İçtihatlarda da benimsendiği üzere borç alacaklıya (davalıya) ödenmiş olursa, menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir (m.72/6); yani menfi tespit davası (kendiliğinden) istirdat davasına dönüşür; bu hâlde mahkeme menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam eder (Kuru, Baki: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, Ankara, 2017, s. 146). Bu durumda İİK’nın 72/6 maddesi gereğince bedele dönüşen isteminin temeli menfi tespit davasıdır. Menfi tespit davasında da ispat yükü, kural olarak davalı alacaklıya düşer. Davacı (borçlu), davalının (alacaklının) varlığını iddia ettiği hukukî ilişkiyi (meselâ borcu) sadece inkâr etmekle yetinmekte ise, yani bu hukukî ilişkinin (borcun) hiç doğmadığını ileri sürmekte ise ispat yükü davalıya düşer....
Çek istirdatı davalarında ; TTK ve HMK normları incelendiğinde özel bir yetki kuralı öngörülmüş değildir. Dolayısıyla çek istirdatı davalarında HMK'nın genel yetki kuralı olan davalının yerleşim yeri mahkemeleri yetkili mahkeme olarak karşımıza çıkacaktır. Davacı vekili her ne kadar cevaba cevap başlıklı dilekçesinde İcra ve İflas Kanunu 72/8 uyarınca takibin yapıldığı yer icra dairelerinin de yetkili olduğunu ileri sürmüş ise de, oradaki istirdat davaları ile çekin istirdatı davalarının dayanağı farklı kanunlar ve farklı sebeplerdir. Çek istirdatı davaları ile, haksız ödenen paradan kaynaklı istidat davalarını birbirinden ayırmak gerekir. Nitekim Yargıtay 11....
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: İstinaf talebinde bulunan davacılar vekili, hukuken tüm ticari davalar için değil sadece bir miktar paranın tahsili talepli alacak ve tazminat davaları için arabulucuya başvurunun dava şartı olarak düzenlendiğini, huzurdaki davanın ise bu kapsamda bir alacak/tazminat davası olmadığını, uyuşmazlık konusunun sahte evrak niteliğindeki çek nedeniyle ikame edilen menfi tespit davası olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde, çek istirdatı dışında açılan menfi tespit davalarında arabuluculuğun dava şartı olduğu yönünde güncel tarihli kararlar verildiğini belirterek davacılar vekilinin istinaf başvurusunun reddini talep etmiştir....
Esas sayılı dosyasının dava konusunun taraflarının ve olayların çek bedelinin istirdatı istemi ve borçlu olunmadığının tespiti istemi olduğu, birbiriyle bağlantılı olduğu tespit edilmiştir. Açıklanan sebeplerle taraflar arasındaki dava, senedin bedelsiz kaldığı iddiasına dayalı olarak menfi tespit istemine ilişkindir. .... Asliye Ticaret Mahkemesinin ... Esas sayılı dosyasında tarafların aynı olduğu, senet bedellerine ilişkin alacak talebini içerdiği, mahkememiz dosyasının ise 15/02/2002 tanzim ve 05/07/2003 ödeme tarihli, 12.500,00 TL'lik bononun bedelsiz kaldığı iddiasıyla menfi tespit talebinden ibaret olduğu, söz konusu bononun .... Asliye icaret Mahkemesinin ... Esas sayılı dosyasında bahsedilen sulh sözleşmesindeki bonolardan biri olduğu, bononun ve ilgili icra dosyasının .... Asliye Ticaret Mahkemesinin ... Esas sayılı dosyasında celp edildiği, .... Asliye Ticaret Mahkemesinin ......
Bankası ...Şubesi'nden verilme, 31/03/2022 vade tarihli, ... çek nolu, 40.000,00-TL bedelli 1 adet çek nedeniyle davacı yanın davalı yana borçlu bulunmadığının tespiti ile çekin iptali istemine ilişkin olduğu, davaya konu somut olayda dava konusu çekin taraflar arasında akdedilen eser sözleşmesi kapsamında verildiği, bu hususta taraflar arasında ihtilaf bulunmadığı, davacı, davalı yüklenicinin işi tamamlamadığı, eksik imalatları olduğu ve edimini yerine getirmediğini belirterek başlangıçta iş karşılığı verilen çek yönünden bedelsizlik iddiası ile menfi tespit davası açtığı, yargılamanın devamında söz konusu çek bedelinin ödendiğinden menfi tespit davasının kendiliğinden istirdat davasına dönüşmüş olduğu, eser sözleşmesinin taraflara karşılıklı haklar ve borçlar yükleyen bir iş görme akdi olduğu, bu sözleşmede yüklenicinin yapımını üstlendiği eseri sözleşmeye, teknik ve sanatsal ilkelere ve amaca uygun olarak imâl edip iş sahibine teslim etmekle, iş sahibi de kararlaştırılan bedeli ödemekle...
Şti.’ye karşı ileri sürebileceği tüm def’i ve itirazları alacağı temlik alan faktoring şirketine karşı da ileri sürme hakkına sahip olduğu, dava konusu çekler karşılığında mal teslimi olmadığından davacının borçlu olmadığı, çek bedelleri ödendiğinden bedellerinin istirdatı isteminin haklı olduğu gerekçeleriyle davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalılarda ... Faktoring Hiz. AŞ. vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalılardan ... Faktoring AŞ. vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı onama harcının temyiz edenden alınmasına, 24.11.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi....
DAVA KONUSU : Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan) KARAR : İstinaf incelemesi için dairemize gönderilen dosyanın ilk incelemesi tamamlanmış olmakla, HMK 353....
Yapı Malz.... ve ... san.ve Tic.Ltd.Şti., takip tarihinin 28/07/2015 olduğu, 12.000 TL asıl alacak olmak üzere toplam 13.278 TL üzerinden takip başlatılmış, davacı tarafından 07/01/2016 tarihinde dosyaya 16.349,02 TL ödeme yapıldığı anlaşılmıştır. GEREKÇE: Dava, İİK'nun 72.maddesi uyarınca icra takibinden sonra açılan menfi tespit-istirdat davasıdır. Davacı, davaya konu çekin lehtarı olarak göründüğünü, ancak lehtar adına atılı imzanın davacı şirket yetkilisine ait olmadığından ve keşideci ile ticari ilişkisinin bulunmadığını beyanla menfi tespit ve istirdat isteminde bulunmuş; davalı taraf ise iddiaları kabul etmeyerek davanın reddi gerektiğini savunmuştur....
a verdiğini, hem de akabinde kaybolduğu iddiası ile Çek Zayii ve Menfi Tespit davası açtığını, davacının hukuki yararının bulunmadığını, ceza davasının sonucunun beklenmesi gerektiğini, kötüniyet tazminatının üst sınırdan verildiğini ve gerekçelendirilmediğini belirterek kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir. GEREKÇE : Dava, çek bedelinin tahsili amacıyla başlatılan icra takibi nedeniyle borçlu olunmadığının tespiti ve çekin istirdatı istemine ilişkindir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Menfi tespit Dava, ipotek karşılığı çekilen banka kredisi nedeniyle borçlu olmadığının tespiti ve yapılan ödemenin istirdatı istemine ilişkindir. Uyuşmazlık, kira sözleşmesinden kaynaklanmamaktadır. Uyuşmazlığın bu niteliği gereği dosyanın temyizen inceleme göre Yargıtay 19. Hukuk Dairesine aittir. Bu durumda temyiz incelemesi dairemizin görevi dışında bulunduğundan dosyanın görevli Yargıtay 19. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 20.11.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
