Bilindiği üzere, öncesi boş (hali) ya da ham toprak olan taşınmazların 20 yılı aşkın süre ile ekonomik amaca uygun şekilde ve malik sıfatı ile kullanılması halinde zilyedince iktisabı mümkün olmakla beraber, evveliyatı taşlık, kayalık, çalılık ve benzeri nitelikte olan yerlerin imar ve ihya edilmeksizin zilyetlik yoluyla iktisabı olanaksızdır. Bu nedenle, tescili istenilen yerin önceki niteliğinin belirlenmesi zorunludur. Böyle olduğu halde, mahkemece dava konusu taşınmazın öncesinin 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 17. maddesi gereğince imar-ihyaya muhtaç yerlerden olup olmadığı üzerinde durulmamış, diğer taraftan bir taşınmazın evveliyatını, kullanım süresi ile niteliğini ve taşınmaz imar ihyaya muhtaç yerlerden ise üzerindeki imar-ihya işlemlerinin tamamlandığı tarihi en iyi belirleme yöntemi hava fotoğraflarının incelenmesi olduğu halde, hava fotoğraflarından usulünce yararlanılmamış ve mahalli bilirkişi ve tanık beyanlarının doğruluğu hava fotoğrafları ile denetlenmemiştir....
Ne var ki, mahkemece çekişmeli taşınmazın öncesinin ne olduğu yöntemince araştırılmamış ve dava konusu taşınmazın öncesinin 3402 sayılı ... Kanunu'nun 17. maddesi gereğince imar-ihyaya muhtaç yerlerden olup olmadığı üzerinde durulmamıştır. Ayrıca, bir taşınmazın evveliyatını, kullanım süresi ile niteliğini ve taşınmaz imar-ihyaya muhtaç yerlerden ise üzerindeki imar-ihya işlemlerinin tamamlandığı tarihi en iyi belirleme yöntemi hava fotoğrafları olduğu halde somut olayda hava fotoğraflarından da yararlanılmamıştır. Böylesine eksik ve yetersiz bir incelemeye dayalı olarak karar verilemez....
mühendisi bilirkişisinden, komşu parseller ile hava ve uydu fotoğraflarından yararlanılmak suretiyle, taşınmazın evveliyatının ne olduğunu ve zirai faaliyete konu olup olmadığını, toprak yapısını, eğimini, bitki örtüsünü, tarımsal niteliğini ve üzerindeki zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğünü, ekonomik amaca uygun tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadığını, zilyetlikle mülk edinilebilecek yerlerden olup olmadığını, komşu taşınmazlarla karşılaştırmalı şekilde açıklayan, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş renkli fotoğraflarını da içerir ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiden çekişmeli taşınmaz bölümünün kadastro paftasındaki konumunun bilgisayar programı aracılığıyla uydu ve hava fotoğraflarına aktarılması suretiyle, haritaların ait oldukları yıllara göre taşınmazın niteliğini, imar-ihyaya konu olup olmadığını, olmuş ise imar-ihyaya en erken ne zaman başlanıldığını...
Bu nedenle de, tescili istenilen yerin önceki niteliğinin belirlenmesi zorunludur. Ne var ki, mahkemece çekişmeli taşınmazın öncesinin ne olduğu bir diğer ifade ile dava konusu taşınmazın ... sırasında hangi nedenle tescil harici bırakıldığı araştırılmamış, dava konusu taşınmazın öncesinin 3402 sayılı ... Kanunu'nun 17. maddesi gereğince imar-ihyaya muhtaç yerlerden olup olmadığı üzerinde durulmamış, diğer taraftan bir taşınmazın evveliyatını, kullanım süresi ile niteliğini ve taşınmaz imar ihyaya muhtaç yerlerden ise üzerindeki imar-ihya işlemlerinin tamamlandığı tarihi en iyi belirleme yöntemi hava fotoğrafları olduğu halde hava fotoğraflarından yararlanılmamış, mahalli bilirkişi ve tanık beyanlarının doğruluğu hava fotoğrafları ile denetlenmemiştir. Böylesine eksik ve yetersiz bir incelemeye dayalı olarak karar verilemez. Hal böyle olunca, öncelikle davacıya ......
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün Yargıtay'ca incelenmesi istenilmekle; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okundu, GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ: Yargıtay bozma ilamında özetle; "davanın, kazanmayı sağlayan zilyetlik, imar ve ihya (bayındırlama) hukuksal sebeplerine dayalı olarak TMK'nın 713/1, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 ve 17. maddeleri gereğince açılan tescil davası olduğu; mahkemece, kazanma koşullarının davacı yararına oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve incelemenin hüküm vermeye yeterli bulunmadığı; teknik bilirkişilerin raporuna göre; taşınmazın kuzeyinde 222 sayılı parsel, güneyinde sırt ve dere, batısında sırt, doğusunda dereyle çevrili olduğunun görüldüğü, aynı raporda; paftasında "tapulama harici taşlık" olarak gösterildiğinin açıklandığı; taşınmazın belirlenen bu niteliğine göre, imar ve ihyaya muhtaç yerlerden...
Dava, kazanmayı sağlayan zilyetlik, bağış, eklemeli zilyetlik, imar ve ihya hukuksal sebeplerine dayalı olarak TMK.nun 713/1 ve 3402 sayılı Kadastro Kanununun 14 ve 17.maddeleri gereğince açılan tescil isteğine ilişkindir. Mahkemece yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. Dava konusu taşınmaz 1973 yılında yapılan tapulama çalışmaları sırasında tespit dışı bırakılan bir yerdir. Davacı vekili, dava dilekçesinde dava konusu taşınmazın vekil edeni tarafından imar ve ihya etmek suretiyle kültür arazisi haline getirdiğini açıklamıştır. Bizzat davacı tarafın yaptığı bu nitelendirmeye göre, dava konusu taşınmaz 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17.maddesi gereğince imar ve ihyaya muhtaç yerlerden olduğunun kabulü gerekir. Bu nedenle diğer kazanma koşulları yanında taşınmazın imar ve ihyaya ilişkin olumlu veya olumsuz tüm koşullarının belirlenip saptanması gerekir....
Bu şekilde eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak hüküm verilemez....
Dava, kazanmayı sağlayan zilyetlik, imar ve ihya hukuki sebeplerine dayalı olarak 4721 sayılı TMK'nın 713/1. ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. ve 17. maddeleri gereğince açılan, tapusuz taşınmazın tescili isteğine ilişkindir. 4721 sayılı TMK'nın 713/3. maddesi uyarınca, bu nitelikteki davalarda Hazinenin yanında ilgili kamu tüzel kişiliklerine de husumet yöneltilmesi zorunludur. Yasal hasım konumundaki tüzel kişiler davaya dahil edilmeden yargılamaya devamla hüküm kurulması mümkün değildir. Somut olayda dava, Hazine aleyhine açılmış olup, yargılama sırasında yasal hasım konumundaki ... Köyü Tüzel Kişiliği davaya dahil edilmiştir. Ne var ki; çekişmeli taşınmaz bölümünün sınırında ... Karayolu bulunması nedeniyle yasal hasım konumunda olan Karayolları Genel Müdürlüğünün de davada taraf olması gerektiği Mahkemece gözden kaçırılmıştır. Bu nedenle taraf teşkilinin tamamlandığından söz edilemez....
Keşif sırasında yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazın kim tarafından neye istinaden ve ne zamandan beri zilyet edildiğine ilişkin maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, taşınmazın imar ve ihyaya konu edilip edilmediği, imar ve ihyaya konu edilmiş ise ihyanın hangi tarihte başlayıp ne zaman bitirildiği etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanak ve dayanakları ve zirai bilirkişi raporu ile de denetlenmeli, taşınmazın her yönünden tüm özelliklerini gösterir fotoğrafları çektirilmeli, mahkemenin, taşınmazın etrafının çevrili olup olmadığına ve taşınmazın kullanım şekline ilişkin gözlemi ayrıntılı olarak keşif tutanağına geçirilmeli, teknik bilirkişiye keşfi takibe imkan verir kroki düzenlettirilmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir....
Keşif sırasında; yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazın 1988 yılı ve sonrasında kimler tarafından neye istinaden zilyet edildiğine ilişkin maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, taşınmazın imar-ihyaya konu edilip edilmediği, imar-ihyaya konu edilmiş ise ihyanın hangi tarihte başlayıp ne zaman bitirildiği, etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanak ve dayanakları ile denetlenmeli, bilirkişi ve tanıklardan taşınmazların ilk maliki, intikali ve tasarrufu hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, jeolog, jeodezi, fotogrametri ve ziraat mühendisinden oluşacak uzman bilirkişiler kuruluna dosayının tevdii ile dava konusu taşınmazın dava tarihine göre 20-25 yıl öncesine ait ve iki ayrı tarihte çekilmiş stereoskopik çift hava fotoğrafları üzerinde uygulama yaptırılarak taşınmazın niteliği ile taşınmaz üzerinde imar-ihya işlemlerine başlandığı ve tamamlandığı tarih ile tarımsal amaçlı zilyetliğin...
