İnceleme konusu somut olayda; Mahkemece; dosya içerisine alınan bilgi ve belgeler ışığında davacının prime esas kazancının tespiti noktasında; davacının, dava dışı ...İş Araç Yedek Parçaları ...Yen.Nak. San. Tic. Ltd. Şti ‘ne açmış olduğu ve kesinleşen prime esas kazanç dosyası, davacının usta olarak çalışması ve tanık beyanları ile yazılı şeklide hüküm tesis edilmişse de, tarafları aynı olmayan(davalısı dava dışı ...İş Araç Yedek Parçaları Mot. Yen. Nak. San. Tic. Ltd.Şti) prime esas kazanç tespitine yönelik dava dosyasının eldeki dava yönünden emsal teşkil etmeyeceği ayrıca asgari ücrete oranlama yoluyla yapılan tespitinde az yukarıda belirtilen ilkelere aykırı olduğu hususunun göz ardı edilmesi isabetsiz bulunmuştur....
Dava, sigorta primine esas kazancın tespiti istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmün, davalı Kurum ve davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi. Davacı, davalı ... başkanlığında çalıştığı dönemde eksik gösterilen prime esas kazançlarının tespitini talep etmiş, mahkemece davanın kabulüne, 1993/2-2005/3 dönemleri arasındaki prime esas kazancın tespitine karar verilmiştir....
Şu kadar ki, sigortalının ayrıca belirli bir kazancı varsa, bu takdirde prim ve ödeneklerin hesabında esas tutulacak günlük kazancı, yukarıki fıkraya göre hesabedilecek günlük kazancına belirli kazancı üzerinden hesaplanacak günlük kazancın ilavesi suretiyle bulunur. Bu kanun gereğince primlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç, sigortalının, bir ay için prime esas tutulan kazancının otuzda biridir. Günlük kazancın hesabına esas tutulan ay içindeki bazı günlerde çalışmamış ve çalışmadığı günler için ücret almamış sigortalının günlük kazancı, o ay için prime esas tutulan kazancı ücret aldığı gün sayısına bölünerek hesaplanır. Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir....
Davanın yasal dayanaklarından olan 506 sayılı Kanunun “Prime esas ücretler” başlığını taşıyan 77. maddesinin 1. fıkrası ile 5510 sayılı Kanunun “Prime esas kazançlar” başlıklı 80. maddesinin birinci fıkrasında, sigortalıların prime esas kazançlarının nasıl belirleneceği açıklanmıştır....
Görüldüğü gibi sigortalı olmak çalışma ve prim ödeme ilkesine bağlı olduğundan, “hizmet tespiti” ve “prime esas kazancın tespiti” davaları sosyal güvenlik hakkının özünü oluşturmaktadır. Bu nedenle prime esas kazancın tespiti davaları kamu düzeninden olmaları nedeniyle özel bir titizlik ve duyarlılıkla yürütülmelidir. 15. Kendiliğinden araştırma ilkesi; dava malzemesinin hazırlanmasında, tarafların yanı sıra hâkimin de görevli olması hâli olup, bu ilke kamu yararı gerekçesine dayanır ve taraflarca hazırlama ilkesinin istisnasıdır. Öyle ki bu davalarda taraflardan birinin isticvabı ve bunun ikrarla sonuçlanması durumunda bile hâkim kendiliğinden araştırma yetkisine sahip bulunmaktadır. Bu davalarda iddianın ve savunmanın genişletilmesi yasağı uygulanmaz yine hâkim kesin delillerle de bağlı değildir. 16....
katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz....
Eldeki davada, davacılar, murisleri...’ın davalılara ait işyerlerinde aralıksız olarak 8 yıl müdür sıfatıyla 02.03.2005 tarihinde vefat edene kadar çalıştığı, ücretinin asgari ücret üzerinde olduğu, son ücretinin 1.750,00 TL olduğu, ancak davalı işverenler tarafından hem eksik hizmet süresi bildirimin olduğu hem de primlerinin asgari ücret üzerinden bildirildiğini, buna göre eksik bildirilen hizmet süreleri ile prime esas kazancın tespiti talebinde bulunmuşlardır. Mahkeme her ne kadar davacılar murisinin davalılardan ... Oto ve Taş. Ltd. Şti.(yeni unvanı ... Oto ve Taş....
Somut uyuşmazlıkta; davacı davalı işyerinde 1994-2012 yılları arasında çalıştığını, aylık net kazancının 2.500TL–3.000 TL arasında değiştiğini belirterek prime esas kazancının tespitini talep ettiği, 10.05.2016 tarihli celsede 01.09.1994-01.05.2004 dönemine ilişkin talebini atiye bıraktığını beyan ettiği ve mahkemece bu dönem yönünden davanın esası hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına, 01.05.2004-31.07.2012 tarihleri arasındaki çalışma yönünden ise işçilik alacakları dosyasında tespit edilen 2.791.35 TL ücret esas alınarak ve bu ücretin asgari ücretin 2.97 katı olduğu hesaplanmak suretiyle prime esas kazancın tespit edildiği anlaşılmaktadır. Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 77. maddesi ile 5510 sayılı Yasanın 80. maddesidir....
Tespiti istenen miktar sınırı aşıyor olsa bile varlığı iddia edilen çalışmanın öncesine ve sonrasına ait yazılı delil başlangıcı sayılabilecek belgeler bulunuyorsa tanık dinletilmesi mümkündür. 506 sayılı Kanunun 78. maddesinde ve 5510 sayılı Kanunun 82. maddesinde prime esas günlük kazançların alt ve üst sınırlarının ne olacağı gösterilmiştir. Günlük kazancın alt sınırı HUMK’nun 288. maddesinde belirtilen sınırı aşıyorsa ücretin yazılı delille saptanması gereğinin pratikte bir önemi kalmayacaktır. Zira 506 sayılı Kanunun 78. maddesine göre, “....günlük kazançları alt sınırın altında olan sigortalılar ile ücretsiz çalışan sigortalıların günlük kazançları alt sınır üzerinden hesaplanır”. 82. madde de bu düzenlemeye paralel bir hüküm içermektedir. Ücretin alt sınırla tespit edilen miktardan fazla olması halinde ise günlük kazancın hesaplanmasında asgari ücret esas alınır....
Diğer taraftan davanın diğer yasal dayanaklarından olan 506 sayılı Kanunun “Prime esas ücretler” başlığını taşıyan 77. maddesinin 1. fıkrası ile 5510 sayılı Kanunun “Prime esas kazançlar” başlığını taşıyan 80. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, 4/1(a) maddesi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançlarının hesabında; idare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamının esas alınacağı öngörülmüştür. Buna göre, maddenin 1/(b) bendinde sayılan istisnalara girmemesi koşuluyla hizmet akdi karşılığı elde edilen gelirlerden sigorta primi kesilmesi asıldır....
