların özgür iradesiyle düzenlenmiş ipotek akit tablosunun bulunmaması nedeniyle, İİK'nun 148 ve sonraki maddelerinde öngörülen nitelikte bir hukuki ilişkinin varlığından söz edilemeyeceği için, olayda İİK'nun 153/2. maddesinin uygulanması mümkün olmayacaktır. İcra dosyası içindeki tapu kaydı ile tapu sicil müdürlüğünün 18/02/2015 tarihli yazı cevabının incelenmesinden, ipoteğin, 2981 Sayılı İmar Kanunu gereğince, imar uygulaması sonucu tesis edildiğinin belirtildiği görülmektedir....
Gerekçe ve Sonuç Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza imar uygulamasının tapuya tescil edildiği tarih değerlendirme tarihi esas alınarak tespit edilen ipotek bedelinin Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi tablosu uygulanarak dava tarihine güncellenmek suretiyle ipotek bedelinin artırılmasına karar verilmesi doğru olduğu gibi 3194 sayılı İmar Kanun'nun (3194 sayılı Kanun) 17 nci maddesinin son fıkrası "Bu madddeye göre bedel takdirleri ve bu bedellere itiraz şekilleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun (2942 sayılı Kanun) hükümlerine göre yapılır" hükmü dikkate alınarak adli yargının görevli olduğu, dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre dava konusu taşınmazın davalı idarenin yetki ve sorumluluk alanında kaldığı ve husumetin doğru yöneltildiği, ipotek bedelinin artırılması davalarının hak düşürücü süreye tabi olmadığı, davanın niteliği gereği ıslahla bedel artırımı yapılabileceği anlaşıldığından...
Bu hüküm devam eden davalarda da uygulanır. " hükmü getirilmiş olup, söz konusu yasal düzenleme açıkça "ipotek borçlusunun" kamu idareleri olması haline ilişkin olup, 2981 sayılı Kanun hükümleri uyarınca yapılan imar uygulamalarında, ipotek borçlusunun belediye, valilik gibi kamu idareleri değil, şahıslar olması halinde bedele dönüşen hissenin düzenlemeye tabi tutulmasındaki amaç kamu hizmetine tahsis olmadığından, yukarıda bahsedilen yasal düzenlemenin dava konusu somut olayda uygulanma imkanı yoktur. Açıklanan nedenlerle davacı vekilinin karar düzeltme talebinin kabulüne, Dairemizin 30.04.2014 gün ve 2013/29326-2014/11906 sayılı bozma ilamının kaldırılmasına karar verildikten sonra yapılan incelemede; Dava, imar uygulaması sırasında bedele dönüştürülen davacı payı nedeniyle davacı lehine tesis edilen ipotek karşılığının arttırılması istemine ilişkindir. Mahkemece bilirkişi incelemeleri yaptırılmıştır....
