Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki tasarrufun iptali davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın görev yönünden reddine dair verilen hükmün süresi içinde davalı borçlular vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü: -K A R A R- Davacı Banka vekili, davalı borçlular ... Elekt. Mekanik İnş.Taah.San.Tic. AŞ ve ... aleyhine icra takibi yaptıklarını, borcu karşılayacak mal bulunamadığını ileri sürerek borçluların dava konusu taşınmazlarını diğer davalılara satışına ilişkin tasarrufun iptalini talep etmiştir. Mahkemece, davanın genel kredi sözleşmesinden kaynaklandığı gerekçesi ile dava dilekçesinin görev yönünden reddine karar verilmiş hüküm davalı borçlular vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava, İİK.277 ve devamı maddelerine dayanılarak açılmış tasarrufun iptali istemine ilişkindir....
Mahkemece borçlunun murisleri .... miras kalan taşınmazdaki hissesi üzerine haciz şerhi konulmasına rağmen paraya çevirme işlemi yapılıp alacağın tahsili sağlanmadan önce bu davanın açıldığı, tasarrufun iptali davasının ön koşulunun gerçekleşmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı alacaklı vekilince temyiz edilmiştir. Dava, İİK'nun 277. vd. maddelerine dayalı olarak açılan tasarrufun iptali istemine ilişkindir. Mahkemece borçluya murislerinden kalan taşınmaz hissesine haciz konulduğu, alacağın bu yolla tahsilinin sağlanmadığı, dava önkoşulunun gerçekleşmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de varılan sonuç dosya içeriğine uygun düşmemektedir. İİK'nun 277 vd. maddelerince açılan iptal davalarının dinlenebilmesi için kesin (İİK.m.143) ya da geçici (İİK.m.105) aciz belgesinin varlığı dava koşuludur....
Ancak bu maddelerde iptal edilebilecek bütün tasarruflar sınırlı olarak sayılmış değildir. Kanun, iptale tabi bazı tasarruflar için genel bir tanımlama yaparak hangi tasarrufların iptale tabi olduğu hususunun tayinini hakimin takdirine bırakmıştır (İİK.md.281 ). Bu yasal nedenle de davacı tarafından İİK.nun 278, 279 ve 280. maddelerden birine dayanılmış olsa dahi mahkeme bununla bağlı olmayıp diğer maddelerden birine göre iptal kararı verebilir ( Y.H.G.K.25.11.1987 Tarih, 1987/15-380 Esas ve 1987/872 Karar sayılı ilamı ). Mahkemece İİK’nın 278. maddesi uyarınca yapılan tasarrufun, haciz veya aciz yahut iflastan evvelki iki sene içinde kalmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş ise varılan sonuç dosya kapsamına uygun düşmemektedir....
Keza İİK.nun 280.maddesinde malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun alacaklılarına zarar vermek kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu mali durumu ve zarar verme kastının işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hallerde tasarrufun iptal edileceği hususu düzenlendiğinden yapılan işlemde mal kaçırma kastı irdelenmeli, öte yandan İİK.nun 279. maddesinde de iptal nedenleri sayılmış olup bu maddede yazılan iptal nedenlerinin gerçekleşip gerçekleşmediği de takdir olunmalıdır. Somut uyuşmazlıkta; mahkemece taşınmazın değeri yönünden alınan raporlara göre değerinin çok altında satışının yapıldığı, bu durumda İİK.'nun 278/III-2. maddesi şartlarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de varılan sonuç dosya kapsamına uygun düşmemektedir. Davalı borçlu ... 28/04/1987 tarih ve 354 sayılı tapu tahsis belgesi gereğince kendisine ait olan ... İli, ... İlçesi, ......
Keza İİK.nun 280.maddesinde malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun alacaklılarına zarar vermek kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu mali durumu ve zarar verme kastının işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hallerde tasarrufun iptal edileceği hususu düzenlendiğinden yapılan işlemde mal kaçırma kastı irdelenmelidir. Öte yandan İİK.nun 279.maddesinde de iptal nedenleri sayılmış olup bu maddede yazılan iptal nedenlerinin gerçekleşip gerçekleşmediği de takdir olunmalıdır. İİK.nun 280.maddesinde malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun alacaklılarına zarar vermek kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu mali durumu ve zarar verme kastının işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hallerde tasarrufun iptal edileceği hususu düzenlenmiştir....
İik m.280 yönünden yapılan incelemede; Dava dilekçesinde iptal sebebi İİK'nun hangi maddesine dayandığı açıkça belirtilmemişse de, dilekçe içeriğinden yapılan tasarrufun alacaklıya zarar verme kastından dolayı iptal (iik m.280) nedenine dayandığı anlaşılmıştır. Davacı vekili , dilekçesinde takip tarihinden 3 ay önce tasarrufun yapıldığını , tasarrufun tarafları arasında daha evvel icra takip işlemlerinin yapıldığı ,bu nedenle taraflar arasında ticari ilişki olduğunu ve ticari ilişki dolayısıyla birbirlerini yakinen tanıdıklarını ,tasarrufun mal kaçırma amacıyla yapıldığını iddia etmişse de , bahse konu icra takibi dosyasında yapılan incelemede tasarrufun tarafları arasında yapılan icra takip işlemi olmadığı gibi ,taraflar arasında icra takip işlemi olsa bile bunun tek başına tasarrufun zarar verme kastıyla yapıldığı anlamına gelmeyeceği ,bu nedenle ispat külfeti üzerinde olan davacının iddiasını ispat edemediği" görüşünden hareketle davanın reddine karar verilmiştir....
Dolayısıyla dördüncü kişi davaya dahil edilmeden bu kişi aleyhine tasarrufun iptali ve satış kararı verilemez. Davacı alacaklı iptal davasını malı üçüncü kişiden devralan dördüncü kişiye yöneltirse, bu kişinin kötü niyetli olduğunu yasal kanıtlarla ispatlamak zorundadır. Çünkü iptal davası iyiniyetli (TMK m. 3/1) kişilerin haklarını etkilemez (İİK m. 282/son cümle). Tasarrufun iptali davası sırasında davanın tarafı olan üçüncü kişi dava konusu taşınmazı devreder ise iptal davası kendiliğinden bedele dönüşür, iptal davasının konusunu üçüncü kişinin elinden çıkardığı malın yerine geçen değer (bedel) oluşturur (İİK m. 283/2). 16. İİK’nın 281. maddesinin 2. fıkrası gereğince alacaklının talebi üzerine davaya bakan mahkemece tasarrufların konusunu oluşturan mallar hakkında ihtiyati haciz kararı verilebilir. İİK’nın 281. maddesinin 2. fıkrasında öngörülen ihtiyati haciz İİK’nın 264 ve devamı maddelerinde düzenlenen ihtiyati hacizden farklıdır....
Dava İİK'nın 277 ve devamı maddeleri uyarınca açılan tasarrufun iptali isteğine ilişkindir. İİK'nın 277 ve devamı maddelerinde düzenlenen tasarrufun iptali davalarında amaç, borçlunun haciz yada iflasından önce yaptığı ve aslında geçerli olan bazı tasarrufların geçersiz ya da "iyiniyet kurallarına aykırılık" nedeniyle alacaklıya karşı sonuçsuz kalmasını ve dolayısıyla o mal üzerinden cebri icraya devamla alacağın tahsilini sağlamaktır. Davacı, iptal davası sabit olduğu takdirde, tasarruf konusu mal üzerinde cebri icra yolu ile hakkını almak yetkisini elde eder ve tasarruf konusu taşınmaz mal ise, davalı üçüncü şahıs üzerindeki kaydın düzeltilmesine gerek olmadan o taşınmazın haciz ve satışını isteyebilir. Bu yasal nedenle iptal davası, alacaklıya alacağını tahsil olanağını sağlayan, nisbi nitelikte yasadan ... bir dava olup; tasarrufa konu malların aynı ile ilgili değildir. Bu davanın önkoşulu, borçlu hakkında alınmış kesin veya geçici aciz belgesinin (İİK m. 277) bulunmasıdır....
Dava İİK'nun 277 ve devamı maddelerine dayalı olarak açılan tasarrufun iptaline ilişkindir. 1-İİK'nun 277 ve izleyen maddelerinde düzenlenen tasarrufun iptali davalarında amaç, borçlunun haciz yada iflasından önce yaptığı ve aslında geçerli olan bazı tasarrufların geçersiz ya da "iyiniyet kurallarına aykırılık" nedeniyle alacaklıya karşı sonuçsuz kalmasını ve dolayısıyla o mal üzerinden cebri icraya devamla alacağın tahsilini sağlamaktır. Davacı, iptal davası sabit olduğu takdirde, tasarruf konusu mal üzerinde cebri icra yolu ile hakkını almak yetkisini elde eder ve tasarruf konusu taşınmaz mal ise, davalı üçüncü şahıs üzerindeki kaydın düzeltilmesine gerek olmadan o taşınmazın haciz ve satışını isteyebilir (İİK.md.283/1). Bu yasal nedenle iptal davası, alacaklıya alacağını tahsil olanağını sağlayan, nispi nitelikte, yasadan doğan bir dava olup; tasarrufa konu malların aynı ile ilgili değildir....
Yapı Kooperatifinin temyiz itirazlarının incelenmesinde; Dava İİK’nın 277 vd maddelerine dayalı olarak açılmış tasarrufun iptali istemine ilişkindir. İcra ve İflas Kanununu 282. maddesi gereğince iptal davaları borçlu ve borçlu ile hukuki muamelede bulunan veya borçlu tarafından kendilerine ödeme yapılan kimseler ile bunların mirasçıları aleyhine açılır. Ayrıca, kötüniyetli üçüncü şahıslar hakkında da iptal davası açılabilir. Somut olayda davalı gösterilen S.S ... Yapı Kooperatifinin kendi üyesi olan davalı ...’nın talimatı üzerine dava konusu yerleri davalı ...’ya devrettiği konusunda taraflar arasında bir ihtilaf bulunmamasına göre S.S ... Yapı Kooperatifinin davada pasif dava ehliyeti yoktur. Bu nedenle S.S ......
