Sözleşmenin feshinin haklı ya da haksız olması faydalı ve zorunlu masraf talebi bakımından sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece sonuca etkili değildir. Yargıtayın yerleşik uygulamaları, sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. İmalat tarihinin kanıtlanamaması halinde kural olarak zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Somut uyuşmazlıkta; davada dayanılan ve hükme esas alınan 30/01/2009 başlangıç tarihli ve on beş yıl süreli kira sözleşmesi konusunda, taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Alacak Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı alacak davasına dair karar, davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Uyuşmazlık, kiralanana yapılan imalat giderlerinin tahsiline ilişkindir. Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmesi üzerine hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Davacı, kiralama konusu yerde zorunlu ve faydalı giderleri davalının bu yeri satmasından önce, kira sözleşmesinin 5 yıl süreceği düşüncesiyle yaptığını belirterek imalat ve inşaat giderlerinin tümünün tahsilini kendisine kiralayan davalıdan talep etmiş, mahkemece, ıslah edilen kısmın BK 66/1 maddesi gereğince 1 yıllık zamanaşımı süresi içinde talep edilmediğinden ıslaha konu kısmın reddine karar verilmiş, karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir....
Maddesi uyarınca davacı kiracının taşınmazı tahliye etmeden taşınmaza yaptığı esaslı tadilat bedellerin talep edip edemeyeceği noktasında toplanmaktadır. ...........Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. (TBK m. 530) Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. (Yargıtay 3....
O halde bölge adliye mahkemesince yapılacak iş; konusunda uzman bilirkişi marifeti ile mahallinde yapılacak keşif suretiyle, davacı kiracılar tarafından kiralananda yapılan ve kiraya verence de benimsenen faydalı ve zorunlu imalatların nelerden ibaret olduğu ayrıntılı ve tereddüte yer vermeyecek şekilde, belirlenmesi faydalı ve zorunlu masrafların imalat tarihi itibariyle belirlenecek değerinden varsa yıpranma payı düşüldükten sonra tespit edilecek bedelin, kalan kira süresinin toplam kira süresine oranlanması suretiyle hesaplanacak tutarın davalıdan tahsiline karar vermek olmalıdır. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK'nın 371 inci maddesi uyarınca temyiz olunan bölge adliye mahkemesi kararının davacılar yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edenlere iadesine, HMK'nın 373/2 maddesi uyarınca dava dosyasının kararı veren bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, 26/01/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi....
Yargıtayın yerleşik uygulamaları, sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların imalat tarihlerinin belirlenememesi halinde kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için kiralayanın zenginleşme oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedelleri üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu zorunlu ve faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Davacı açmış olduğu işbu dava ile kiralanana yapmış olduğu ve demirbaş niteliği taşıyan imalat, tadilat ve inşaat bedellerini talep etmiştir....
Davalı elektrik pano ve tesisatının sökülmesinin mümkün olmadığını ve 2010 yılına ait brüt kira alacağına mahsuben kiralananda bırakıldığını savunmuştur. Kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin vekâletsiz işgörme ( BK m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür.Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 527. maddesi ( mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun, 414. maddesi ) kapsamında vekâletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiraya verenden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle davacı kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranda bedelin tazmini talep edilebilir....
Asliye Ticaret Mahkemesinin 2011/495 Esas sayılı dava dosyası yönünden yapılan temyiz incelemesinde;Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme (BK.nun m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK.nun m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür. Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 527. maddesi (mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun, 414. maddesi ) kapsamında vekâletsiz iş görme hükümlerine göre kiraya verenden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir....
Ancak not kısmında kararlaştırılan şartta herhangi bir anlaşmazlık olduğunda veya kira kontratının bitim tarihinde davalı tarafından 90.000 TL nin ödeneceği kararlaştırılmış olup davacı kiracı kira bedellerini ödemeyerek hakkında takip yapılmasına ve tahliye kararı verilmesine kendi kusuruyla sebebiyet verdiğinden hiç kimse kendi kusurundan kaynaklanan nedene dayanarak hak talep edemeyeceğinden sözleşmede "Not" kısmında yazılı olan şartlar gerçekleşmediğinden sözleşmede yazılı olan bu cezai şartta dayanılarak 90.000 TL cezai şartın tahsiline karar verilemez. Ancak kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme ( BK.nun m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK.nun m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki istirdat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne kısmen reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde taraflar avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü. KARAR Davacı, davalıların kiracısı olduğunu,1,5 katlı olan kiralanana faydalı ve zaruri imalatlar yapmak suretiyle 3 katlı büyük bir ... yeri haline dönüştürdüğünü 15.06.2002 gününde kiralananı tahliye ettiğini, davalıların yapılan imalat bedelini ödemediğini aldığı tespit raporuna göre faydalı ve zaruri imalattan dolayı 44.979.288.000 TL alacaklı bulunduğunu ileri sürerek bu paranın tahsiline karar verilmesini istemiştir. Davalılar, zaman aşımı itirazında da bulunmak suretiyle davanın reddini dilemişlerdir....
Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir. Kiraya verenin sorumluluğu zorunlu ve faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Taraflar arasında 15.08.2009 başlangıç tarihli 5 yıl süreli kira sözleşmesinin varlığı konusunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır....
