Yargıtay 5.HD'nin emsal niteliğindeki 2009/11639- 2009/12182 E-K, 2010/12314- 2010/19634 E-K, 2010/6215- 12195 E-K sayılı kararlarındaki belirlemeler gözönüne alındığında taşınmazdan kamulaştırma yapılmaksızın geçirilen enerji nakil hattı nedeniyle davalı idare lehine irtifak hakkı tesis edilmesi halinde, tesis edilen irtifak hakkının tapuya tescil edilmesi yerine, Kamulaştırma Kanununun 31/b maddesi uyarınca satılamaz şerhinin konulması maddenin düzenleme amacına uygun düşmemektedir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacılar vekili tarafından, davalı aleyhine 12.02.2009 gününde verilen dilekçe ile irtifak hakkının terkini istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 22.12.2009 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Davacılar, 3 ve 11 parsel sayılı taşınmazların tevhidi ile oluşan 13 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydına 3 ve 11 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtları üzerindeki irtifak haklarının "11 parselde 19 kapı nolu gayrimenkulün 4.45 m2 yukarısında bu gayrimenkul için irtifak hakkı vardır" ve "zeminden itibaren 4.45 metre yukarısında 3 parsel 6 kapı nolu gayrimenkulün kadimi inşaat hakkı" şeklinde aktarıldığını, her iki taşınmazın birleştirilmesi ve aynı kişilerin maliki olması nedeniyle irtifak hakkının...
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın konusunun kamulaştırmasız el atma sebebi ile tazminat talepli davada yargılama sonucunda kurumları lehine irtifak hakkı kurulmasının muhtemel olduğunu, irtifak hakkının ayni haklardan olduğunu, dava devam ederken davacı tarafın irtifak hakkının tesisini kısıtlayacak veya imkansız hale getirecek her türlü tasarruf işlemlerini yapabileceğini, yargılama sonucunda kurumları lehine irtifak hakkı kurulmasına karar verilirse dava devam ederken davacı tarafın yaptığı irtifak hakkının özüne dokunan işlemleri mahkeme kararının infazını imkansız hale getireceğini, yargılama sonucunda kurumları lehine kurulması muhtemel olan irtifak hakkının korunmasını teminen dava konusu edilen taşınmaz üzerine tapuda ihtiyati tedbir mahiyetinde davalıdır şerhi koyulmasına karar verilmesini talep ettiklerini, öncelikle dava konusu edilen enerji nakil hattının dava konusu parselden geçtiğinin kesin olmadığını, dava konusu enerji nakil hattının tam konumu teknik araçlarla...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki irtifak hakkının terkini davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün; Dairemizin 12.06.2012 gün ve 2012/3950 - 8314 sayılı ilamiyle onanmasına karar verilmişti. Süresi içinde davalı ... vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla, dosya içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Aynı konuda ve aynı taraflar arasında irtifak hakkının terkinine ilişkin olarak açıldığı ileri sürülen Şişli 10. Asliye Hukuk Mahkemesinin 30.07.2010 tarihli ve 2010/281 Esas, 2010/430 Karar sayılı dava dosyasının aslı ya da onaylı örneğinin incelenmek üzere Dairemize gönderilmesi için dosyanın MAHALLİNE İADESİNE, 01.11.2012 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
Dosya kapsamından, davacı davasında, şirkete ait ... ili, ... ilçesi, 172 ada, 3 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ... lehine tescilli 65 m²'lik irtifak hakının bedelsiz olarak terkini ile şirketin başvurusuna rağmen, konusuz kalan irtifak kaldırılmaması sebebiyle uğramış olduğu 1.000,00.-TL tazminatın davalılardan tahsili ile ayrıca taşınmaz üzerindeki irtifak hakkının bedelsiz olarak terkinine karar verilmesini talep ettiği, taraflar arasında doğrudan bir ticari ilişkinin bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda, taraflar arasındaki somut uyuşmazlığın, taşınmaz üzerine 26/05/1967 tarihinde ... lehine tesis edilen daimi irtifak hakkının terkinine ilişkin olup, bu hali ile davanın ticari işlerden kaynaklanmadığı, Kamulaştırma Kanununun 22. maddesinden kaynaklanan irtifak hakkının kaldırılması davası niteliğinde olduğu anlaşılmakla, Kamulaştırma Kanununun 37. maddesi gereğince; uyuşmazlığın, ... 6. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülerek çözümlenmesi gerekmektedir....
Zira sonuçta kurulacak irtifak hakkının Türk Medeni Kanunun 748/3 maddesi gereğince tapu siciline kaydı da gerekecektir. Somut uyuşmazlıkta; aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmazların tapuda kaydı bulunmadığı anlaşıldığından bu hali ile mecra irtifakı tesis olanağı ve davanın reddedilmesinde yasaya aykırı bir yön yoktur. Yapılan yargılamaya, dosyada toplanan delillere ve tüm dosya kapsamına göre davacının temyiz itirazlarının reddi ile usul ve yasaya uygun hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edene yükletilmesine 10.2.2006 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
karşılığı kısmen veya tamamen terkinin istenebileceğini, terkin için talep edilen bedelin çok fahiş bir bedel olduğu, terkin için bir bedel tespit edilecek ise bedelin nasıl tayin ve tespit olunacağı hususunun Kamulaştırma kanununun 22.maddesinde gösterildiği, bu nedenlerle taşınmaz tapu kaydı üzerindeki irtifak hakkının terkini için ödenmesi gereken bedelin tespiti ile tespit edilen bedelin ödenmesi karşılığında dava konusu parsel üzerindeki irtifak hakkının terkinine karar verilmesi talep ve dava olunmuştur....
Tarafların irtifak hakkının terkini konusunda anlaşmaya varmadıkları da dikkate alınarak davanın reddine karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi, Doğru görülmemiştir. Davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan İstanbul Anadolu 32. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2019/471 E. - 2020/210 K. sayılı hükmünün HMK'nın 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, HMK’nın 373/1. maddesi uyarınca kararın bir örneğinin İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi'ne GÖNDERİLMESİNE, peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine, 20/06/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi....
UYUŞMAZLIK KONUSU OLAN HUSUSLAR: Davacının irtifak hakkının terkini için davalıya ödediği bedeli isteyip isteyemeyeceği, isteyebilmesi halinde ödenecek miktar ve ödenen miktara göre iade edilecek miktar hususları taraflar arasında ihtilaf konusudur. GEREKÇE VE DEĞERLENDİRME: 1- Davacı, dava konusu taşınmaza ilişkin irtifak hakkının terkini bedelini "dava açacağına" ilişkin ihtirazi kayıtla ödemiş olmakla, terkin için ödenen bedele ilişkin dava açma hakkının bulunduğu açıktır. 2- İlk Derece Mahkemesince mahallinde keşif yapılarak, üç ayrı heyetten bilirkişi raporları alınmış ve bu raporlar esas alınarak yukarıda belirtilen şekilde karar verilmiştir. Dava konusu uyuşmazlık Kamulaştırma Kanununun 22. maddesi uyarınca tarafların anlaşmasıyla vazgeçme ve devir değil dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılığı terkini, yani Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayanmaktadır....
Anılan maddenin 1. fıkrası hükmüne göre “ lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiçbir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. 2. fıkrası hükmüne göre ise “ yüküne oranla çok az bir yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir.” Görülüyor ki, irtifak hakkının kuruluşunda öngörülen menfaatin, zamanla ortadan kalkmış olması halinde veya yüküne oranla çok az bir yarar sağlaması halinde, kendisine külfet yüklenen taşınmaz maliki, irtifak hakkının terkinini isteyebilecektir. Bir başka deyişle irtifak hakkı, zamanın akışı içinde hak sahibi için kesin ve sürekli bir biçimde faydasını yitirmiş ya da yüküne oranla çok az bir yarar sağlar hale gelmişse ve böylece hakkın kuruluş amacı ortadan kalmış ise terkini istenebilir....
