diğer tarafın usulüne uygun olarak tutulan ticari defterlerinin, ilgili hususta hiçbir kayıt içermemesi hâlinde ticari defterlerin sahibi lehine delil olarak kullanılamayacağı belirtilmiştir....
Sayılı ilamında da ticari defterlerin delil kabiliyeti "...6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) hükümlerine göre: Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir (HMK 222/1). Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır (HMK 222/2). şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması ve defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerektiği ise üçüncü fıkrada düzenlenmiştir....
Hukuk Muhakemeleri Kanununun ticari defterlerin ibrazı ve delil olması başlıklı 222. Maddesi; MADDE 222 - (1) "Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. (2) Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır. (3) İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. (Ek cümle:22/7/2020-7251/23 md.)...
Maddesinin 5. fıkrası, "Taraflardan biri tacir olmasa dahi, tacir olan diğer tarafın ticari defterlerindeki kayıtları kabul edeceğini belirtir; ancak karşı taraf defterlerini ibrazdan kaçınırsa, ibrazı talep eden taraf iddiasını ispat etmiş sayılır." şeklindedir.Mahkemece dayanılan deliller kapsamında; davalı tarafa şirketlerine ait 2014 yılı ticari defterlerin incelenmek üzere sunulması için iki haftalık kesin süre verilmiş olup belirtilen sürede istenen ticari defterlerin sunulmaması halinde delil bildirme hakkından vazgeçilmiş sayılacağı ihtarını şerhini içerir tebligatın Tebligat Kanununun 35. maddesi gereğince usulünce tebliğ edildiği anlaşılmaktadır. Ancak, 6100 sayılı Kanunun 222. maddesinin 5. fıkrasındaki ibareleri içermeyen bu tebligatın, ilgili şerhte belirtilen ihtar sonucunu doğurması mümkün bulunmamaktadır....
Davalının ticari defterlerinde dava konusu fatura kayıtlarına rastlanmamıştır. 6100 sayılı HMK’nın 222. maddesinde ticari defterlerin delil olmasının koşulları düzenlenmiş olup, anılan madde hükmü gereğince; ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması ve bunun yanında diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya ilgili hususta hiç bir kayıt içermemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. Maddeden de anlaşılacağı üzere hükümde belirtilen tüm koşullar gerçekleşmedikçe ticari defterlerin sahibi yararına delil olma niteliği ve dolayısıyla hükme dayanak teşkil etme gücünü kazanması mümkün değildir....
ın ayrıntılı ve gerekçeli raporunda özetle; davalı şirket adresinde inceleme yapıldığı, davalı şirkete ait 2018 yılına ait ticari defterlerin mevcut olduğu, 2017 ve öncesi yıllara ait defterlerin bu adreste bulunmadığının bilirkişiye sözlü olarak beyan edildiği, davalının 2018 yılına ait defterlerinin TTK ilgili hükümleri yönünden usulüne uygun tutulduğu, açılış ve kapanış tasdiklerinin zamanında yapıldığı, defterlerin delil niteliği taşıdığı, 2018 yılında yapılan defter incelemesi sonucu davacı şirket adına kayıtlı herhangi bir kayda rastlanamadığı, yevmiye defteri kayıtlarında 01/01/2018 tarihinde açılış fişi kayıtlarında davacı firmaya ait herhangi bir borç/alacak bakiyesinin bulunmadığının tespit edildiği belirtilmiştir....
Mahkememizce tarafların ticari defter ve kayıtları üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiştir. SMMM bilirkişinin 02/09/2022 tarihli raporunda özetle: "Davacıya ait defterlerin tasdiki zorunlu defterlerden olduğu, 2020 yılı ilgili dönemlere ait defterlerinde elektronik deftere tabi olduğu dönem içi e defter beratları T.T.K'nun 64. İle 213. sayılı V.U.K.'nun 220. ve 222.inci maddelerinde öngörülmüş olan esaslara uygun olarak yaptırılmış olduğu defterlerin kayıtlama sistemi olarak Tek Düzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği'ne ve Muhasebe İlke ve Kurallarına uygun olarak tutulmuş olduğu, tutulması zorunlu diğer defterlerin birbirlerini doğruladığı, Davacıya ait muavin defter incelemesinde; sunulmuş olan defterlerden 18.11.2020 tarihinde bakiyenin 12.010,50 TL....
Madde 83- (1): "Ticari uyuşmazlıklarda mahkeme, yabancı gerçek veya tüzel kişi bile olsalar, tarafların ticari defterlerinin ibrazına, resen veya taraflardan birinin istemi üzerine karar verebilir." Ticari defterler, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 222 ve devamı ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 64 ve devamında açıkça düzenlenmiştir. Ticari defterlere anılan Kanun'larda delil olarak hüküm ve sonuç bağlanmıştır. Tacirler, Türk Ticaret Kanunu'nun amir hükmü uyarınca ticari defter tutmak zorundadır. Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir (HMK. m. 222/1). Yine Türk Ticaret Kanunu madde 83/1'de ticari uyuşmazlıklarda Mahkemenin ticari defterlerin re'sen ibrazına karar verebileceği, Mahkeme re'sen ticari defterlerin ibrazına karar vermese dahi taraflardan birinin istemi üzerine ticari defterlerin ibrazına Mahkemece karar verilebileceği hüküm altına alınmıştır....
Maddesinde kararında belirttiği “Davalı tarafa ticari defterlerin bulunduğu adres ve iletişim bilgilerini bildirmesi için 2 haftalık süre verilmesine karar verilmiştir.” Ancak Davalı taraf 2 haftalık süre içerisinde ticari defterlerin bulunduğu adres ve iletişim bilgilerini 2 haftalık süre geçmesine rağmen bildirmediği için ticari defter incelemesi yapılamamıştır. Yukarıdan beri yapılan açıklamalar kapsamında Davacı'nın takip tarihi itibari ile davalıdan 9.023,19 TL alacaklı olduğu, bu alacağı takip tarihinden itibaren ticari faiz yürütülmesi ve davacının %20 inkar tazminat hususunda mahkeme takdirinde olduğu sonuç ve kanaat bildirilmiştir. Bilirkişi raporu taraflara ayrı ayrı tebliğ edilmiştir. Tüm dosya kapsamı birlikte incelendiğinde, ticari defterlerin kanıt olması, bu defterlerin Ticaret Kanunu'nun öngördüğü şartlar içinde tacirin lehinde veya aleyhinde olarak kullanılması ve ticari bir uyuşmazlığında hükme esas teşkil etmesidir....
Ticari defterlerin ibrazı ve delil olması başlıklı HMK'nun 222. maddesinde " (1) Mahkeme, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir. (2) Ticari defterlerin, ticari davalarda delil olarak kabul edilebilmesi için, kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulmuş, açılış ve kapanış onayları yaptırılmış ve defter kayıtlarının birbirini doğrulamış olması şarttır. (3) İkinci fıkrada belirtilen şartlara uygun olarak tutulan ticari defter kayıtlarının sahibi ve halefleri lehine delil olarak kabul edilebilmesi için, diğer tarafın aynı şartlara uygun olarak tutulmuş ticari defterlerindeki kayıtların bunlara aykırı olmaması veya diğer tarafın ticari defterlerini ibraz etmemesi yahut defter kayıtlarının aksinin senet veya diğer kesin delillerle ispatlanmamış olması gerekir. (Ek cümle:22/7/2020-7251/23 md.)...
