Geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak sebepsiz zenginleşme gerçekleşir. Kazandırma yapılırken ortada bir hukuksal neden bulunmamakla birlikte, ileride gerçekleşecek bir neden göz önüne alınmışsa, bunun gerçekleşmemesi üzerine "gerçekleşmeyen nedene dayanan zenginleşme" söz konusu olur. Sebepsiz zenginleşme hangi yolla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Dava konusu uyuşmazlık, iptal edilen idari işlem nedeni ile geri alınan maaşların sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi istemine ilişkindir. İdarenin bir tasarrufundan dolayı idare mahkemesine iptal davası açılabilmesi için, idarenin hukuk düzeninde değişiklik yaratan kesin ve yürütülmesi zorunlu olan bir işleminin bulunması gerekir. Somut olayda, davalı idare tarafından alınmış böylesi bir idari karar ya da tasarruf bulunmamaktadır....
Eldeki davada ödendiği ihtilâfsız bulunan bu miktarın sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre istirdadı istenilmekte ise de; davalı borç karşılığı ödeme olduğunu savunduğundan,... Bankası ..../... şubesine ait banka dekontlarında da ödemenin nedeni açıklanmadığından, kural olarak olay tarihinde yürürlükte bulunan mülga 818 sayılı BK'nın 85. maddesi uyarınca davalının savunmasına itibar etmek zorunludur. Başka anlatımla, alacaklının gösterdiği neden için ödeme yapılmış sayılmalıdır. O halde davacı usulen davalının sebepsiz zenginleştiğini kanıtlayamadığından davanın tümüyle reddine karar verilmelidir. Mahkemenin aksine düşünceyle kısmen kabulüne dair kararı yerinde olmadığından bozulması gerekirken onanmış olduğu bu defa yapılan incelemede anlaşıldığından davalının karar düzeltme isteminin kabulü ile Dairemizin onama ilâmının kaldırılmasına karar verilmesi uygun bulunmuştur....
Sözleşme ilişkisinin bulunduğu dava dışı .... ile davacı arasındaki ilişki yerine sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayalı davanın açılmasının mümkün olmayacağı açıktır. Hemen belirtelim ki, sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Davacının .... ile yaptığı sözleşmeye göre kendisine tahsis olunan taşınmaz üzerindeki işlemi için davalı yönünden zenginleşme için uygun bir nedensellik bağı oluşmadığı gibi, zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı bulunduğu ve bu işlemin .... ile davalı arasında sözleşmeye dayalı bir işlemle oluştuğu belirlenmektedir. Bu bağlamda, bir kişinin başkasının zararına zenginleşmesi adaletle bağdaşmaz. Ancak; sebepsiz iktisap davası şahsilik niteliğine haizdir....
Mahkemece, tapu iptal ve tescil talebinin feragat nedeni ile reddine, alacak talebinin kısmen kabulüne, 1.000,00 TL'nin davalılardan müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, faiz talebinin ise reddine karar verilmiş, hüküm, taraflarca temyiz edilmiştir. 1-Davacı dava dilekçesinde, öncelikle tapu iptal tescil, olmadığı takdirde ise ödediği 1000 TL’nin, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre ödeme tarihinden itibaren işlemiş reeskont faizi ile birlikte tahsilini talep etmiş, “1998 yılında ödenen satış bedelinin, denkleştirici adalet ilkelerine göre dava tarihi itibariyle ulaştığı alım gücü karşılığını 10.290 TL olarak belirleyen” bilirkişi raporunun dosyaya ibrazından sonraki 31.3.2010 tarihli celsede vermiş olduğu beyanında ise, “rapora karşı bir diyeceği olmadığını, tapu iptal ve tescil talebinden feragat ettiğini, ... olduğu 1.000 TL’nin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre 2011/7907-15322 reeskont faizi ile birlikte tahsilini talep ettiğini” bildirmiş olup, davacının, “alacağının...
Sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin mal varlığının, geçerli (haklı) bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalması (zenginleşmesi) demektir. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Kural olarak zenginleşen, başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. (TBK m.77/1) Borç olmayanı rızası ile ödeyen kimse yanlışlığa düştüğünü ispat ettiği takdirde ödediğini geri isteyebilir. Burada kastedilen yanlışlık, eda ile ilgili olup, edada bulunanda bağışlama irade ve arzusunun bulunmadığını gösteren bir yanılmadır....
Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Kural olarak zenginleşen, başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. (TBK m.77/1) Borç olmayanı rızası ile ödeyen kimse yanlışlığa düştüğünü ispat ettiği takdirde ödediğini geri isteyebilir. Burada kastedilen yanlışlık, eda ile ilgili olup, edada bulunanda bağışlama irade ve arzusunun bulunmadığını gösteren bir yanılmadır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Sebepsiz zenginleşme Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı sebepsiz zenginleşme davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kiracı tarafından taşınmazı devir alan yeni malike karşı açılan, kiralanana yapılan faydalı masraflar olarak harcanan 880.000-TL bedelin ve bu faydalı masraflar nedeni ile ortaya çıkan değer artışının sebebsiz zenginleşme hükümlerine tahsili istemine ilişkindir....
yapılan tahsilatla ilgili olarak düzeltme yapılması için alacaklıya muhtıra gönderilmesinin talep edildiğini, ne var ki bu arada BASKİ Müdürlüğü'nde bulunan belediye alacaklarının takip dosyasına yatırılması ile takip dosyasının haricen tahsil edilmemiş hali ile infaz edildiğini, ilk derece mahkemesinin davayı istirdat davası olarak nitelendirmesini kabul etmediklerini, ilk derece mahkemesince görülmekte olan davanın hukuki niteliği itibari ile itirazın iptali davası olduğunu, sebepsiz zenginleşme şartının oluştuğunun kabul edilmesi gerektiğini, Erdek İcra Müdürlüğünün 2013/980 Esas sayılı takip dosyasına mahsuben alacaklı vekili olan Avukat T5 yapılan ifa anında geçerli alacak ve borç ilişkisinin mevcut olduğunu, ancak davalının bu ödemeyi icra dosyasına bildirmeyerek miktarı uhdesinde tuttuğunu ve dosyasının infaz edilmesi nedeni ile başlangıçta geçerli olan sebebin ortadan kalktığı ve sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre bu paranın istenebileceğini belirterek yerel mahkeme kararının...
tahsilatla ilgili olarak düzeltme yapılması için alacaklıya muhtıra gönderilmesinin talep edildiğini, ne var ki bu arada BASKİ Müdürlüğü'nde bulunan belediye alacaklarının takip dosyasına yatırılması ile takip dosyasının haricen tahsil edilmemiş hali ile infaz edildiğini, ilk derece mahkemesinin davayı istirdat davası olarak nitelendirmesini kabul etmediklerini, ilk derece mahkemesince görülmekte olan davanın hukuki niteliği itibari ile itirazın iptali davası olduğunu, sebepsiz zenginleşme şartının oluştuğunun kabul edilmesi gerektiğini, Erdek İcra Müdürlüğünün 2013/987 Esas sayılı takip dosyasına mahsuben alacaklı vekili olan Avukat T5 yapılan ifa anında geçerli alacak ve borç ilişkisinin mevcut olduğunu, ancak davalının bu ödemeyi icra dosyasına bildirmeyerek miktarı uhdesinde tuttuğunu ve dosyasının infaz edilmesi nedeni ile başlangıçta geçerli olan sebebin ortadan kalktığı ve sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre bu paranın istenebileceğini belirterek yerel mahkeme kararının bozulmasına...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi Uyuşmazlık sebepsiz zenginleşme nedeni ile alacak istemine ilişkindir. Bu durumda temyiz incelemesi dairemizin görevi dışında bulunduğundan dosyanın görevli Yargıtay 4.Hukuk Dairesine gönderilmesine, 8.3.2010 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
