İNCELEME ve GEREKÇE: Dava, TTK'nın 818/1-s 757-765. madde hükümlerine göre açılmış zayi nedeniyle çekin iptali istemine ilişkindir.Türk Ticaret Kanununun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir.Tüm dosya kapsamı ve davacının iddiası ile dava konusu çekin davacının çek hesabına ait olduğu ve davacının işbu davayı keşideci (hesap sahibi) sıfatı ile açtığı anlaşılmıştır (hamil sıfatı ile açmadığı anlaşılmıştır). Mahkememizce de benimsenen birçok yerleşik Yargıtay kararında belirtildiği gibi TTK nun 651. maddesinde genel hüküm ve özel hüküm niteliğindeki TTK. nun 818/s maddesi yollamasıyla 757. maddesi uyarınca ancak hamilin zayi nedeniyle çek iptal davası açabileceği ve keşideci olan davacının dava açma (aktif husumet) ehliyeti olmadığı anlaşılmıştır....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2021/268 Esas KARAR NO : 2021/313 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 23/03/2021 KARAR TARİHİ : 26/03/2021 KARARIN YAZILDIĞI TARİH : 26/03/2021 Davacı...vekili tarafından açılan çek iptali davası hasımsız olması nedeniyle duruşma açılmaksızın dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı...mahkememize vermiş olduğu dava dilekçesi ile, ... Bankası ... Şubesine ait hesabına kayıtlı ... çek numaralı boş çekini zayi ettiğini, tüm aramalarına rağmen çekine ulaşamadığını bu nedenle söz konusu çekin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Dava zayi nedeniyle çek iptal davasıdır. TTK' nun 757 maddesi delaletiyle 818/s maddesi gereği çek iptali davasını çek hamili açabilir. Keşidecinin zayi nedeniyle çek iptali davası açma hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle koşulları oluşmayan davanın reddine karar vermek gerekmiş ve aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir.TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir. HMK nun DAVA ŞARTLARININ İNCELENMESİ başlıklı 115. maddesi; "(1) Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO:2023/552 Esas KARAR NO:2024/501 DAVA: Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ: 02/08/2023 KARAR TARİHİ: 22/05/2024 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, DAVA:Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili ------ numaralı hesabı üzerinden keşide edilen ----- tarihinde boş olarak kaybolan çekin zilyedidir. Müvekkilin zilyedi olduğu iş bu çek kaybedildiğini belirterek ödeme yasağı konularak çekin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. DELİLLER VE GEREKÇE :Davacı zayi nedeniyle çekin iptalini talep etmiş ise de; Zayi nedeniyle çek iptal davası açma hakkı yerleşmiş Yargıtay kararları ile ve kesinlikle sadece çekin hamiline aittir. Keşidecisinin iptal dava açma hakkı bulunmamaktadır....
Bu açıklamalar uyarınca somut olaya gelindiğinde; dava dilekçesi ve ekindeki çek fotokopisinden davacının, zayi nedeniyle iptali istenilen çekin keşidecisi olduğu anlaşılmaktadır. Yasa hükümleri gereğince çek hesabı sahibi olan keşideci zayi nedeniyle çek iptali davası açamayacağı gibi bu çekler nedeniyle ödemeden men kararı verilmesini de isteyemeyeceği kuşkusuz olup, ayrıca her ne kadar davacı tarafından çek altındaki imzanın davacı şirket yetkilisine ait olmadığından bahisle çekin iptali talep edilmiş ise de; söz konusu iddianın hasımsız olarak açılan çek iptali davasında dinlenme olanağı bulunmadığı da gözetilerek davanın reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir.TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
Şti., ciro yoluyla hamili müvekkil şirket olan çekin zayi edildiğini, söz konusu çek hakkında ödeme yasağı verilmesini ve iptaline karar verilmesini talep etmiştir. İşbu dava; zayii (kaybetme) nedeniyle kıymetli evrakın bir çeşidi olan kambiyo senedi (çek) iptali davasıdır. Türk Ticaret Kanununun 645–849. maddeleri arasındaki üçüncü kitapta kıymetli evrak düzenlenmiştir. TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
