İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ Mahkemece; davaya konu çek yapraklarının boş ve imzasız olduğu, bu durumda henüz TTK ve Çek Kanunu uyarınca unsurları tamam bir şekilde keşide edilmemiş, çek vasfında olmayan boş çek yapraklarının tedavüle konmuş sayılamayacağı, bu nedenle de çek hesabı sahibi davacının zayi nedeniyle iptal davası açamayacağı, ileride ele geçirenlerce doldurulup imzalanması ve hak iddia edilmesi halinde hesap sahibinin menfi tespit davası açma hakkı olduğu, TTK'nun hükümleri açık olup, zayi nedeniyle hasımsız çek iptali davası açma hakkının hamile tanındığı, hamile tanınan bu hakkın keşideci, hatta henüz boş çek yaprakları olması nedeniyle keşideci sıfatı bile olmayan, hesap sahibine tanımasının hukuka aykırı olacağı ayrıca keşide edilmiş olsa bile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 651/2. maddesine göre keşidecinin iptal davası açma hakkının bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hükme karşı davacı vekilince istinaf yasa yoluna başvurulmuştur....
Mahkemece, iddia ve tüm dosya kapsamına göre, anılan çek yapraklarının TTK 780. maddesinde değinilen zorunlu unsurları taşımadığını dolayısıyla kambiyo senedi vasfına haiz olamayacağından çek iptali davasına konu edilemeyeceği, ayrıca çek iptali davası açma hakkının TTK 757/1 maddesi gereğince yetkili hamile ait olduğu, davacıların, muhatabı çekleri ödemekten men edebilecekleri gibi murisin elinden rızası hilafına çıkan çekin bedellerinin kendilerinden talep edilmesi durumunda menfi tespit davası açma haklarının bulunması karşısında işbu davayı açmakta hukuki yararlarının bulunmadığı gerekçesiyle HMK 114/1-h ve 115/2 maddeleri uyarınca dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilmiştir. Kararı, davacılar vekili temyiz etmiştir. Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davacılar vekilinin tüm temyiz itirazları yerinde değildir....
Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre; henüz keşide edilmemiş çek vasfında olmayan tamamen boş çek yapraklarının tedavüle konmuş sayılamayacağı, ayrıca hesap sahibi tarafından zayi nedeni ile iptal davası açılamayacağı ve herhangi bir çekin iptalini isteme hakkının çekin hamiline ait olduğu, iddianın doğru olması ve boş çeklerin ele geçirenlerce imzalanıp doldurulması sonrasında çeke dayalı hak iddia edene karşı menfi tespit davası açılabileceği, bu durumda boş çek yapraklarına dayanarak iptal isteminde bulunmakta ve böyle bir dava açmakta davacının hukuki yararı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir....
İNCELEME VE GEREKÇE: Dava, hukuki niteliği itibariyle TTK'nın 818/s madde hükmü delaletiyle, aynı kanunun 757.madde hükümlerinde belirtilen zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir.Tüm dosya kapsamı incelenip birlikte değerlendirildiğinde; keşideci tarafından imzalanmamış boş çek yapraklarının TTK.nun 780 'nci maddesindeki anlamda "çek" vasfında olmadığı ve bu nedenle çekin zayii olması nedenine dayalı TTK.nun 759/1 maddesinin somut olayda uygulanma imkanının bulunmadığı arıca TTK'nın 757/1 maddesine göre kıymetli evrakın iptalini ancak evrak üzerinde hak sahibi olan lehtar veya yetkili hamilin isteyebileceği, davacının çek yapraklarında keşideci olduğu, keşidecinin ise hamilin ortaya çıkmasından sonra ancak menfi tespit veya istirdat davası açabileceği, davacının çek hamili sıfatının bulunmadığı, keşideci sıfatı ile kıymetli evrakın iptali davası açtığı, keşideci olan davacının kıymetli evrakın iptali davasını açma ehliyeti bulunmadığı ------Karar sayılı ilam) sonuç ve vicdani kanaatine...
Bankası'nda bulunan hesabına ait aldığı 5651 numara ile başlayıp 5675 numaraya kadar devam eden toplam 25 adet çek koçanını kaybettiğini, bu çek yapraklarının kötü niyetli üçüncü şahısların eline geçmesi ve doldurularak kullanılması hallerinde mağduriyetinin söz konusu olacağını ileri sürerek, toplam 25 adet çek yaprakları ile ilgili olarak bankaca ödeme yapılmaması için tedbir kararı verilmesini talep etmiştir....
Bankası Sıracevizler Şubesi, ... seri numaralı boş çek yapraklarının kaybolduğunu, çek yapraklarının yerinde bulunmadığının 07/04/2022 tarihinde fark edildiğini, aramalara rağmen çek yapraklarının bulunamadığını, müvekkiline ait çek yapraklarının boş bir şekilde kaybolduğunu, zayi olan çeklerin üçüncü şahısların eline geçme ihtimali bulunduğunu, müvekkilinin zarara uğramaması için bu davayı açtıklarını, açıklanan tüm nedenlerle çeklerin 3. Kişilere ödenmemesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilerek ilgili bankaya müzekkere yazılmasını, çeklerin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2022/518 Esas KARAR NO : 2022/647 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 01/08/2022 KARAR TARİHİ : 03/08/2022 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının dosya üzerinden yapılan incelemesi sonununda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ... Antalya şubesi müsterisi ... İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi' nin ... nolu hesabına bağlı olarak talep edilen ... çek karnesinin tüm aramalara rağmen bulunamadığını, anılan çeklerin tespit edilemeyen bir nedenle kaybolduğunu, anılan çeklerin ödenmemesi için tedbir kararı verilerek çeklerin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Somut olayda; davacı bankanın hamil sıfatının bulunmadığı, bu nedenle çeklerin iptalini isteyemeyeceği, bu hususun Yargıtay kararlarında da belirtildiği (bkz. Yargıtay 11.Hukuk Dairesi'nin 2016/429 E., 2017/3300 K. Sayılı ve 2015/10531 E., 2016/4708 K....
Şubesi'ne ait ... nolu çekin çalındığını belirterek çekin zayi nedeniyle iptali ile ödeme yasağı kararı verilmesini talep ve iddia etmiştir. Mahkemece, iddia ve dosya kapsamına göre, çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmadığı gibi, çekin gasp edilmesi, çalınması veya kaybedilmesi sebebiyle iptalinin istenemeyeceği, yasal düzenleme kapsamında keşideci tarafından muhatabın ödemeden men edilmesi imkanının da kalmadığı, boş çek yapraklarının doldurulması suretiyle ibraz edilmesi halinde hak talep eden hamile karşı İİK'nın 72. maddesi kapsamında menfi tespit davası açma imkanının mevcut olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir....
Keşidecinin iptal davası açma hakkı olmadığı gibi boş çek yapraklarının kıymetli evrak vasfınada haiz olmadıkları da göz önünde bulundurulduğunda; Netice olarak keşideci olan davacıların kıymetli evrak vasfını kazanmamış boş çek yapraklarını içeren çek karnesi yönünden TTK 651 .madde uyarınca hak sahipliği bulunmadığından ve ayrıca çek yapraklarının boş olması nedeniyle çek vasfı oluşmadığından, boş çek yapraklarının iptali için TTK'nun 757 vd. Maddeleri gereğince iptal davası açma hakkı da bulunmadığından davanın reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir....
a ait müvekkili adına olan çeklerin çalındığını, çalınan boş çek yapraklarının çalan kişi veya ciro edeceği başka kişilerce doldurulup kullanılması durumunda ağır ölçüde mağduriyetinin oluşacağını ileri sürerek anılan boş çek yapraklarının doldurulup kötü amaçlı kullanılmasının önlenmesi bakımından ödeme yasağının konmasını ve buna bağlı olarak da tüm boş çek yapraklarının iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre, dava konusu iptali istenen boş çek yapraklarının kambiyo senedi vasfı taşımadığı gibi 6102 sayılı TTK'nın 780. maddesinde yazılı unsurları ihtiva etmediğinden TTK'nın 818/S maddesi yollamasıyla TTK'nın 757. maddesi gereğince dava açılmasında davacının hukuki yararı bulunmadığı, TTK'nın 757 ilâ 763 ve 764. maddesi kapsamında zayi nedeniyle çek iptali davasını açma yetkisi yetkili çek hamilinde olup, keşidecinin zayi nedeniyle çek iptali davası açma hakkı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir....
