Borçlar Kanunu'nun konuya ilişkin (TBK'nın 77 ve ardından gelen maddelerindeki) düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı, geri verme borcu altındadır. Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için; bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) konuya ilişkin 77 ve devamı maddelerindeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir....
Her ne kadar, kooperatif üyesi olmayan davalıdan aidat ve önceye ait imalat giderleri istenilemeyecek ise de, davalının yararlandığı ortak giderler ile hizmet giderlerinden sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre sorumlu olduğunun kabulü gerekir. Bu durumda mahkemece, istenilen paradan bu kalemde bir alacağın bulunup bulunmadığının araştırılması ve davalının sorumluluğu genel kurul kararları ile belirlenen aidat ile gecikme faizi oranı üzeriden değil, yapılan iş ve hizmet bedellerine göre ve sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca belirlenmesi gereklidir. Çünkü kooperatif ile ortağı arasındaki hukuki ilişkiyi düzenleyen, bu ilişkide uygulanacak kuralları belirleyen ve üyeleri bağlayıcı bulunan genel kurul kararlarının; üye olmayan, genel kurullara katılma, oy kullanma ve iptal davası açma hakkı bulunmayan davalı yönünden de uygulanması mümkün değildir....
hükmü dikkate alınarak davacı tarafından icra takibinden sonra menfi tespit davası açılmaksızın icra dosya borcunun ödendiğini, icra takibine dayalı olarak yapılan ödemeyi artık sebepsiz zenginleşme hükmüne dayalı olarak isteyemeyeceğinin Özel Kanun düzenlemesi niteliğindeki İcra İflas Kanunu hükmü gereği olduğunu, davanın istirdat davası olarak açılamayacağını, BK hükümleri gereği sebepsiz zenginleşme şartları da oluşmadığını, sebepsiz zenginleşmenin, ikincil (talî) nitelikte olduğunu ve mal varlığındaki azalmanın başka aslî nitelikteki davalarla önlenmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme davasının gündeme gelemeyeceğini, aynı olayda, aynî haktan (istihkak davası), zilyetlikten, sözleşmeden, sözleşme benzeri hukukî ilişkiden veya haksız fiilden kaynaklanan bir talebin ileri sürülmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulama alanı bulamayacağını, sebepsiz zenginleşme davasının görülebilinmesi için "başka aslî nitelikteki davalarla önlenmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme davası...
- K A R A R - Davacı vekili, ciro yolu ile çeki devralan müvekkili bankanın çeke dayalı alacağının TTK’nın 730/14. md.nin atfı ile TTK’nın 644. maddesindeki sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca tahsili için davalı-keşideciye karşı başlatılan ilamsız icra takibine yapılan itirazın iptali ile takibin devamına, %40 icra inkar tazminatına karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
- K A R A R - Davacı vekili, ciro yolu ile çeki devralan müvekkili bankanın çeke dayalı alacağının TTK’nın 730/14. md.nin atfı ile TTK’nın 644. maddesindeki sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca tahsili için davalı-keşideciye karşı başlatılan ilamsız icra takibine yapılan itirazın iptali ile takibin devamına, %40 icra inkar tazminatına karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı, geri verme borcu altındadır. Paydaşlığın giderilmesine konu olan taşınmaza, paydaşlar tarafından faydalı ve zaruri masraf yapılmış ise; bu masraf, diğer paydaşlardan sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre istenebilir. Ancak, sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için, bir tarafın mal varlığının diğer tarafın malvarlığı aleyhine çoğalması gerekir. İade borcunun kapsamını belirlemede öncelikle fakirleşme ve zenginleşme zamanının tespit edilmesi gerekir. Sebepsiz zenginleşme borçlusunun bu muhdesatın yapıldığı anda ekonomik açıdan zenginleştiği, yapanın ise o anda fakirleştiği ileri sürülemez. Ekonomik yönden zenginleşme ve fakirleşmenin, satış suretiyle taşınmazdaki ortaklığın giderildiği anda gerçekleştiğinin kabulü gerekir. Daha açık deyişle, sebepsiz zenginleşme; satışın yapılıp bedelinin ödendiği tarihte gerçekleşir....
Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun malvarlığından bir başkasının aleyhine olarak zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Haklı bir sebep olmaksızın başkası zararına mal edinen kimse onu iade ile yükümlüdür. Sebepsiz zenginleşme kurumunun varlık sebebinde haksız değer kaymalarının önlenmesi amaçlanmıştır. Somut uyuşmazlıkta, davalıya yersiz ödeme yapıldığı sabittir. Konunun, sebepsiz zenginleşme hükümleri (TBK 72-82.maddeleri) çerçevesinde değerlendirilerek; davacının davaya konu eksik vergi kesintisi nedeniyle davalıya yaptığı yersiz ödeme miktarını talep edebileceğinden dava konusu miktarın tespiti ile sonucu dairesinde hüküm tesisi gerekirken; yanılgılı değerlendirme sonucu dava dışı şirketin sorumlu olduğu benimsenerek davanın reddine ilişkin karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir....
Tarafların aldıklarını sebepsiz zenginleşme hükümleri doğrultusunda iade etmeleri gerekir. Somut olayda; dava konusu alacağın davalı T2 vekili Av. T3 tarafından İstanbul 1. İş Mahkemesi'nin 2012/717 Esas sayılı dosyasında kısmen ret nedeniyle verilen ilam vekalet ücreti olduğu , mahkeme kararının gerekçesinde de açıklandığı üzere ; davalıların, mahkeme ilamına dayalı olan bu alacağı davacıdan tahsil etmesi hukuka aykırı (haksız) değildir ve sebepsiz zenginleşme yaratılmamıştır. Maddi ve manevi tazminat talep edilen miktarlar fazla olduğu için reddine karar verilen miktar üzerinden mahkemenin taktir ettiği vekalet ücretidir.Aynı mahkeme ilamına göre davacının davalı taraftan daha fazla alacağının olması, davalı tarafın bu vekalet ücretini davacıdan tahsil etmesine yasal bir engel bulunmamaktadır.Davada ,sebepsiz zenginleşmenin koşullarının oluşmadığı sonucuna varılmıştır....
Dava, sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca tazminat talebine ilişkindir. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulunun hukuk dairelerinin işbölümünün belirlenmesine ilişkin 03.05.2016 tarih ve 2016/1 sayılı kararı uyarınca kararı veren mahkemenin sıfatına, nitelendirmesine ve sözleşme ilişkisi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, geçersiz sözleşmeden kaynaklanan (sebepsiz zenginleşme) (TBK m. 77 ila 82) davalar sonucu verilen hüküm ve kararların istinaf incelemesi Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine ait iken Hâkimler ve Savcılar Kurulu Birinci Dairesinin 13/02/2018 tarih ve 208 sayılı kararı gereğince bu tür uyuşmazlıkların, istinaf incelemesini yapma görevi Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesine verildiği gibi, dosyanın gönderildiği 18/10/2021 tarihi itibariyle yürürlükte olan Hâkimler ve Savcılar Kurulu Birinci Dairesinin 02/06/2021 tarihli ve 431 sayılı kararı ile belirlenen iş bölümüne göre de uyuşmazlığa bakma görevi halen 4. Hukuk Dairesi'ne aittir....
Maddesi hükmü uyarınca sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca çek keşidecisinden tahsili istemine ilişkin olduğu, dava konusu edilen iki adet çekin ibraz tarih süreleri sonundan itibaren, dava tarihine kadar değişen oranlarda avans faiz oranları ile yapılan hesaplama sonucunda; faiz dönemi 07/05/2018-08/03/2022 olan, 60.000,00 TL bedelli çek için hesaplanan avans faiz tutarının 38.460,83 TL, toplam tutarın 98.460,33 TL; faiz dönemi 04/06/2018-08/03/2022 olan, 60.000,00 TL bedelli çek için hesaplanan avans faiz tutarının 38.012,06 TL, toplam tutarın 98.012,06 TL olduğu, dava konusu 2 adet çekin avans faizleri ile birlikte dava tarihine kadar toplam tutarının 196.472,89-TL olarak hesaplandığı bildirilmiştir....
