veya kanuni ya da akdî haleflerine bedelsiz olarak iade edilir....
Konuya ilişkin olarak yukarıda değinilen Kanun hükümleri ve davacının eldeki davadaki talebi ile bunun dayanağı birlikte irdelendiğinde; dava konusu taşınmazın 6292 sayılı Kanun kapsamında bedelsiz olarak iade şartlarını taşıyıp taşımadığı, idareye başvurup başvurmadığı hususlarının saptanması ve sonrasında dayanak tapunun 7/1-a ve b bentlerinde belirtilen nitelikleri taşıyıp taşımadığı, tapu kaydı belirtilen nitelikleri taşısa bile, taşınmazın bedelsiz iade edilebilecek nitelikte olup olmadığı, taşınmazın yerine rayiç bedelin ödenmesi ya da rayiç bedele uygun taşınmaz verilip verilmeyeceği yönünden ayrıca bir belirleme yapılması şeklindeki faaliyetlerin birer idari işlem olduğunun kabulü gerekmektedir. Davacı tapu iptali ve tescil isteminde bulunsa da maddi olayları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak Kanun maddelerini belirlemek hakime aittir(6100 s.lı HMK 33 m)....
Noterliğince düzenlenen 03.03.1997 tarih 10732 yevmiye numaralı satış vaadi sözleşmesi ile satışının vaat edildiği ve parasının ödendiği halde devrinin yapılmadığı, tarafından gerçek hak sahibine bedelsiz olarak iade edilebileceği iddiasıyla tapu kaydının iptali ve vekil eden adına tescili istemiyle dava açmıştır. Mahkemece, davanın kabulüne ve çekişmeli taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacı adına tesciline karar verilmiş, hüküm davalı vekili ve davalı ... mirasçıları vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava dilekçesindeki açıklamaya göre dava, 6292 sayılı Kanunun 7/1-a ve b maddesi uyarınca satış vaadi sözleşmesine dayalı olarak çekişmeli taşınmazın bedelsiz olarak iadesi istemiyle açılan tapu iptali ve tescil davasıdır. Çekişmeli 1446 parsel sayılı 239 m² yüzölçümlü taşınmaz, .... adına kayıtlı iken ..... Asliye 3....
DAVA TÜRÜ : Tapu iptali ve tescil olmaz ise alacak KARAR : İstinaf başvurularının kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, asıl ve birleşen davaların reddine İLK DERECE MAHKEMESİ : Sinop 1. Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil (bedelsiz iade), olmaz ise alacak istemli davadan dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir. İlk Derece Mahkemesi kararının, davalı Hazine vekili, müdahil ..., davalı ..., davalı ..., davalı ... vekili, davalılar ... Boğa ve arkadaşları vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir....
Konuya ilişkin olarak yukarıda değinilen kanun hükümleri ve davacının eldeki davadaki talebi ile bunun dayanağı birlikte irdelendiğinde; dava konusu taşınmazın 6292 sayılı Kanun kapsamında bedelsiz olarak iade şartlarını taşıyıp taşımadığı, idareye başvurup başvurmadığı hususlarının saptanması ve sonrasında dayanak tapunun 7/1-a ve b bentlerinde belirtilen nitelikleri taşıyıp taşımadığı, tapu kaydı belirtilen nitelikleri taşısa bile, taşınmazın bedelsiz iade edilebilecek nitelikte olup olmadığı, taşınmazın yerine rayiç bedelin ödenmesi ya da rayiç bedele uygun taşınmaz verilip verilmeyeceği yönünden ayrıca bir belirleme yapılması şeklindeki faaliyetlerin birer idari işlem olduğunun kabulü gerekmektedir. Davacı tapu iptali ve tescil isteminde bulunsa da maddi olayları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek hakime aittir(6100 s.lı HMK mad.33)....
" iade kapsamında olduğu; orman vasfında olduğu gerekçesiyle tapuları iptal edilen ve orman vasfıyla Hazine adına tescil edilen taşınmazların (daha sonradan Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılmış olsa dahi) ise, iade edilecek taşınmazlar arasında sayılmadığı anlaşılmaktadır....
Somut olayda davacı ...., dava dilekçesinde terditli olarak önce bedelsiz iadeye ilişkin 6292 sayılı Kanun’un 7. maddesine dayanmak suretiyle çekişmeli 109 ada 5 parsel sayılı taşınmazın Hazine adına olan tapusunun iptal edilmesini ve adına tapuya tescilini, bu talepleri yerinde görülmezse dava dilekçesinde belirtilen bedelin tahsiline karar verilmesini talep etmektedir. Dolayısıyla, eldeki davada ilk değerlendirilmesi gereken davacıların tapu iptali ve tescil davasıdır ve bu davanın hukuki dayanağı ve sebebi 6292 sayılı Kanun’un 7. maddesindeki bedelsiz iade müessesesidir....
Mahkemece yapılan yargılama sonunda davacının talebinin çekişmeli yerin iskan tapulu olması nedeniyle bedelsiz devrinden ibaret olduğu, dolayısıyla isteğin idari bir iş olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş; hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir. Dava 6292 sayılı Kanun uyarınca bedelsiz iade ve tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir. Her ne kadar mahkemece davacının talebinin 6292 sayılı Kanunun 7. maddesine dayalı iade talebi olduğu ve bu talebin idari bir iş olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ise de mahkeme kararı usul ve kanuna aykırıdır. Şöyle ki, Davacının istemine bağlı olarak davanın görüleceği yetkili ve görevli yargı biriminin belirleneceği açıktır....
Konuya ilişkin olarak yukarıda değinilen kanun hükümleri ve davacının eldeki davadaki talebi ile bunun dayanağı birlikte irdelendiğinde; dava konusu taşınmazın 6292 sayılı Kanun kapsamında bedelsiz olarak iade şartlarını taşıyıp taşımadığı, idareye başvurup başvurmadığı hususlarının saptanması ve sonrasında dayanak tapunun 7/1-a ve b bentlerinde belirtilen nitelikleri taşıyıp taşımadığı, tapu kaydı belirtilen nitelikleri taşısa bile, taşınmazın bedelsiz iade edilebilecek nitelikte olup olmadığı, taşınmazın yerine rayiç bedelin ödenmesi ya da rayiç bedele uygun taşınmaz verilip verilmeyeceği yönünden ayrıca bir belirleme yapılması şeklindeki faaliyetlerin birer idari işlem olduğunun kabulü gerekmektedir. Davacı tapu iptali ve tescil isteminde bulunsa da maddi olayları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek hakime aittir (6100 s.lı HMK mad.33)....
Somut olayda; davacılar, maliki oldukları taşınmazın 6831 sayılı Kanun’un 2/B maddesi uyarınca Hazine lehine orman sınırları dışına çıkarıldığından bahisle tapularının iptal edildiğini ileri sürerek bedelsiz iadeye ilişkin 6292 sayılı Kanun’un 7. maddesine dayanmak suretiyle taşınmazın Hazine adına olan tapusunun iptal edilmesini ve adlarına tapuya tescilini,olmadığı takdirde tazminat talep ettiklerini belirtmişlerdir. Dolayısıyla, eldeki tapu iptali ve tescil davasının hukuki dayanağı ve sebebi 6292 sayılı Kanun’un 7. maddesindeki bedelsiz iade müessesesidir....
