TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir. Müdahale talebinde bulunan .... Plastik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi vekilinin 07/03/2022 havale tarihli dilekçesinde; müvekkilinin çek üzerinde ciroları bulunduğunu hamil olduğunu beyan etmiştir....
Süresinden sonra yapılan temyiz istemleri hakkında mahkemece bir karar verilebileceği gibi, 01.06.1990 gün ve 3/4 Sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca, Yargıtayca da bu yolda karar verilebileceğinden, davacı-karşı davalı vekili tararfından süresinden sonra yapılan temyiz isteminin reddi gerekmiştir. 2-Basit yargılama usulüne tabi tasarrufun iptali davasına karşı açılan menfi tespit davasının yazılı yargılama usulüne tabi olması, tasarrufun iptali davasının temyiz inceleme yeri ile menfi tespit davasının temyiz inceleme yerinin farklı olması nedeniyle karşı dava olarak açılan menfi tespit davasının tasarrufun iptali davasından tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydedilmesi yargılamaya ayrı esas üzerinden devam edilip taraf delillerinin toplanması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken her iki davanın birlikte görülmesi isabetli görülmemiştir....
Alacaklı takibinde 68.maddede sayılan belgelerden birine dayanmışsa veya kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yapmışsa borçlunun menfi tespit davası açmakta hukuki yararının bulunduğu kabul edilmelidir. Borçlunun ödeme emrine itirazından sonra alacaklının takibin devamı için başvurduğu yollar da menfi tespit davasında hukuki yarar açısından önemlidir. Takip borçlusu kredi sözleşmesindeki kefalet imzasının kendisine ait olmadığını belirterek takibe itiraz etmiştir. Bu durumda alacaklı takibin devamını sağlamak için itirazın iptali davası açmalıdır. İtirazın iptali davasında borçlu tüm savunma sebepleri ileri sürebileceğinden takip konusu alacakla ilgili menfi tespit davası açmakta hukuki yararı yoktur. Takip itiraz üzerine durduğuna göre alacaklının takip konusu borçla ilgili borçlunun üzerine gitmesi mümkün değildir. Borçlu yönünden bir belirsizlik veya tehlike bulunmamaktadır. Kaldı ki borçlu takipten feragat etmiş ve hacizleri fekettirmiştir....
Bu nedenle itirazın iptali davası açıldıktan sonra takip konusu borçla ilgili olarak borçlunun menfi tespit davası açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır.Zira menfi tespit davasında ileri sürülebileceği borçla ile ilgili iddiasını itirazın iptali davasında savunma sebebi yapabilir ve savunma ile ilgili tüm delillerini gösterebilir. Kaldı ki Adana 2. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2020/... Esas numarasıyla İtirazın İptali davası açılmış olup, UYAP sisteminden yapılan incelemede devam eden davada davacı tarafından aynı itirazların sunulduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle açılmış olan dava da hukuki yarar bulunmadığından davanın reddine karar verilmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ : Sulh Hukuk Mahkemesi Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı menfi tespit ve itirazın iptali davasına dair karar, davalı-k.davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Asıl dava menfi tespit, birleşen dava itirazın iptali istemine ilişkindir....
tarihinde davacı aleyhine itirazın iptali davası açılmış olup, itirazın iptali davasının açılmasından sonra işbu menfi tespit davası .... tarihinde açılmıştır. Menfi tespit davasının itirazın iptali davasından sonra açılmış olması nedeniyle davalının bu davayı açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır. Zira menfi tespit davasında ileri sürülebilecek hususlar itirazın iptali davasında da ileri sürülebilecektir. Hukuki yararın varlığı dava şartlarından olup, mahkemece de bu hususun resen dikkate alınması gerekmektedir. Bu nedenle mahkemece hukuki yarar yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi doğru olmuştur. (Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin tarih ve 2018/1702 E., 2020/1048 K.sayılı ilamı da bu yöndedir.)...
Aynı icra takibi nedeniyle davalı tarafından 24/07/2019 tarihinde davacı aleyhine itirazın iptali davası açılmış olup, itirazın iptali davasının açılmasından sonra işbu menfi tespit davası 31/07/2019 tarihinde açılmıştır. Menfi tespit davasının itirazın iptali davasından sonra açılmış olması nedeniyle davalının bu davayı açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır. Zira menfi tespit davasında ileri sürülebilecek hususlar itirazın iptali davasında da ileri sürülebilecektir. Hukuki yararın varlığı dava şartlarından olup, mahkemece de bu hususun resen dikkate alınması gerekmektedir. Bu nedenle mahkemece hukuki yarar yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi doğru olmuştur. (Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin 16/06/2020 tarih ve 2018/1702 E., 2020/1048 K.sayılı ilamı da bu yöndedir.)...
Delillerin Değerlendirilmesi ve Gerekçe; Eldeki dava ticari ilişki kaynaklı borçtan sorumlu olunmadığına ilişkin menfi tespit davasıdır. Davacının da kabulü olduğu üzere taraflar arasında aynı alacak konusuna ilişkin itirazın iptali davası derdesttir. Bir davada savunma olarak ileri sürülebilecek hususlara ilişkin ayrıca dava açılması mümkün değildir. Yerleşik Yargıtay uygulaması da aynı taraflar arasındaki aynı konuya ilişkin derdest bir itirazın iptali davasının bulunması halinde açılacak menfi tespit davasında hukuki yararın olmadığı yönünde olduğundan davanın hukuki yarar yokluğundan reddi gerekmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi K A R A R Asıl ve birleşen davalarda davacı vekilince açılan, ihraç kararının iptali, ihraca dayanak ihtarnamelerin geçersizliğinin tespiti ile yönetim kurulu kararlarının iptali ve menfi tespit davaları sonucunda mahkemece, bir kısım taleplerin reddiyle bir kısım taleplerin kabulüne karar verilmiş olup, verilen kararın taraf vekilince temyiz edilmesi üzerine, Dairemizce asıl davada verilen yerel mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir. Bu kez Dairemiz kararına karşı asıl davada davalı kooperatif vekilince karar düzeltme talebinde bulunulmuştur....
Mahkemece yapılan yargılama sonucunda; davanın takibin iptali davası olması nedeniyle görevli mahkemenin İcra Hukuk Mahkemesi olduğu belirtilerek, davanın görev yönünden reddine karar verilmiştir. İcra ve İflas Yasası'nın 72. maddesinin 1. fıkrası ; "Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir." 6. fıkrası; "Borçlu, menfi tespit davası zımmında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmemiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir." şeklinde düzenlenmiştir. Davanın hukuki nitelendirmesi hakime aittir. Davacının bu davayı açmaktaki amacı, hakkında yapılan takibin haksızlığının, diğer ifadeyle borcu bulunmadığının tespitine yönelik olduğundan, açılan dava, İcra ve İflas Yasası'nın 72. maddesinde düzenlenmiş bulunan menfi tespit davasıdır. Davaya bakma görevi genel mahkemelere aittir....
