Sözleşmenin yeni durumlara uyarlanması yapılırken önce sözleşmede, daha sonra kanunda bu hususta intibak hükümlerinin bulunup bulunmadığına bakılır. Sözleşmede ve kanunda hüküm bulunmadığı taktirde sözleşmenin değişen hal ve şartlara uydurulmasının gerekip gerekmiyeceği incelenir.Bazen de sözleşmede olumlu ve olumsuz intibak kaydı bulunmakla beraber, bu kayda dayanılarak sözleşmenin kayıtla birlikte aynen uygulanmasını talep etmek MK.Md.2/2 hükmü anlamında hakkın kötüye kullanılması manasına gelebilir. Böyle bir durumda sözleşmedeki intibak kaydına rağmen edimler arasında aşırı bir nisbetsizlik çıkmışsa uyarlama yine yapılmalıdır.İşlem temelinin çöküşüne ilişkin uyuşmazlıkların giderilmesinde kaynak olarak M.K.’nun 1,2 v4 ncü maddelerinden yararlanılacaktır. İşlem temelinin çöktüğünün dikkate alınması dürüstlük kuralının gereğidir. Diğer bir anlatımla durumun değişmesi halinde sözleşmede ısrar etmek dürüstlük kuralına aykırı bir tutum olur....
İstinaf Sebepleri Davalı vekili; davacı şirketin basiretli davranma yükümlülüğü bulunan bir tacir olduğunu, Vadeli İşlemler Borsasında 1/20 teminat mukabilinde döviz alımı yapmak (long pozisyon açmak) şeklindeki basit bir tedbirle döviz kuru riskine karşı kendini koruyabileceğini, tacirin uyarlama davası açabilmesi için sözleşmenin ekonomik mahvına sebebiyet verdiğini de açık bir şekilde ispat etmesinin gerektiğini, davacının sözleşmenin uyarlanmaması halinde ekonomik mahva uğrayacağını ispat edemediğini, gecikme faizinin sözleşmenin asli edimi değil feri'i edimlerinden olduğunu, bu yönüyle feri edim niteliğindeki faiz kaydının ifa güçlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini, kiranın ödenmesinin zorlaştırdığı şeklinde yorumlanmasının mümkün olmadığını ileri sürerek; kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir. C....
İmkânsızlık kavramından farklı olan aşırı ifa güçlüğüne dayanan uyarlama isteminin temeli, Türk Medenî Kanunu’nun 2. maddesinde öngörülen dürüstlük kurallarıdır. Ancak, sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması ya da dönme hakkının kullanılması, şu dört koşulun birlikte gerçekleşmesine bağlıdır. a.Sözleşmenin yapıldığı sırada, taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum ortaya çıkmış olmalıdır. b.Bu durum borçludan kaynaklanmamış olmalıdır. c.Bu durum, sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirmiş olmalıdır. d.Borçlu, borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olmalıdır. Maddeye göre, uyarlamanın bütün koşulları gerçekleşmişse borçlu, hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteyebilir....
Sözleşmeye müdahale müessesesi istisnai, tali (ikinci derecede) yardımcı nitelikte olup, ancak uyarlama kurumun şartlarının mevcudiyeti halinde anılan kurumun uygulanması gündeme gelebilecektir. 3. 6098 sayılı TBK yürürlüğe girmesinden evvel, mevzuatımızda uyarlama kurumuna ilişkin bir düzenleme olmamakla birlikte, taraflar arasındaki sözleşme koşullarının daha sonra önemli ölçüde değişmesi halinde değişen bu koşullar karşısında (Clausula Rebüs Sic Stantibus -beklenmeyen hal şartı- sözleşmenin değişen şartlara uydurulması) ilkesi bağlamında ve TMK 2 nci maddesinden de yararlanılmak suretiyle sözleşmenin yeniden düzenlenmesinin mümkün bulunduğu ve karşılıklı sözleşmelerde edimler arasındaki dengenin bozularak "işlem temelinin çökmesi" halinde TMK 1, 2 ve 4. maddelerinden yararlanılması gerektiğine dair öğreti ve uygulamada yerleşik bir kabul mevcut iken 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren TBK’nın 138 inci maddesi ile bu husus yasal bir düzenlemeye de kavuşturulmuştur. 4....
farkın dahi esasen bilirkişinin uyarlama davasını haklı görmesine yetecek düzeyde bir sebep olduğunu, burada sözleşmenin serbestliğinden bahsolunması mümkün olmadığını, açıklanan nedenlerle mahkeme kararının kaldırılarak yeniden yargılama yapılmasına ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir....
Mahkemece, davanın kısmen kabulene karar verilmiş; hüküm, her iki tarafça temyiz edilmiştir. 1-Davacılar, davalıya bina kiraladıklarını, 1.10.2004 başlangıç tarihli sözleşmenin yedi yıl süreli, aylık kiranın da 2.50 YTL olduğunu, ancak edimler arasındaki dengenin kendileri aleyhine bozulduğunu belirterek, uyarlama talepli eldeki davayı açmışlardır. Davalı ise, sözleşmede kiranın artış hükmü bulunduğunu, uyarlama şartları olmadığını savunmuştur. Mahkemece uyarlama şartları bulunmadığı kabul edilerek, sözleşmenin 9.maddesindeki kiranın artış hükmü gereğince hesaplanan 3.236 YTL'nin kira bedeli olarak tespitine, karar verilmiştir. HUMK'nun 74.maddesi gereğince hakim taleple bağlıdır. Mahkemece talep edilmeyen bir konuda karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir. 2-Bozma nedenine göre, davacının tüm davalının diğer temyiz itirazlarının incelenmesine gerek görülmemiş....
İmkânsızlık kavramından farklı olan aşırı ifa güçlüğüne dayanan uyarlama isteminin temeli, Türk Medenî Kanununun 2 nci maddesinde öngörülen dürüstlük kurallarıdır. Ancak, sözleşmenin değişen koşullara uyarlanması ya da dönme hakkının kullanılması, şu dört koşulun birlikte gerçekleşmesine bağlıdır. a.Sözleşmenin yapıldığı sırada, taraflarca öngörülmeyen ve öngörülmesi de beklenmeyen olağanüstü bir durum ortaya çıkmış olmalıdır. b.Bu durum borçludan kaynaklanmamış olmalıdır. c.Bu durum, sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları, kendisinden ifanın istenmesini dürüstlük kurallarına aykırı düşecek derecede borçlu aleyhine değiştirmiş olmalıdır. d.Borçlu, borcunu henüz ifa etmemiş veya ifanın aşırı ölçüde güçleşmesinden doğan haklarını saklı tutarak ifa etmiş olmalıdır. Maddeye göre, uyarlamanın bütün koşulları gerçekleşmişse borçlu, hâkimden sözleşmenin yeni koşullara uyarlanmasını isteyebilir....
Sözleşmenin ... durumlara uyarlanması yapılırken önce sözleşmede, daha sonra kanunda bu hususta intibak hükümlerinin bulunup bulunmadığına bakılır. Sözleşmede ve kanunda hüküm bulunmadığı taktirde sözleşmenin değişen hal ve şartlara uydurulmasının gerekip gerekmiyeceği incelenir. Bazen de sözleşmede olumlu ve olumsuz intibak kaydı bulunmakla beraber, bu kayda dayanılarak sözleşmenin kayıtla birlikte aynen uygulanmasını talep etmek MK.Md.2/2 hükmü anlamında hakkın kötüye kullanılması manasına gelebilir. Böyle bir durumda sözleşmedeki intibak kaydına rağmen edimler arasında aşırı bir nisbetsizlik çıkmışsa uyarlama yine yapılmalıdır. İşlem temelinin çöküşüne ilişkin uyuşmazlıkların giderilmesinde ... olarak M.K.’nun 1,2 ve 4 ncü maddelerinden yararlanılacaktır. İşlem temelinin çöktüğünün dikkate alınması dürüstlük kuralının gereğidir. Diğer bir anlatımla durumun değişmesi halinde sözleşmede ısrar etmek dürüstlük kuralına aykırı bir tutum olur....
Yine sözleşmenin özel hükümler 11.maddesinde, “kira bedeli rayiç ve emsal kiralar ile yüksek enflasyon ihtimali gözetilerek kararlaştırılmış olup, bu olgular kiralayan açısından beklenmedik hal sayılmayacaktır. Kiralayan bu nedenlere dayanarak kira uyarlama davası açmamayı peşinen kabul etmiştir” hükmü yer almaktadır. Kira sözleşmesinin 4.maddesinde artış oranı belirlendiğine ve sözleşmenin 11.maddesi ile de kiralayan kira uyarlama davası açmayacağını peşinen kabul ettiğine göre sözleşme hükümleri uyarınca isteme konu dönem kirasının belirlenmesi gerekirken, sözleşme süresinin dolmadığı göz ardı edilerek yazılı şekilde hak ve nesafet esaslarına göre kira bedelinin belirlenmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır....
SULH HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 23/11/2021 NUMARASI : 2021/1049 ESAS 2021/1903 KARAR DAVA KONUSU : Kira (Uyarlama İstemli) KARAR : TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin, davalıya ait Panayır Mah. İstanbul Cad....
