. - KARAR - Davacı vekili, davalının davacının Lpg bayisi olduğunu, taraflar arasındaki sözleşmenin haklı nedenle feshedildiğini, kar mahrumiyeti, cezai şart ve tüp bedellerinin tahsili için fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak dava açıldığını, bu davanın davacı lehine sonuçlanarak kesinleştiğini, işbu dava ile saklı tutulan bakiye alacaklarının tahsilini istediklerini belirterek, 6.137,51 TL kar mahrumiyeti, 53.005,25 TL tüp bedeli ile şimdilik 15.857,24 TL cezai şart alacağının faizleri ile birlikte davalıdan tahsilini talep ve dava etmiş, 24.11.2014 tarihli dilekçe ile cezai şarta ilişkin talebini toplam 143.882,80 TL olarak ıslah etmiştir. Davalı vekili, sözleşmenin haklı nedenle feshedilmediğini, cezai şart ve kar mahrumiyeti talepleri amacının aynı olduğunu, davalının ticari faaliyetlerinin esnaf faaliyetini geçmediğini, talep edilen cezai şartın davalının ekonomik olarak mahvına sebep olacağını savunarak, davanın reddini istemiştir....

Yukarıda açıklanan nedenlerle davacının davasının kısmen kabulüne, sözleşmenin belli süre devam edeceğine inançla vermiş olduğu meblağların davacının tacir olması ve sözleşmesel ilişkinin ticare niteliğinin bulunması nedeni ile avans faizi ile birlikte kendisine iadesine, talep ettiği cezai şartın dürüstlük kuralına aykırı, davalının durumunu aşırı ağırlaştıracak şekilde nitelikte olduğu kanaati ile bu talebin reddine karar verilmiştir. İSTİNAF BAŞVURU : Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; cezai şart miktarının reddi usul ve yasaya aykırı olduğundan makul miktarda cezai şarta hükmedilmesi, ayrıca red edilen cezai şart için vekalet ücretine hükmedilmesini talep etmiştir. Davalı T5 vekili istinaf dilekçesinde özetle; katkı payı alacağının reddi gerektiğini, iş yerinin zarara uğraması nedeni ile kapatıldığını, sözleşmenin 16. maddesinin zarar nedeni ile işletmenin kapatılması halini kapsamadığını beyanla kararın bu yönüyle kaldırılması gerektiğini talep etmiştir....

Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz 1-01.01.2016 tarihinde yürürlüğe giren 2016 protokolünün 6.12 maddesi ile “Bu Protokolün yürürlük tarihinden önce herhangi bir nedenle Kurumca veya Kuruma devredilen kurumlarca sözleşmesi feshedilen ve/veya cezai şart uygulanan eczacının bu işleme karşı dava açmış olması ve açılan davanın Protokolün yürürlüğe girdiği tarihte kesinleşmemiş olması halinde yazılı talebi ile; Kurumca tespit edilen ve sözleşmesinin feshedilmesi ve/veya cezai şart uygulanmasına ilişkin fiil/fiiller için bu Protokolün (5) ve (6) numaralı maddelerinde yer alan hükümler uygulanır. Ancak kurumca tahsil edilmiş olan cezai şart ve yersiz ödeme tutarları geri ödenmez, mahsup edilmez. Bu protokolden önceki protokollerde sözleşmenin feshi ve cezai şart gerektiren maddelerden bu protokolde kaldırılmış olanlar nedeniyle sözleşme feshi ve/veya cezai şart uygulanmış olan işlemler, konusu kalmadığından durdurulur ve işlem yapılmaz....

MUHALEFET ŞERHİ Davacının taleplerinden birisi de ariyet olarak verilen malların geç iadesinden doğan cezai şart alacağına ilişkindir. Davaya dayanak teşkil eden 19.03.1997 tarihli ariyet protokolünün 4.3 maddesinde aynen “İş bu protokolün herhangi bir şekilde feshi veya sona ermesi üzerine Bayi derhal ariyetli teçhizatı sağlam , temiz ve iyi ve işler durumda ve ...’a hiçbir güçlük çıkarmadan, ...’ün Bayiye herhangi bir hukuki veya idari takibe başvurmasına, mahkeme kararı alınmasına gerek olmaksızın ...’a iade etmekle yükümlüdür, Bayinin ariyetli teçhizatı ...’a iade etmekte direnmesi, ve geç iadesi veya herhangi bir şekil ve nedenle iadeden kaçınması durumunda ...’ün Bayiye karşı bu protokolden ve Madeni Yağ Bayilik Sözleşmesinden kaynaklanan sair her türlü hakları ve zararlarının tazmini istemine hakları saklı kalmak üzere Bayi, ...’e ariyetle teçhizatı iade etmekte geciktiği her bir gün için 100 USD cezai şart bedeli olarak ödemeyi peşinen kabul ve taahhüt eder” denilmektedir....

Ayrıca davacının davası, ariyet olarak verilen malların iadesi, cezai şart ve kar mahrumiyeti alacağının tahsili olup, bunlar hakkında mahkemece verilen önceki kararlar kısmen onanmadığı halde davacının ariyetlerin iadesi ve cezai şart talepleri hakkında olumlu-olumsuz hüküm kurulmaması doğru olmamış, bu nedenle de hükmün bozulması gerekmiştir." denmiştir. 19/12/2022 tarihli duruşmada ; HMK 31 md gereği ariyet konusu mallara ilişkin davalı beyanları hakkında davacıdan beyanları alındı. " Davacı vekili: Ariyet konusu mallarla ilişkin mahkemenizin ( ... ATM ) 2006/... Esas, 2008/... Karar sayılı 14/10/2008 tarihli kararı ile malların tarafımıza iadesi şeklinde karar verilmiştir, bu karar sonrasında bozma dışında bırakıldı ve bu kararın icrası kapsamında ariyet konusu malların bedeli ve vekalet ücreti ve yargılama giderleri davalıdan ödendi, bu yöndeki talebimiz konusuz kalmıştır....

Maddesine konu cezai şart düzenlemesinin karşılıklılık unsuru taşıması da göz önünde bulundurulması" gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, Ancak yerel mahkemenin gerekçeli kararında davaya konu sözleşmenin cezai şart bakımından karşılıklılık unsuru taşıdığı kabulünün gerekçesine hiçbir surette yer verilmemiş, Mahkeme kararı bu yönüyle usul ve yasaya aykırı olduğunu, Halbuki huzurdaki davada açıkça tespit edilmesi ve aydınlatılması gereken husus; davaya konu sözleşmenin karşılıklılık unsuru taşıyıp taşımadığı ve neticeten sözleşmedeki cezai şartın geçerli olup olmadığı olduğunu, sözleşmenin ikinci maddesinde düzenlenen hususun yine davacı üniversiteye tanınmış bir fiilin sonucuna bağlanmış olduğunu, (Üniversitenin haksız feshi halinde denmiştir.)...

"İçtihat Metni"Mahkemesi :Ticaret Mahkemesi Taraflar arasındaki cezai şart alacağı davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - Dava, Bayilik Sözleşmesinin feshi nedeniyle doğan cezai şart alacağı ve sözleşme uyarınca teslim edilen tüplerin iadesi ve alacak istemine ilişkindir....

Bu davalarda da bir vakıadan kendi lehine haklar çıkaran (iddia eden) taraf o vakıayı ispat etmelidir.Eldeki dava da, davacı tarafından cezai şart alacağının ve bedelsiz verilen ------ bedeline yönelik iddialarının yöntemince ispat edilmesi gerekmekte olup, ispat yükü davacı taraftadır. Davaya konu uyuşmazlığın çözümünde cezai şarta ilişkin hükümlerin tartışılıp değerlendirilmesi gerekmektedir. Cezai şart, borçlunun alacaklıya karşı mevcut bir borcu hiç veya gereği gibi ifa etmemesi halinde ödemeyi vaat ettiği, hukuki işlem ile belirlenmiş ekonomik değeri olan bir edimdir. Cezai şartın amacı, borçluyu borca uygun davranmaya sevk etmektir. Cezai şart, asıl alacağı kuvvetlendirme amacı güder. Bu bakımdan cezai şart, kuvvetlendirilecek asıl borcun mevcut olmasını gerektirir. Asıl borç yoksa cezai şart da söz konusu olamaz. Bu niteliği itibariyle cezai şart asıl borca bağlı fer'i bir borçtur. Asıl borç, mevcut ve geçerli ise, cezai şart da borç doğurur....

İki taraflı cezai şartta işçi aleyhine bir eşitsizlik durumunda, cezai şart hükmü tümden geçersiz olmamakla birlikte, işçinin yükümlülüğü işverenin sorumlu olduğu miktarı ve halleri aşamaz. İşçiye verilen eğitim karşılığı belli bir süre çalışması koşuluna bağlı olarak kararlaştırılan cezai şart tek taraflı olarak değerlendirilemez. İşçiye verilen eğitim bedeli kadar cezai şartın karşılığı bulunmakla eğitim karşılığı cezai şart hükmü belirtilen ölçüler içinde geçerlidir. Gerek belirli gerekse belirsiz iş sözleşmelerinde, cezai şart içeren hükümler, karşılıklılık prensibinin bulunması halinde kural olarak geçerlidir. Ancak, sözleşmenin süresinden önce feshi koşuluna bağlı cezai şartın geçerli olabilmesi için, taraflar arasındaki iş sözleşmesinin belirli süreli olması zorunludur....

4.2 maddesine göre 5 gün içinde ödenmeyen faturalar için fatura tutarına aylık %5 gecikme zammı bedeli oranı her yıl ocak ayında bir önceki yılın tüketici fiyatları endeksi oranında arttırılarak ,ödenmeyen her faturanın %12 si hukuki icra bedeli hesaplandığında, 1. icra cezai şart 8.822,98 TL %12 : 1.058,75 TL 2. icra cezai şart 7.791,97 TL %12 : 935,03 TL 3. icra cezai şart 13.236,47 TL %12 : 1.588,37 TL olmak üzere, davacı alacağı 1.058,75 TL — 1.icra cezai şart 935,03 TL ___ 2.icra cezai şart 1.588,37 TL — 3. icra cezai şart 8.822,98 TL — 1. asıl alacak (01/10/2018) 235,28 TL gecikme zammı 7.791,97 TL — 2. asıl alacak(01/10/018) 207,79 TL gecikme zammı 13.236,47 TL — 3. asıl alacak (01/10/20018) 352,97 TL — gecikme zammı toplam : 34.229,61 TL hesaplanmakla,ilk bilirkişi raporunda davacının takipteki alacağının bu miktarda olduğu belirlenmiş,daha sonra heyet bilirkişi raporunda ise,davacının takipteki asıl alacağının 28.851,42 TL olmasına rağmen takipte ek ve gecikme zamları...