Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. (TBK'un 530, BK.nun 414.md.) Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı, kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu zorunlu ve faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır....
Bu halde, taraflar arasında kira sözleşmesi olduğu ve uyuşmazlığın kira sözleşmesinden kaynaklandığı açıktır. Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. Yargıtay’ın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğudur. Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu yada lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Somut olayda ......
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Tazminat Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı tazminat davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kiralanana yapılan faydalı masrafların tahsili isteğine ilişkindir. Mahkeme, davanın kabulüne karar vermiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir....
Ancak bu bedelin kiraya verenden istenebilmesi için kiracının yaptığı giderlerin mal varlığından çıkarak kiraya verenin mal varlığına geçmiş olması ve kiralananın tahliye edilmiş olması gerekir. Kiracının akdi ilişkinin devamı sırasında kiralanana yönelik değer arttırıcı masraf ve harcamaları kiraya verenden isteyebilmesi veya imalat bedellerini kira bedelinden mahsup edebilmesi için konuya ilişkin sözleşmede ayrıca bir düzenleme bulunması gerekir. Taraflar arasında yazılı kira sözleşmesi bulunmayıp, yapılacak zorunlu ve faydalı giderlerin kira bedeline mahsup edileceğine ilişkin taraflar arasında bir anlaşma bulunduğu kiracı tarafından yazılı deliller ile ispat edilememiştir....
Davacının kiralanana yaptığı masraflara ilişkin alacak talebine gelince; Taraflar arasındaki kira sözleşmesinin Hususi Şartlar Bölümünün 3. maddesinde "Kiracı, kiralanan gayrimenkulde mal sahibinin haberi ve izni olmadan tadilat yapamaz" düzenlemesi mevcut olup, davacının ancak kiralananda yapılan zorunlu ve faydalı masraflara ilişkin alacağını sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre isteyebileceği nazara alınarak yapılan tadilatların hangilerinin zorunlu ve faydalı olduğu bilirkişi raporuyla tespit edilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken mahkemece yazılı şekilde bu alacakla ilgili talebin de reddine karar verilmesi doğru olmadığından hükmün bu gerekçe ile bozulması görüşünde olduğumuzdan sayın çoğunluğun bozma gerekçesine katılamıyoruz....
"İçtihat Metni" Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı alacak davasına dair kararın temyiz incelemesi duruşmalı olarak davacı tarafından süresi içinde istenilmekle gün tayin edilerek taraflara gönderilen davetiyelerin tebliğ edilmesi üzerine belli günde davacı vekili Av. ... geldi.Başka gelen olmadı. Hazır bulunanın sözlü beyanı dinlendikten sonra, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kiralanana yapılan imalat bedellerinin kiraya verenden tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir....
DELİLLER : TBK, HMK ve tüm dosya kapsamı. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE : Dava; kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin tahsili ile davalı tarafa ödenen paraların iadesi istemine ilişkindir. Mahkemeler arasındaki görev uyuşmazlığı Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi 2020/978- 985 sayılı ilamı ile giderilmiş ve sulh hukuk mahkemesinin görevli olduğu tespit edilmiş, mahkemece; davanın reddine karar verilmiştir. Davacı Meliha ile davalı okul müdürü arasında 19/08/2016 başlangıç tarihli ve 1 yıl süreli kira sözleşmesi imzalanmış olup, kiraya veren olarak özel okul gösterilmiştir. Davalı okul müdürü imza inkarında bulunmamıştır. Davacılar; kira sözleşmesi uyarınca taşınmaza yaptıkları masraf ile davalı tarafa çeşitli tarihlerde gönderilen paranın iadesi ve kazanç kaybı istemiştir....
Mahkemece, mümkün ise yerinde yeniden keşif yapılıp, mümkün olmazsa dosya üzerinden konusunda uzman bilirkişi ya da bilirkişi heyetinden rapor alınarak davacı kiracı tarafından yaptırıldığı ileri sürülen imalat ve tesislerin ayrıntılı olarak tespit edilmesi, sabit mi yoksa sökülüp götürülebilir olup olmadıkları, sabit tesislerin ve imalatların imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu ya da lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme neticesinde davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir....
Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Davacı, kiralanana yapılan inşaat ve dekorasyon masraflarının tahsilini istemiş olup faydalı ve zorunlu masraflar menfi zarar kapsamında değildir. Davacının, vekâletsiz işgörme ve sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre kiralanana yaptığı zorunlu ve faydalı masrafları talep etmesinde bir usulsüzlük bulunmamaktadır....
Yukarıdaki açıklamalar ışığında; davacı kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masrafların talep edilmesinde bir usulsüzlük bulunmadığından, kira sözleşmesinin süresi sona ermeden sözleşmenin feshedilmesi nedeniyle kiracı, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafların imalat tarihi itibarı ile saptanan bedellerini yıpranma payı da düşülerek talep edebilir. Dosya arasında bulunan bilirkişi raporunda, davacı kiracının kiralananda yaptığı faydalı ve zorunlu imalatların dava tarihindeki bedelinin hesaplandığı, yıpranma payının düşülmediği, öte yandan tadilatların ise taraf ve Yargıtay denetimine uygun olarak net olarak tespit edilmediği anlaşılmaktadır....
