"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ Dava, 195 sayılı Basın İlan Kurumu Yasasına göre yapılan sözleşmeden kaynaklanan istirdat istemine ilişkin olup, mahkemece sebepsiz zenginleşme nitelendirmesi de yapılmadığı anlaşılmakta, 2767 sayılı Kanunun 6110 sayılı Yasanın 8.maddesi ile değişen 14.maddesine göre nitelendirmenin sebepsiz zenginleşme olmamasına ilişkindir. 14.02.2011 gün ve 27846 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 09.02.2011 gün ve 6110 sayılı bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair Kanunun 8.maddesiyle Yargıtay Yasasının 14.maddesinde yapılan değişiklik uyarınca 01.03.2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan iş bölümü kararının Yüksek 13.Hukuk Dairesi için Borçlar Kanunun ikinci kısmında yer alan sözleşmelerden (istisna akdi hariç akdin muhtelif nevilerinden) kaynaklanan davalar bakımından Sulh ve Asliye ayrımının yapılmadığı ve incelemenin bu nedenlerle Yüksek 13.Hukuk Dairesince yapılacağından uyuşmazlık konusu dosyanın temyiz incelemesi...
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE: Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için; bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (TBK) konuya ilişkin 77 ve devamı maddelerindeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı, geri verme borcu altındadır. Öte yandan, hukuki işlemin borç doğurmasının nedeni irade açıklamasıdır. Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının nedeni ise, tam aksine, kişinin iradesi dışında malvarlığında bir eksilmenin meydana gelmesidir....
Davacı sigorta şirketi, sigortalısının karıştığı trafik kazası sebebiyle kaza sonucunda oluşan hasar bedeline ilişkin ödenen tazminat tutarının fazla olduğunun sonradan tespit edildiği gerekçesiyle, fazladan ödenen tutarın sebepsiz zenginleşme hükümlerine istinaden iadesi talebiyle icra takibi başlatmış ve akabinde bu davayı açmıştır. Davacı taraf, sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayandığı gibi davalı yan sigorta sözleşmesinin tarafı değildir. Bu haliyle, sebepsiz zenginleşme hükümleriin TTK'da değil TBK'da düzenlenen bir konu olması, davalı tarafın tacir olmadığı gibi sigorta sözleşmesinin tarafı olamaması nedeniyle mahkememizin görevsiz olduğuna, Asliye Hukuk Mahkemeleri'nin görevli olduğuna karar verilmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. (Nitekim Yargıtay 17. Hukuk Dairesi'nin 2016/5912 Esas ve 2019/8927 Karar sayılı ilamı, Trabzon BAM 3.Hukuk Dairesi'nin 2021/397 Esas ve 378 Karar sayılı ilamı da bu doğrultudadır.)...
Sebepsiz zenginleşme nedeniyle tazminat istemine gelince; Kural olarak sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için; bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. TBK'nun 77 ve ardından gelen maddelerindeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı, geri verme borcu altındadır. Mahkemece yazılı şekilde davanın reddine karar verilmişse de; Somut olayda iki ayrı talep bulunmaktadır....
Kabule göre de İİK’nun 72/7 maddesinde belirtilen sürenin geçirilmiş olması halinde artık başka hiç bir sebeple bu bağlamda sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre de tahsil edilen paranın talebi mümkün değildir. Mahkemece hem hak düşürücü süre nedeniyle red hem de sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre red gerekçesi oluşturulması doğru olmamıştır" denilmiştir. Dosya kapsamına göre; somut uyuşmazlıkta davacı, Akçakoca İcra Dairesi'nin 2019/692 Esas sayılı takip dosyasında murisin icra baskısı altında ödediği 120.000- TL'nin istirdadını, mümkün olmaması durumunda ise 120.000- TL'nin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre davalıdan tazminini talep etmiş, yerel mahkemece ödeme tarihinden itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre dolduğundan istirdat istemi yönünden davanın usulden reddine karar verilmiştir....
Kabule göre de İİK’nun 72/7 maddesinde belirtilen sürenin geçirilmiş olması halinde artık başka hiç bir sebeple bu bağlamda sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre de tahsil edilen paranın talebi mümkün değildir. Mahkemece hem hak düşürücü süre nedeniyle red hem de sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre red gerekçesi oluşturulması doğru olmamıştır" denilmiştir. Dosya kapsamına göre; somut uyuşmazlıkta davacı, .... İcra Dairesi'nin ....Esas sayılı takip dosyasında murisin icra baskısı altında ödediği 120.000-TL'nin istirdadını, mümkün olmaması durumunda ise 120.000-TL'nin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre davalıdan tazminini talep etmiş, yerel mahkemece ödeme tarihinden itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre dolduğundan istirdat istemi yönünden davanın usulden reddine karar verilmiştir....
Sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin mal varlığının haklı (geçerli) bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalması (zenginleşmesi) demektir. Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının sebebi zarar değil, alacaklının (davacının) mal varlığında meydana gelen eksilmedir. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığında bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Geçersiz sözleşme gereğince, diğerinin mal varlığına kayan değerlerin iadesi "Denkleştirici Adalet" düşüncesine dayanmaktadır. Denkleştirici adalet ilkesi ise, haklı bir sebebe dayanmadan başkasının mal varlığından istifade ederek, kendi mal varlığını artıran kişinin elde ettiği kazanımı geri verme zorunda olduğunu ve gerçek bir eski hale getirme yükümlülüğü bulunduğunu ifade eder....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME SEBEBİYLE ALACAK -KARAR- Dava, sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan alacak isteğine ilişkindir. Davanın açıklanan bu nitelendirmesine göre, 2797 Sayılı Yargıtay Yasasının 14.maddesi uyarınca temyiz incelemesi Yüksek 3.Hukuk Dairesine ait bulunduğundan dosyanın ilgisi yönünden anılan Daire Başkanlığına gönderilmesine, 18.04.2011 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
İşte her zaman asıl borç ilişkisine dayanmak suretiyle alacağın tahsilinin mümkün olmadığı göz önünde tutularak kambiyo senetleri hukukunun sertliğini yumuşatabilmek amacıyla hamile sebepsiz iktisap davası açabilme imkanı tanınmıştır (ÖZTAN Fırat, Kıymetli Evrak Hukuku, 2. B., Ankara 1997, s. 904). Kambiyo senetlerinde sebepsiz zenginleşmeye ilişkin özel düzenleme 6102 sayılı TTK'da poliçe hükümleri arasındaki 732. maddede yer almaktadır. Kambiyo senetleri hukukuna dayanan sebepsiz zenginleşme davası, Borçlar Hukuku’nun sebepsiz iktisap davasından farklı bir davadır ve TBK’da düzenlenen sebepsiz iktisap davasının bir türü değildir....
Mahkemece; Davanın hukuksal niteliği itibariyle, cebri icra tehdidi altında haksız olarak ödendiği iddia olunan bedellerin sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca iadesi istemine ilişkin olduğu, Davacı şirketin takip dosyasının tarafı olmadığı, 3. kişi konumunda olduğu, davacı tarafından dava dışı borçlunun borcunun tasfiyesi amacıyla yapmış olduğu ödemelerin alacaklı yönünden borca mahsuben ödenmiş sayılmakla birlikte alacaklının sebepsiz zenginleştiğinin düşünülemeyeceği, takip borçlusu dava dışı firmanın borçtan kurtulma yoluyla sebepsiz zenginleştiği, sebepsiz zenginleşme ve bedel iadesi talebinin dava dışı borçluya yöneltilmesi gerekiğinden, yanlış kişiye dava açıldığından pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir....
