Hukuk Dairesinin 2023/756 Esas, 2023/591 Karar sayılı ve 29/03/2023 tarihli kararı ile Dairemizin 2022/1131 Esas, 2022/1221 Karar sayılı ve 26/04/2022 tarihli kararın da aynı yönde olduğu, Üst hakkı sözleşmesinin 7. maddesinde kira bedeli yerine irtifak hakkı bedeli geçeceği düzenlemesinin, 6. maddesinde kira bedellerinin irtifak hakkı bedeline dönüştürüldüğü düzenlemesinin bulunduğu, Taraflar arasında daha önce yapılan sözleşmelerin yerine geçmek üzere 24/07/2007 tarihinde bağımsız ve daimi üst hakkı kurma sözleşmesi yapılarak ilgili irtifak hakkının tapuya tescil edildiği, uyuşmazlığın kira sözleşmesinden değil üst hakkı kurulmasına ilişkin sözleşmeden kaynaklandığı ve icra takibinin irtifak hakkı bedeline yönelik başlatıldığı, Davacının taraflar arasında üst hakkı sözleşmesi bulunduğunu iddia ederek üst hakkına ilişkin irtifak bedelini talep ettiği, uyuşmazlığın üst hakkı sözleşmesinden kaynaklanması nedeni ile Asliye Ticaret Mahkemesinin görevli olduğu anlaşılmıştır....
Yasanın 4.maddesi kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesis edilebileceğini öngördüğüne göre, mülkiyet kamulaştırmasına ilişkin kuralların kısmen de olsa irtifak kamulaştırmaları hakkında da uygulanması gerekir. İrtifak hakkının tapuya tescil edilebilmesi için de taşınmazın tapuda kayıtlı olması zorunludur. İrtifakla ilgili kamulaştırma, taşınmazın zemininin mülkiyetine ilişkin bulunmadığından idarenin zilyet adına hareketle mülkiyeti tapu siciline onun lehine tescil ettirip üzerine irtifak tesisi imkanı da yoktur. ./.....
Türk Medeni Kanununun 826. maddesinde, "Bir taşınmazın maliki, üçüncü kişi lehine arazisinin altında veya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisi veren bir irtifak hakkı kurulabilir. Aksi kararlaştırılmış olmadıkça bu hak devredilebilir ve mirasçılara geçer. Üst hakkı, bağımsız ve sürekli nitelikte ise üst hakkı sahibinin istemi üzerine tapu kütüğüne taşınmaz olarak kaydedilebilir. En az otuz yıl için kurulan üst hakkı, sürekli niteliktedir." kuralına yer verilmiştir....
Ancak; 1)Dava konusu taşınmazın bulunduğu köyde 3402 sayılı Kadastro Kanununun 22/a maddesi uyarınca yapılan yenileme çalışmaları sonucu oluşan yeni tapu kaydı ile yeni kadastro krokisi ilgili Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüklerinden getirtilip, yeni duruma göre kamulaştırma konusu daimi ve geçici irtifak alanlarının ölçekli kroki üzerinde ayrı ayrı gösterilmesi için fen bilirkişisinden, kamulaştırma bedelinin yenileme sonrası oluşan yüzölçümlerine göre yeniden tespiti için ise bilirkişi kurulundan ek rapor alınması sağlanmadan, eksik incelemeyle ve infazda tereddüt oluşturacak şekilde eski parsel numarası üzerinden karar verilmesi, 2)Davacı idarece taşınmaz üzerinde 49 yıllık daimi ve müstakil nitelikli üst hakkı kurulması talep edildiği halde, daimi irtifak hakkı tesisine ilişkin hüküm kurulması, Doğru görülmemiştir....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: "Davanın KABULÜ ile; 1- 2942 sayılı Kanunun 30. maddesi uyarınca, Artvin İli, Ardanuç ilçesi İncilli Köyünde bulunan 125 ada 41 parsel sayılı taşınmazın 340,15 m² si üzerinde kurulması istenen müstakil ve daimi irtifak hakkı, 125,67 m2’si üzerinde 3 yıl süre için kurulması istenen geçici irtifak hakkı, aynı yer 134 ada 15 parsel sayılı taşınmazın 254,72 m² si üzerinde kurulması istenen müstakil ve daimi irtifak hakkı, 83,29 m2’si üzerinde 3 yıl süre için kurulması istenen geçici irtifak hakkı, aynı yer 136 ada 19 parsel sayılı taşınmazın 107,63 m² si üzerinde kurulması istenen müstakil ve daimi irtifak hakkı, 39,14 m2’si üzerinde 3 yıl süre için kurulması istenen geçici irtifak hakkı, toplam bedelinin, 23.920,00 TL olarak TESPİTİNE, 2- Davacı BOTAŞ lehine, dava konusu 125 ada 41 parselin, 24/03/2019 tarihli fen bilirkişi raporuna 1 nolu ekli krokide mavi renkle (IR) rumuzuyla gösterilen 340,15 m2 alanındaki kısmı üzerine MÜSTAKİL VE DAİMİ İRTİFAK...
Davalı, irtifak bedelini ödediklerini, tahsisin uzatılması için başvurduklarını beyan etmiştir. Mahkemece, davanın kabulüne dair verilen ilk kararın, davacı Hazine vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 05.10.2016 tarihli ve 2015/1085 Esas, 2016/7856 Karar sayılı ilamı ile "Dava, üst hakkının terkini ve üst hakkı bedelinin tahsili ve taşınmaz üzerindeki muhdesatın teslimi istemine ilişkindir. Mahkemece üst hakkının terkinine, bedel ödenmiş olduğundan karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, ancak muhdesatların teslimi istemi hakkında bir karar verilmemiştir. Davacının bu yöndeki temyiz isteminin kabulü ile bu istem hakkında olumlu veya olumsuz bir karar verilmek üzere kararın bozulması gerekmiştir. Diğer taraftan, davacı vekili temyiz dilekçesinde üst hakkının ......
Belirtilen nedenle; davacı idarenin usuli kazanılmış hakkı gözetilerek dava konusu taşınmaza dava tarihi olan 2015 yılı verileri esas alınmak suretiyle değer biçilmesi gerekirken, bu husus gözetilmeden 2014 yılı resmi verilerine göre değer biçen bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurulması, 2) Dava konusu taşınmazın bulunduğu köyde 3402 sayılı Kadastro Kanununun 22/ a maddesi uyarınca yapılan yenileme çalışmaları sonucu oluşan yeni tapu kaydı ile yeni kadastro krokisi ilgili Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüklerinden getirtilip, yeni duruma göre kamulaştırma konusu bilirkişisinden ek rapor alınmadan, eksik inceleme ile ve infazda tereddüt oluşturacak şekilde eski parsel numarası üzerinden hüküm kurulması, 3) Davacı idarece taşınmaz üzerinde daimi ve müstakil nitelikli üst hakkı kurulması talep edildiği halde, daimi irtifak hakkı tesisine ilişkin hüküm kurulması, Doğru görülmemiştir....
Sulh Hukuk Mahkemesi ise, öncelikle davalı ... şirketi adına tapuda tesis edilen üst hakkının tescili işleminin geçerli olup olmadığına karar verilmesi, buna göre sözleşme ile davacıya bırakılan bölümler üzerinde muarazanın giderilmesi talebi olduğu, ayrıca istenen ecrimisil bedeli de dikkate alındığında Asliye Hukuk Mahkemesinin görev alanına gireceği gerekçesiyle görevsizlik yönünde hüküm kurmuştur. Türk Medeni Kanunu 726-826 maddelerinde düzenlenen üst hakkı, başkasının taşınmazı üstünde veya altında inşaat yapma veya önceden yapılmış bir inşaatı koruma yetkisi sağla- yan ve bu inşaat üzerinde hak sahibine mülkiyet hakkı kazandıran bir irtifak hakkıdır. Üst hakkının sahibine, başkasına ait taşınmaz üzerinde veya altındaki binalar nedeniyle yararlanma hakkı sağladığı kuşkusuzdur. Dolayısı ile üst hakkı sahibi, hak kapsamındaki bir yer üzerinde Türk Medeni Kanununun 683.maddesinin mülkiyet hakkı sahibine tanıdığı yetkileri kullanabilir....
Nitekim 704. maddede taşınmaz mülkiyetinin konusu arasında üst hakkı sayıldığı gibi, üst hakkının kurulmasını düzenleyen 826. maddede "Bir taşınmaz maliki, üçüncü kişi lehine arazisinin altında veya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisi veren bir irtifak hakkı kurabilir" şeklinde üst hakkının konusu belirlendikten sonra 2. fıkrasında da bu hakkın devredilebileceği ve mirasçılara geçeceği, ayrıca son fıkrasında "bağımsız ve sürekli nitelikteki üst hakkının tapu kütüğüne taşınmaz olarak kaydedilmesi" öngörülmüştür. Keza en az otuz yıl için kurulan üst hakkının sürekli nitelikte olduğu vurgulanmıştır. Yürürlükten kaldırılan Medeni Kanun'un 751. maddesinde ise bu süre yirmi yıl olarak düzenlenmiştir. Bu yasal düzenleme karşısında üst hakkının da taşınmaz hükmünde olduğunun kabulü gerekir. Nitekim öğreti de bu görüştedir. Olayımıza gelince; mülkiyeti K... Belediyesi'ne ait İ......
Davacı kurum tarafından dava dilekçesiyle BOTAŞ Genel Müdürlüğünün 25/08/2014 tarih ve 86 sayılı kamulaştırma kararına istinaden 129 ada 89 parsel sayılı taşınmazdaki 2142,68 m2 yönünden mülkiyet kamulaştırması, 1219,28 m2'lik kısım yönünden 49 yıllık daimi üst hakkı, 1122,29 m2'lik kısım yönünden ise geçici irtifak hakkı kamulaştırmasının talep edildiği, az yukarıda özetine yer verilen ıslah dilekçesiyle bu sefer BOTAŞ Genel Müdürlüğünün 15/02/2016 tarih ve 25 sayılı kamulaştırma kararı gereğince yine 2142,68 m2'lik kısım yönünden mülkiyet, 570,68 m2'lik kısım yönünden 49 yıllık daimi irtifak, 43,52 m2'lik kısım yönünden 49 yıllık daimi irtifak hakkı kurulması, 745,22 m2'lik kısım yönünden ise geçici irtifak hakkı kurulması talep edilmiştir....
