Bu durumda Mahkemece, gerektiğinde yerinde yeniden keşif yapılarak kiracının kiralanan üzerine yaptırdığı imalat ve tesislerin faydalı,zaruri ve kalıcı imalatlar olup olmadıkları,bu imalat ve tesislerin taşınmazın değerini artırıcı nitelikte olup olmadıkları araştırılıp faydalı ,zaruri ve değer artırıcı imalatlar ise yapım tarihlerindeki değerlerinin(sözleşmenin başında yapıldığının kabulü ile) tespiti ile yapılan giderlerin 15 yıllık kira süresinin 6.yılında tahliye edildiği dikkate alınarak davacı kiracının kiralananı kullandığı sürenin tahliye nedeniyle kullanamadığı süre ile oranlanarak kiralananın kullanılamayan süre oranındaki imalat bedeli belirlenip tahsiline karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenlerle bozulmalıdır....
Mecura yapılan masraflar tezyinat (süsleme) masrafını aşan faydalı ve zorunlu masraflar olup, davacı yapıldığı tarih itibariyle bedellerini TBK. 530. maddesi kapsamında vekâletsiz iş görme hükümlerine göre davalıdan isteme hakkına sahiptir. Bu durumda davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiralayan tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebileceğinden mahkemece, kiracı tarafından yapılan imalatların sökülüp götürülebilir olanlarının tespiti ile bunların dışında kalan ve tezyinat niteliği taşımayan faydalı ve zaruri gider ve eklentilerin imal tarihindeki değerlerinin bilirkişi aracılığı ile belirlenerek bu miktara hükmedilmesi gerekirken eksik inceleme ve yanlış değerlendirme ile yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru değildir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Alacak Taraflar arasındaki uyuşmazlıkta asıl dava, menfi tespit ve kiralanana yapılan faydalı imalat bedelinin tahsili istemine, karşı dava ise, hor kullanma tazminatına ilişkindir. Yargıtay Başkanlar Kurulu'nun 14.01.2017 tarih ve 1 sayılı kararı ile hazırlanan, 20.01.2017 günlü ve 2017/1 sayılı Yargıtay Büyük Genel Kurulunca kabul edilip 27.01.2017 tarihli ve 29961 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01.02.2017 günü yürürlüğe giren Hukuk Daireleri'ne ilişkin iş bölümü uyarınca, hükme yöneltilen temyiz itirazlarının incelenmesi Yargıtay (3.) Hukuk Dairesi'nin görevi cümlesinden bulunmakla, dosyanın anılan Daire Başkanlığı'na GÖNDERİLMESİNE, 28/03/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
Kira sözleşmesinin süresi sona ermeden kiralananı tahliye eden davacı, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında faydalı ve zaruri masrafların bedellerini isteyebilir. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, imalatların faydalı ve zorunlu masraf olarak nitelendirilemeyeceği belirtilmiş ise de yapılan araştırma ve hükme esas alınan bilirkişi raporu hüküm vermeye yeterli değildir. Davacı tarafından yapılan imalatlar içerisinde, faydalı imalat olarak kabulü gereken kalemler bulunmaktadır....
Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir (TBK'un 530, BK.nun 414.md.). Yargıtayın yerleşik uygulamaları, sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir....
Somut olayda; Mahkemece yapılan keşif sonrası alınan bilirkişi raporunda dükkanda dış cephe ahşap kaplama uygulaması yapıldığı tespit edilerek, piyasa değeri toplam imalat ve montaj maliyetinin 7.360-TL olduğu belirtilmiş ancak bu masrafların kiracı tarafından yapılıp yapılmadığı ve de faydalı ve zorunlu olup olmadığı açıkça belirlenmemiştir. Davacı kiracı tarafından yapılan tadilatların zorunlu ve faydalı masraf niteliğinde olup olmadığının saptanarak, zorunlu ve faydalı masraf olduğunun belirlenmesi halinde imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin tespiti ile sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle talebin tümden reddine karar verilmesi doğru değildir. 5-) Karşı dava ile ilgili bozma sebebine göre de davacı/karşı davalı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir....
Davalı vekili, kiracının kiralananı tahliye edildiği 15.06.2010 tarihe kadar kullandığını, yapılan imalatların davacının işine uygun dekorasyon ve düzenlemeler olup, sözleşmenin 5. maddesi hükmü gereğince davacının kiralananda yaptığı faydalı ve zorunlu masrafları talep edemeyeceğini ve davanın reddini savunmuştur. Davaya dayanak yapılan ve hükme esas alınan 01.06.2007 başlangıç tarihli ve 1 yıl süreli kira sözleşmesi konusunda taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır....
Davacı ile davalıların murisi arasında 01.02.2002 başlangıç tarihli beş yıl süreli ve 03.05.2005 tarihli on yıl süreli kira sözleşmelerinin varlığı hususunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. 03.05.2005 başlangıç tarihli sözleşme ile taşınmazın düğün salonu olarak kiraya verildiği görülmektedir. Davacı kiracı kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. (TBK 530, BK.nun 414.md.) Yargıtayın yerleşik uygulamaları, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir....
Zorunlu ve faydalı imalat bedelinin tahsili ile ilgili olarak: Kural olarak, sözleşmede aksine hüküm yoksa davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. (TBK m. 530) Sözleşmenin feshinin haklı ya da haksız olması faydalı ve zorunlu masraf talebi bakımından sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece sonuca etkili değildir. Yargıtayın yerleşik uygulamaları, sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. İmalat tarihinin kanıtlanamaması halinde kural olarak zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. (Emsal Yargıtay 3....
Zorunlu ve faydalı imalat bedelinin tahsili ile ilgili olarak: Kural olarak, sözleşmede aksine hüküm yoksa davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir. (TBK m. 530) Sözleşmenin feshinin haklı ya da haksız olması faydalı ve zorunlu masraf talebi bakımından sözleşmede aksi kararlaştırılmadığı sürece sonuca etkili değildir. Yargıtayın yerleşik uygulamaları, sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle belirlenecek değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle elde edilecek değeri isteme hakkı olduğu yönündedir. İmalat tarihinin kanıtlanamaması halinde kural olarak zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. (Emsal Yargıtay 3....
