Davacılar vekilinin sebepsiz zenginleşme nedeniyle tazminat istemine gelince; mahkemece hakkın özünün hak düşürücü süreye uğramış olmasının tazminat istemi yönünden de etkin olduğu gerekçe gösterilerek karar verilmiştir. Kural olarak sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için; bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Borçlar Kanunu'nun konuya ilişkin 61 ve ardından gelen maddelerindeki (TBK'nun 77 ve ardından gelen maddelerindeki) düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı, geri verme borcu altındadır....
- K A R A R - Dava, sebepsiz zenginleşme nedeniyle alacağın tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece kesin hüküm nedeniyle dava şartı bulunmadığından ve pasif husumet şartı gerçekleşmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, verilen bu karar Dairemizin 2016/18310 esas ve 2018/3422 karar sayılı ve 20.06.2018 tarihli kararı ile onanmıştır. Mahkemece kesin hüküm olarak kabul edilen davacısı ..., davalısı ... olan dava konusu icra takibine dayanak yapılan bono nedeniyle borçlu bulunulmadığının tespiti istemine ilişkin Ünye 1. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2013/294 esas ve 2013/458 karar sayılı ve 26.09.2013 tarihli kararıdır. Bu dosyada ise davalılar muris Hasan Sanioğlu'nun mirasçıları olup, dava konusu ise sebepsiz zenginleşmeye dayalıdır. Bu nedenle önceki menfi tespit istemine ilişkin olarak verilen karar bu dosyada kesin hüküm teşkil etmez....
Birleşen davada davacı ... ile birleşen davada davalı keşideci ... arasında temel ilişki bulunmadığından, birleşen davada davacı ... şirketinin keşideci olan davalıdan 6102 sayılı TTK'nın 732. maddesi uyarınca sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayalı olarak alacak talebinde bulunması mümkündür. Burada ispat yükü üzerinde bulunan davalı keşideci ..., çek nedeniyle sebepsiz zenginleşmediğini ispatlamalıdır. ... şirketinin ciranta olan İlkerler şirketine karşı ileri sürdüğü menfi tespit istemi bakımından da, alacak kambiyo senedine dayalı olduğundan, ispat yükü yine borçlu olmadığını iddia eden davacı ... üzerindedir....
e karşı Mersin 1.Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2018/564 Esas sayılı dosyası ile açılan menfi tespit davasında Adli Tıp Kurumu Fizik İhtisas Dairesinden alınan rapor ile, "İncelenen 18.08.2018 keşide tarihli ve 25.000,00 TL bedelli çek üzerindeki imzanın davacı eli ürünü olmadığının" tespit edilmesi üzerine mahkemece menfi tespit kararı verildiği ve hükmün kesinleştiği sabittir. Davacı keşidecinin, çekin lehtarına karşı açtığı anılan davada çekteki davacı imzasının sahteliğinin tespit edilmesi karşısında; dar yetkili icra hukuk mahkemesinin vermiş olduğu kararın menfi tespit davası yönünden kesin hüküm oluşturmadığı da gözetildiğinde, Adli Tıp Kurumu'ndan alınan yeterli rapora üstünlük tanınarak, davacının gerçekte borçlu olmadığı bir bedeli ödemiş olmasıyla iade isteminin yerinde olduğuna dair ilk derece mahkemesi kararının yerinde olduğu anlaşılmakla, davalı vekilinin istinaf isteminin reddine karar verilmiştir....
Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için, bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. İade borcunun kapsamını belirlemede öncelikle fakirleşme ve zenginleşme zamanının tesbit edilmesi gerekir. Sebepsiz zenginleşme borçlusunun bu tadilatların yapıldığı anda ekonomik açıdan zenginleştiği, yapanın ise o anda fakirleştiği ileri sürülmez. Zira, vücuda getiren tarafından kullanılan muhdesatın taşınmaz malikine herhangi bir katkısı bulunmamaktadır....
tan haksız olarak hasar bedeli olarak talep edilen ve ... tarafından müvekkilinin hak edişlerinden yapılan kesintilerden kaynaklanan tutarlar nedeniyle davalı şirketin sebepsiz zenginleştiği iddiasıyla yapılan kesintilerin davalıdan tahsiline yönelik olarak başlatılan icra takibine davalı tarafından yapılan itirazın iptali ile takibin devamını, davalının icra inkar tazminatına hükmedilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı taraf ise davanın reddini savunmuştur. DELİLLER VE GEREKÇE: Dava; sebepsiz zenginleşme iddiasına dayalı başlatılan takibe yapılan itirazın iptali istemine ilişkindir. Borcun kaynakları; sözleşme, haksız fiil ve sebepsiz zenginleşmedir. Taraflar arasında sözleşme bulunmadığı ve davalı tarafından doğrudan davacıyı hedef alan haksız fiil bulunmadığı uyuşmazlık dışıdır. Zaten davacı da iddiasını sebepsiz zenginleşmeye dayandırmaktadır....
ın tarafından çekin süresinde muhatap bankaya ibraz edilmemesine, ibraz süresi dahil çek için ön görülen zamanaşımı süresi ve sebepsiz zenginleşme karinesi için aranan bir yıllık sürenin henüz dolmamış olmasına, süresinde muhatap bankaya ibraz edilmeyen çekin kambiyo vasfını yitirmesine, ...'ın kambiyo ilişkine dayalı olarak TTK'nın 732. maddesi kapsamında sebepsiz zenginleşme karinesi dayalı olarak talepte bulunmasına, bu kapsamda TTK 732/4. maddesi gereğince ispat yükünün ... üzerinde bulunmasına, davacı tarafından sunulan delillerden süresinde muhatap bankaya ibraz edilmeyen takibe konu çek nedeniyle ...'...
Maddesine dayalı genel muvazaa ve TBK sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayalı alacak davası olduğu anlaşılmıştır. Mahkememizin ... tarihli celsesinde; dava menfi tespit davası olmakla, borç ödeninceye kadar her zaman dava açılabileceği gibi arabuluculuğa da tabi olmadığından davalı tarafın zaman aşımı, hak düşürücü süre ve arabuluculuk dava şartı itirazlarının reddine, yine davalılar Antalyada ikamet etmekle yetki itirazının da reddine karar verildiği anlaşılmıştır. Dava, davalılar tarafından davacılar aleyhine Antalya ... İcra Müdürlüğünün ... esas sayılı dosyası ile Antalya ... İcra Müdürlüğünün ... esas sayılı dosyası ve dosyadaki 2 adet çek nedeniyle borçlu olmadıklarının tespiti davasıdır. Davacı tarafça Antalya ... İcra Müdürlüğünün ... ve ... esas sayılı takip dosyalarında icra takibi başlatılan ...-TL bedelli iki adet çekin muris ...'...
Davacılar dava dilekçesinde bonolardaki imzaların kendilerine ait olmadığını savunmuş ve sahtecilik iddiasına dayalı olarak menfi tespit isteminde bulunmuşlardır. Mahkemece davaya konu bonoların davanın açıldığı tarih itibarıyla TTK 690 maddesi yollamasıyla TTK 661. maddesine göre 3 yıllık zamanaşımı süresinin dolduğu, yine BK 66. maddesindeki sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre bir yıllık dava açma zamanaşımı süresinin dolduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir. HMK 25. maddesi uyarınca hakim iki taraftan birinin söylemediği şeyi veya vakıaları kendinden dikkate alamaz ve onları hatırlatabilecek davranışlarda dahi bulunamaz. Yine HMK 141. maddesi uyarınca iddia ve savunmanın genişletilmesi veya genişletilmesi karşı tarafın açık muvaffakatı olmaksızın yapılamaz. Bu nedenle mahkemece davacı tarafından dava dilekçesinde ileri sürülmeyen nedenlerin gerekçe yapılarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir....
Asliye Hukuk Mahkemesi SAYISI : 2023/2 E., 2023/181 K. 2797 sayılı Yargıtay Kanunu’nun (2797 sayılı Kanun) 40 ıncı ve Yargıtay İç Yönetmeliği’nin 18 inci maddeleri uyarınca yapılan ön incelemede; dava konusu uyuşmazlığın niteliği ve temyizin kapsamının; taşınmazın gerçek miktarıyla kamulaştırılmadığı iddiasına dayalı tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde sebepsiz zenginleşme uyarınca uğranılan zararın tazmini isteğine ilişkin olduğu anlaşılmıştır. Yargıtay Büyük Genel Kurulunun dairelerin iş bölümüne ilişkin 18.01.2024 tarihli ve 1 sayılı kararı uyarınca dosyayı inceleme görevi Yargıtay (5). Hukuk Dairesine ait olduğundan, 2797 sayılı Kanun’un 60 ıncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca gerekli inceleme yapılmak üzere dosyanın ilgili daireye gönderilmesine karar vermek gerekir. KARAR Açıklanan sebeple; Dosyanın YARGITAY (5)....
