İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde on beşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. Bu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere menfi tespit davasında amaç bir hukuki ilişkinin veya bir hakkın gerçekten mevcut olmadığının tespitine yöneliktir. Dayanılan hukuki ilişkinin gerçekten mevcut olmadığı icra takibine maruz kalmadan önce ileri sürülebileceği gibi, icra takibinden sonra da ileri sürülebilir. Borçlunun icra takibinden önce veya sonra menfi tespit davası açabilmesi için borçlu olmadığının tespitinde hukuki yararının bulunması şarttır. Buna rağmen, borçlunun, alacaklının harekete geçmesini beklemeden borçlu olmadığının tespitinde korunmaya değer bir yararı bulunabilir. Bu tür bir yararının bulunması halinde borçlu, borçlu olmadığının tespiti için dava açabilir. ... HMK'nın 389....
Menfi tespit davası, 2004 sayılı İcra İflas Kanunu'nun 72. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde on beşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. Bu düzenlemeden de anlaşılacağı üzere menfi tespit davasında amaç bir hukuki ilişkinin veya bir hakkın gerçekten mevcut olmadığının tespitine yöneliktir. Dayanılan hukuki ilişkinin gerçekten mevcut olmadığı icra takibine maruz kalmadan önce ileri sürülebileceği gibi, icra takibinden sonra da ileri sürülebilir. Borçlunun icra takibinden önce veya sonra menfi tespit davası açabilmesi için borçlu olmadığının tespitinde hukuki yararının bulunması şarttır....
İlk Derece Mahkemesinin 20.09.2021 tarihli ara kararı ile de; "...2004 Sayılı İİK'nın Madde 72 –"Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan Mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tesbit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2022/819 KARAR NO : 2022/662 DAVA : Menfi Tespit (Ticari Nitelikteki Kefalet Sözleşmesinden Kaynaklanan) DAVA TARİHİ : 07/10/2022 KARAR TARİHİ : 11/10/2022 Mahkememizde görülmekte olan Menfi Tespit (Ticari Nitelikteki Kefalet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: DAVA : Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; müvekkili ...'ın davalı bankadan kredi kullandığını, müvekkili ... adına kayıtlı taşınmazları kredinin teminatı olarak bankaya ipotek verdiklerini, müvekkilinin kredi ilişkisi devam erken devamlı olarak bankaya ödemelerde bulunduğunu, müvekkilinin bankaya olan borcunu ödemekle bitiremediğini, davalı bankanın müvekkilini temerrüde düşürerek, İzmir ... İcra Müdürlüğü'nün .../... Takip Sayılı Dosyası İle İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yolu ile icra takibinde bulunduğunu, ......
İcra Mahkemeleri, önlerine gelen uyuşmazlığı hızlı ve seri olan takip hukuku kurallarına göre çözümlerken, genel mahkemede görülen menfi tespit davasının sonuçlanmasını bekletici mesele yapamaz ise de genel mahkemenin menfi tespit davasının kabulüne yönelik kesinleşmiş hükmünü HMK 114/1- i maddesi gereğince göz ardı edemez. Davacı tarafça dava dilekçesi açmış olduğu menfi tespit davasının bekletici mesele yapılmasını talep etmiştir. Menfi tespit davasının sonucunun bekletici mesele yapılması gerekmez ise de menfi tespit davasına ilişkin kesinleşmiş mahkeme ilamı icra hukuk mahkemesini bağlar....
Dava, menfi tespit talebine ilişkindir. 2004 s.İİK.nun 72.m.sinde menfi tespit ve istirdat davası ile menfi tespit davasında ihtiyati tedbir;" Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tesbit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tesbit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tesbit davasında ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez. Ancak, borçlu gecikmeden doğan zararları karşılamak ve alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere göstereceği teminat karşılığında, mahkemeden ihtiyati tedbir yoluyle icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesini istiyebilir. (Değişik fıkra: 09/11/1988- 3494/6 md.)...
e karşı işlem başlatıldığını, davacının icra takibine karşı süresinde yapmış olduğu itirazı ile aleyhine başlatılmış olan icra takibi durduğundan icra-i işlemlere de devam edilmediğini, davacı tarafın itirazı ile duran icra takibinde aleyhine herhangi bir işlem yapılmaz iken menfi tespit davası açmasında hukuki menfaatinin bulunmadığını, davacı vekilinin dava dilekçesinde belirttiği gibi müvekkili şirket tarafından kötüniyetli olarak başlatılan bir icra takibi bulunmadığını, icra takibinin kaza tespit tutanağında işleten olarak gösterilen kişiye karşı başlatıldığını, bu nedenle müvekkili şirketin kötüniyetli olarak icra takibi başlattığı iddiasının da herhangi bir gerçekliğinin bulunmadığını, dava dilekçesinde menfi tespit isteminin yanı sıra kötüniyet tazminatı da talep edilmiş ise de bu talebin şartları oluşmadığından reddine karar verilmelsi gerektiğini beyan ederek davanın reddine, davacı tarafın kötüniyetli olarak ikame etmiş olduğu işbu davada %20'den az olmamak üzere tazminata hükmedilmesine...
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Davacı tarafın başlatılan icra takibinden sonra huzurdaki davayı aşmasında ve takibin durdurulması talebinin icra takibi işlemlerini sürüncemede bırakmak için yapıldığını, başlatılan icra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında icra takibinin durdurulmasına kararı verilemeyeceğini, elektrik kullanımını gösteren tutanak sonucu düzenlenen icra takibinin yasaya ve usule uygun olduğunu beyan ederek haksız davanın ve itirazların reddine, borçlu hakkında icra inkar tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir....
(Kuru-El Kitabı, s.370 ilâ 372) Menfi tespit davasında amaç bir hukuki ilişkinin veya bir hakkın gerçekten mevcut olmadığının tespitine yöneliktir. Başka bir deyişle hukuki bir yarar bulunması koşuluyla sonuçta alacak-borç ilişkisi doğuracak bir durumun olmadığının tespiti amaçlanır. Dayanılan hukuki ilişkinin gerçekten mevcut olmadığı icra takibine maruz kalmadan önce (alacaklının harekete geçmesini beklemeden borçlu olmadığının tespitinde korunmaya değer bir yararı bulunması şartı ile) ileri sürülebileceği gibi, icra takibinden sonrada ileri sürülebilir. Borçlunun icra takibinden önce veya sonra menfi tespit davası açabilmesi için borçlu olmadığının tespitinde hukuki yararının bulunması şarttır. Borçlu, belirtilen şekilde takipten önce veya sonra alacaklıya karşı bir menfi tespit davası açar; bu davayı kazanırsa, hakkındaki icra takibi iptal edilir ve borcu ödemekten kurtulur. Ancak, borçlu borcunu icra dairesine ödedikten sonra, artık menfi tespit davası açamaz....
Gerçekte var olmayan bir borç ya da geçersiz bir hukuki ilişki nedeniyle icra takibine maruz kalması muhtemel olan veya icra takibine maruz kalan bir kimsenin (borçlunun) gerçekte borçlu bulunmadığını ispat için açacağı dava, menfi tespit olarak adlandırılmaktadır. Menfi tespit davası 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK)’nun 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın yüzde onbeşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir. İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ise ihtiyati tedbir yolu ile takibin durdurulmasına karar verilemez....
